Yunan lobisinden ABD’ye F-35 isyanı: Yunanistan ile Türkiye’yi birlikte değerlendirmeyin

Türkiye ve Yunanistan arasındaki ilişkiler Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ve Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis’in ay başındaki görüşmesiyle normalleşme yolunda kritik bir ilerleme kaydetti. “Denizden geçip derede boğulanlardan olmayalım” diyen Erdoğan iki ülkenin her konuda anlaşamayacağını kabul etmekle birlikte önemli olanın büyük resim olduğunu vurguladı. Miçotakis normalleşmenin göstergesi olarak Türk vatandaşlarına “kapıda vize” uygulamasıyla 10 Yunan adasına yedi günlüğüne sorunsuz giriş izni verileceğini açıkladı. İki ülke bu noktaya gelmişken Yunan lobisinden ABD hükümetine F-35’in Yunanistan’a tedarikindeki gecikmeyle ilgili eleştiri geldi.

ABD’de faaliyet gösteren Helenik Amerikan Liderlik Konseyi’nin (HLAC) lideri Endy Zemenides ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’e mektup yazdı. Mektup Yunanistan’a gönderilmesi planlanan F-35’lerin tedarikindeki gecikmeyle ilgiliydi. Zemenides mektubunda Washington ve Ankara arasında gözlemledikleri “bozuk ilişki”nin Yunan-Amerikan ilişkilerinin ilerlemesini engellememesi gerektiğini belirtiyordu. 

Zemenides mektupta ABD Dışişleri Bakanlığı’nın Yunanistan’a olası F-35 satışını kongreye bir yıl önce bildirdiğini, Dördüncü ABD-Yunanistan Stratejik Diyalogu zirvesinin gerçekleştiğini, zirveden sonra “tarafların Yunanistan’ın askeri modernizasyonu konusunda endişelendiği ve F-35 gibi savunma sistemlerinin tedarikinde işbirliğinin devamını dört gözle beklediği” yönünde ortak bildiri yayımlandığını hatırlattı.

Yunanistan ABD’den 20’si kesin, 20’si ise şartlı olmak üzere toplam 40 F-35 savaş uçağının satın alınmasına ilişkin talep mektubunu geçen yıl imzalayarak ABD makamlarına iletmişti. Ancak Yunanistan’ın bu silahları ne zaman alacağı belirsizliğini koruyor. Çünkü ABD Yunanistan’a F-35 satışıyla Türkiye’ye F-16 satışını eşzamanlı duyurmak istediğini, böylece iki ülke arasında denge sağlamak istediğini belirtti. 

Mektupta dikkat çeken bir ifade Zemenides’in Türkiye’ye F-16 satılmasının önündeki engelin “Ankara’nın ittifak karşıtı davranışları” olduğunu söylemesiydi. Mektupta “Ankara, Moskova ile ekonomik ve siyasi işbirliğini giderek artırıyor, NATO içinde birlikten ziyade bölünmeye yol açıyor ve Hamas’ın önde gelen sponsoru ve destekçisi olarak kendini gösteriyor” ifadeleri yer alıyor.

Türkiye Hamas’ı terör örgütü olarak görmediği için Hamas’ın siyasi büro liderleri Türkiye’ye sorunsuz şekilde girip çıkabiliyor. Erdoğan Gazze savaşındaki insani krizin ağırlaştığı dönemde “Hamas terörist grup değil bağımsızlığı için mücadele eden mücahitler topluluğudur” minvalinde konuşarak Hamas’ı terör örgütü olarak kabul eden Batı’da büyük tepki toplamıştı. Ayrıca Türkiye Ukrayna savaşının başından bu yana Rusya’ya yaptırım uygulamayı reddetmesiyle de öne çıkıyor.

Süreç neden yavaş ilerliyor?

Türkiye esasında Hava Kuvvetleri Komutanlığı’nın yeni nesil savaş uçağı ihtiyacını karşılamak için envanterine F-35 eklemek istiyordu. Bunun için ABD’ye gerekli ödemeleri de yapmıştı. Ancak ABD Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi almasını gerekçe göstererek 2021 yılında Türkiye’yi F-35 programından çıkardı. Türkiye programda kalsaydı F-35 envanterdeki ilk 5’inci nesil savaş uçağı olacaktı. Programdan çıkarılan Türkiye bu sefer F-35’in alt sürümü F-16’lar için müzakerelere başladı.

Ne var ki ABD’de savaş uçaklarının tesliminden önce Amerikan Kongresi’nin alt kanadı Temsilciler Meclisi ve üst kanadı Senato’nun onayının alınması gerekiyor. Kongrede bu zamana kadar Türkiye’ye F-16 verilmesindeki en büyük engellerden biri Demokrat Senatör Bob Menendez’di. Menendez hem Türkiye’nin İsveç’in NATO’ya girişine izin vermemesini hem de Türkiye ile Yunanistan arasındaki gergin ilişkileri gerekçe gösterdiği açıklamalar yapmış, diğer ABD’li siyasetçiler Menendez’e arka çıkmıştı. Şu anda ciddi rüşvet skandalıyla karşı karşıya kalan Menendez devre dışı kaldı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan bu durumla ilgili olarak “Menendez’in durumu sayesinde F-16 ile ilgili süreci de belki hızlandırma fırsatımız olabilir. Menendez’in devreden çıkması bize avantaj sağlıyor ancak F-16 meselesi sadece Menendez’e bağlı bir konu değil” demişti. Şu anki manzarada Türkiye’nin F-16 alması İsveç’in NATO’ya kabulüne bağlı görünüyor. Erdoğan’ın NATO zirvesinde İsveç’in üyeliğini TBMM’ye taşıyacağını söylemesinin hemen ardından ABD Başkanı Joe Biden Temsilciler Meclisi’ne Türkiye’ye F-16 satışını onaylama işlemini hızlandırma talimatı vermişti.

Ne var ki yılın sonuna gelmemize rağmen İsveç’in üyeliği TBMM’de görüşülmedi, ABD tarafında da F-16’larla ilgili yeni gelişme yok. Geçen hafta Erdoğan ve Biden telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Erdoğan Macaristan dönüşü Biden ile görüşmesini anlatırken “Görüşmede kendisinin ‘Siz bunu Meclis’ten çıkarın, aynı şekilde ben de Kongre’den bunu geçiririm’ şeklinde bir ifadesi oldu. ‘ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile Dışişleri Bakanımız Hakan Fidan eş zamanlı olarak bu süreci işletsin. Eş zamanlı olarak bunu işletirsek parlamentodan çok daha rahat şekilde bizim de geçirme imkanımız olur’ dendi” dedi. 

Erdoğan, Biden görüşmesini anlattı: F-16 konusunda olumlu

Washington Post: Senatörlerin Türkiye’ye F-16 tedarikindeki yeni koşulu Yunanistan’a F-35 verilmesi