Hindistan’dan utangaç adım: İsmini Bharat olarak mı değiştirecek?

Hindistan bu hafta sonu G20 zirvesine ev sahipliği yapmaya hazırlanıyor. Hükümetin dünya liderlerine gönderdiği davetiyelerde Hindistan yerine ‘Bharat’ kelimesini kullanması, Başbakan Narendra Modi’nin milliyetçi hükümetinin ülkenin İngilizce ismini aşamalı olarak kaldırmayı planladığına dair söylentileri alevlendirdi.

Bazıları bu hareketi, bir zamanlar İngiltere sömürgesi olan ülkenin bu sömürgeci zincirlerden kurtulmak için atılan başarılı bir adım olarak görürken, diğerleri bunu başbakanın ‘gösteriş planı’ olarak nitelendirdi.

Üç ismi var, seç beğen al

1947’de İngiliz boyunduruğundan kurtulduğunda Hindistan’ın bir tarihi, çağrışımı ve meşruluğu olan üç ismi vardı. Bunlardan ilki, Sanskritçe’ye dayandığı düşünülen ve ülkenin kuzeyinden geçen Indus Nehri’ne atıfta bulunan ‘India’ydı. İlk olarak 2000 yıl önce Persler, Antik Yunanlar ve Romalılar tarafından farklı şekillerde kullanılan India, 18’inci yüzyılda İngiliz haritalarında İngiliz egemenliği altındaki toprakları ifade etmek amacıyla kullanılmıştı.

İkinci ismi ise Persler, Yunanlar, Delhi sultanları ve Babürlüler tarafından yüzlerce yıl boyunca topraklarının kuzeyi ve merkezi için kullanılan, bize de çok yabancı olmayan ‘Hindustan’ adıydı.

Sonuncusu ise Bharat. Bu ismin kökeni de M.Ö. 1500 civarında Sanskritçe yazılmış Rig Veda’ya kadar dayanıyor. Eserde Bharata klanından şimdiki Kuzey Hindistan’ı mesken tutan önde gelen kabilelerden biri olarak bahseder. Aynı zamanda Sanskrit destanı Mahabharata’da geçen ve Hinduların Hint ırkının babası olarak olduğunu iddia ettiği efsanevi kralın adı da Bharat’tır.

Ülkenin kuruluşundan beri infial yarattı

Hindistan’ın ilk başbakanı olan sömürge karşıtı lider Jawaharlal Nehru için bu üç isim de meşruydu. İngilizler tarafından hapse atılmasının ardından 1944’te yazdığı ‘Hindistan’ın Keşfi’ adlı kitabında şöyle yazmıştı: “Sık sık toplantıdan toplantıya koşarken, beni dinleyenlere Hindistan’ımızdan, Hindustan’dan ve ırkımızın efsane kurucularından türetilen Sanskritçe Bharata’dan bahsettim.”

Hindistan’ın anayasasının hazırlandığı 1949 yılına kadar ülkenin resmi adının ne olması gerektiği konusunda bir karar alınamadı. Komite, ismin ‘India’ mı yoksa ‘Bharat’ mı olması gerektiği konusunda kararsız kalınca her ikisi de resmi isim olarak seçildi ve Hindustan dışarıda bırakıldı. Hindistan’ın mevcut anayasasının ilk maddesinde, “Hindistan, yani Bharat, bir eyaletler birliğinden oluşacaktır” diye yazıyor.

O sıralarda da bu karar parlamentoda büyük bir tepkiyle karşılanmış, Milletvekili Hargovvind Pant, anayasa taslağının okunmasının ardından, “Bu ismin ülkemize, bu toprakların zenginliklerini duyduktan sonra buraya gelip de özgürlüğümüzü elimizden alan yabancılar tarafından verildiğini unutmamalıyız” demişti.

Bununla birlikte her iki isim de yurt içinde yaygın olarak kullanılmaya devam ediyor. İngilizce iletişim kurulurken India tercih edilirken, neredeyse tüm Hint dillerinde Bharat kullanılıyor. Milli marşta Bharat’a atıfta bulunulurken, Hindistan pasaportlarında Bharat ve India yazıyor.

BJP’nin amacı ne?

India’nın ‘sömürge izleri taşıdığı’ gerekçesiyle Bharat’ın tek meşru isim olması için çeşitli kurumlara daha önce dilekçe verilmişse de bunlar şimdiye kadar usulüne uygun olarak reddedildi. Ancak bu hafta sonu Yeni Delhi’de düzenlenecek G20 Liderler Zirvesi için devlet başkanlarına gönderilen yemek davetiyesinde İngilizce olarak ‘Bharat Başkanı’ diye yazılması bu tartışmayı yeniden alevlendirdi.

Yabancı delegeler için hazırlanan Bharat, Demokrasinin Anası başlıklı İngilizce G20 kitapçığında da ‘Bharat’ın ülkenin resmi ismi olduğu’ ve G20 zirvesindeki Hintli yetkililerin artık ‘Bharat’ yazılı künyeler taşıyacağı belirtildi.

Modi’nin liderliğini yaptığı iktidardaki Bharatiya Janata Partisi (BJP) resmi bir isim değişikliğinin gündemde olduğu söylentilerini yalanlıyor. Ancak yetkililer, Bharat’ın resmi temaslarda giderek daha fazla kullanılacağını doğruladı.

Pek çok kişi BJP’nin bu hamlesini, Hindistan’ı İngiliz sömürge geçmişinden uzaklaştırmaya çalışan daha geniş Hindu milliyetçiliği gündeminin bir parçası olarak görüyor. Yolların ve anıtların isimlerinin değiştirilmesi de bu milliyetçiliğin bir yansımalarından biri olarak görülüyor. Mesela geçen yıl Delhi’de Kral Yolu anlamına gelen Raj Yolu’nun Kartavya Yolu olarak isim değişikliğine gitmesi sırasında Modi, ‘köleliğin başka bir sembolünden kurtulmalarını’ kutlamıştı.

G20 davetlerinde Bharat’ın kullanılması BJP içinde güçlü bir destek görürken muhalefettekiler bu hareketi kınayarak, BJP’nin kısa bir süre önce kısaltması INDIA olan bir koalisyon altında toplanan muhalefet partilerini zayıflatma girişiminde bulunduğunu öne sürdü.

Bu da G-20’nin görünmez yüzü: Yeni Delhi’de ‘şehri güzelleştirme’ planıyla onlarca aile evsiz kaldı