APEC Zirvesi dolu dolu geçti: Biden’dan yeni gaflar, Çin için yeni kazanımlar

15 Kasım’da ABD’nin San Francisco kentinde başlayan Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği (APEC) Zirvesi dolu dolu geçti. Son yıllarda oldukça gerilen ABD-Çin ilişkileri de “panda diplomasisi” ile birlikte yumuşamışken zirveyle yeni bir dönemin sinyalleri verildi. Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, çarşamba gecesi San Francisco’da ABD iş dünyasından önemli isimlerle bir araya geldiği akşam yemeğinde bir değil tam üç kez ayakta alkışlandı.

Zirve, Çin liderinin 6 yıl sonra ABD’ye yaptığı ilk seyahatte Başkan Joe Biden ile oturum aralarında yaptığı görüşmelerde vardığı anlaşmalarla kazandığı birçok diplomatik zaferden biri oldu. Zirve, Çin’den giderek uzaklaşan yabancı yatırımcılar için ülkeyi tekrar önemli bir destinasyon haline getirmesi açısından bir fırsat olurken, ABD ile gerilen ikili ilişkilerin normalleştirilmesi de bu potansiyel kazanıma ek olarak Şi’nin yüzünü güldürdü.

Hawaii Pasifik Forumu’nda yardımcı araştırmacı olan Alexander Neill, Reuters‘a verdiği demeçte, “ABD ve Çin farklılıklarınını  yönetebilmesi, Şi Cinping’in tüm dikkatini ikili ilişkilere yönlendirmesine gerek kalmayacağı anlamına gelecektir. Böylelikle Çin lideri bir hayli karmaşık olan ülke içi gündeme rahatlıkla odaklanabilir” dedi.

İşbirliği için yaptırımların kaldırılması

Şi’nin ABD’ye fentanil akışının durdurulması konusunda Çin işbirliği vaadinin güvence altına alınması, Biden’ın zirve için yapılacaklar listesinin üst sıralarında yer aldı. Üst düzey bir ABD’li yetkili, Çin’in fentanil öncülleri üreten belirli şirketlerin peşine düşeceğini aktardı. Fentanil akışının Çin yoğun çin denetimine tabi tutulacağı öngörülürken, bu süreçe Biden yönetiminin Uygur konusunda Çin’e baskı yapma politikasından vazgeçebileceği tahmin ediliyor.

Öte yandan Cumhuriyetçi muhalifler, Biden’ın Çin’in yavaşlayan ekonomik büyümesinin daha fazla diplomatik kazanç elde etmek için kullanmayarak bir fırsatı kaçırdığını savunuyor. Baskılara rağmen Biden, yakın dönemde Çin’le kesilen askeri diyaloğun yeniden başlatılmasına yönelik bir uzlaşıyı da başarı olarak nitelendirdi.

Bir önceki ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi’nin geçen yıl Tayvan’a gerçekleştirdiği ziyaret iki ülke arasındaki askeri gerilimi oldukça tırmandırırken bu gerginlik zirve öncesi adeta rafa kaldırıldı. Bu durum Şi tarafından memnuniyetle karşılansa da ABD savaş gemilerinin bölgedeki varlığı Çin’i rahatsız etmeye devam edecek gibi görünüyor.

Şi: ABD’nin ortağı ve dostu olmaya hazırız

Çin Devlet Başkanı, ABD ile barış içinde bir arada yaşama arayışında olduklarını savunarak “ABD’nin ortağı ve dostu olmaya hazırız” dedi. Bu mesajın, son bir haftada ikili ilişkilerin yumuşamasıyla birlikte ABD’nin bazı Çinli iş insanlarına uyguladığı yurt dışına çıkış yasağı ve gözaltı uygulamasında değişikliğe gitmesine olanak sağlayabileceği tahmin ediliyor.

Benzer şekilde Şi’nin Biden’la yaptığı bahçe yürüyüşü ve Amerikalı ev sahipleri tarafından kendisi için düzenlenen saygılı karşılama töreni ikili ilişkilerdeki değişimin bir başka sinyali oldu. Bunun yanında Çin lideri, Biden’ın bu yılın başlarında Rusya lideri Vladimir Putin’e bahsettiği konuları yineledi ve ABD Başkanı’na ikili ilişkilere farklı bir açıdan bakmaya çağırdı.

Biden’dan görüşme sonrası falso hareket: Şi için ‘Hâlâ diktatör’ dedi

Olumlu bir havada geçen ikili görüşmenin ardından Biden, basın toplantısında Dışişleri Bakanı Antony Blinken’ın da suratını ekşiten ve Çin ile ilişkileri yeniden zora sokabilecek bir yanıtla ortamı gerginleştirdi. ABD lideri, Şi’yi hâlâ diktatör olarak görüyor musunuz?” sorusuna, “Bakın o tamamen bizimkinden farklı bir yönetime dayanan, komünist ülkeyi yöneten adam olması anlamında diktatör” şeklinde yanıt verdi.

Daha önce de Şi’ye “diktatör” yakıştırması yapan Biden’ın bu sözleri salonda kendisini dinleyen Blinken’ın gerginliğini surat ifadelerine yansıttı. Bu sözlerden sonra bakanın yüzünün aldığı hâl hem ABD hem de dünya basınında gündem oldu.

Blinken’s face when Biden calls President Xi a dictator 🤣🤣🤣 pic.twitter.com/2sAPeGxwlZ

— Kim Dotcom (@KimDotcom) November 16, 2023

Biden-Obrador görüşmesi: ABD liderinden bir gaf daha

Zirvede Biden’ın görüştüğü bir diğer isim Meksika Devlet Başkanı Andres Manuel Lopez Obrador oldu. Liderler yasa dışı fentanil akışı ve göçmen kaçakçılığı konusunu ele aldı.

Gazetecilere verdiği demeçte Biden, silah kaçakçılığı ve organize suçlarla mücadele etmek ve fentanil de dahil olmak üzere opioid maddesinin yaygın kullanımına çözüm bulmak için birlikte çalıştıklarını söyleyerek “Hiçbir hedef bizim için ulaşılmaz değil” dedi.

Obrador ise göç konusunda ilerleme kaydedilmesi gerektiğini vurguladı. Meksikalı lider “Bu konuda koordinasyon içinde ortaklaşa çalışıyoruz” diye konuştu.

Görüşme olumlu havada ilerlerken Biden yeni bir gafa imza attı. ABD liderinin Obrador’a yönelik “Dün akşam yemek yedik. Size söyledim, eşimin yanına oturdunuz. O kadar büyüleyiciydiniz ki, benden daha çok sizden hoşlanacak diye endişelendim” sözleri gündem oldu.

Biden tells Mexican President López Obrador at APEC:

“We had dinner last night. I told you, you sat next to my wife — you were so captivating, I was worried she likes you more than she likes me now” pic.twitter.com/G6Wvsrbrqv

— RNC Research (@RNCResearch) November 17, 2023

 

Şi-Biden zirvesinden inciler: Görüşmeden öğrendiklerimiz ve Biden’ın ‘diktatör’ potu