İsveç’in üyeliği için gözler Macaristan’da: NATO üyelerinin sabrı tükeniyor

TBMM Genel Kurulu’nun İsveç’in NATO üyeliğine onay vermesinin ardından gözler “Türkiye onay verirse süreci uzatmam” diyen Macaristan’a çevrildi. Macaristan Başbakanı Viktor Orban Macar parlamentosunu “mümkün olan en kısa sürede” İsveç’in NATO’ya üyeliğini oylamaya teşvik edeceğini söyledi. Ne var ki Macaristan meclisi şubat ortalarına kadar tatilde.

İsveç Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından Mayıs 2022’de NATO’ya katılmak için başvuru yapmıştı, ancak Türkiye ve Macaristan’ın itirazları nedeniyle ittifaka katılımı gecikti. TBMM salı gecesi İsveç’in üyeliği lehinde oy kullandı. Orban ve diğer Macar üst düzey hükümet yetkililerinin defalarca dile getirdiği “Süreci uzatmayacağız” sözlerine rağmen Macar parlamentosunda henüz hareketlenme yok. Şubatın ortalarına kadar olması da beklenmiyor, çünkü meclis tatilde.

Bununla birlikte Orban salı günü İsveçli mevkidaşı Ulf Kristersson’u NATO’ya katılım süreciyle ilgili görüşmeler yapmak üzere Budapeşte’ye davet etti. Ancak davet o kadar olumlu karşılanmadı hatta konuyla ilgili bilgi sahibi kaynaklar bazı NATO üyesi ülkelerin “çileden çıktığını” söylüyor. Üst düzey bir Avrupalı diplomat “Macaristan katılım müzakereleri devam ederken hiçbir itirazda bulunmamışken şimdi Orban’ın ‘müzakere’ teklif etmesi çok çirkin” dedi.

Avrupalı başka bir üst düzey diplomat ise hayal kırıklığını yineleyerek “Sanırım ittifaktakiler Macaristan’ın kararı oylamada sonuncu ülke olmama sözüne uymasını bekliyordu. Macaristan’ın bu son hamleleri ittifak içinde şok dalgası ve büyük bir hayal kırıklığı yarattı. Daha önce İsveç ile görüşmek için dünya kadar zamanları vardı” dedi.

İsveç Dışişleri Bakanı Tobias Billström ise çağrıya cevabını İsveç haber ajansı TT üzerinden “Mevcut koşullarda müzakere için neden görmüyorum, ama diyalog kurulabilir ve sorunları tartışmaya devam edebiliriz” sözleriyle verdi.

Çileden çıkmışlar

Diğer NATO üyelerinin aksine Macaristan’ın Rusya ile dostane ilişkileri var. Zaten bu sebeple de Ukrayna’nın Avrupa Birliği’ne üyeliğine karşı çıktığı gibi birliğin Ukrayna’ya yardımlarını kısması için bastıran ülkelerin başında geliyor.

Macaristan İsveç’in NATO’ya kabul belgesini meclise 2022’de sunmuş olsa da konuyla ilgili nihai oylama defalarca ertelendi. TBMM’nin İsveç’in üyeliğini onaylamasına rağmen hem Avrupalı diplomatlar hem de İsveç, henüz karar Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan tarafından imzalanmadığı için “tamamlanmamış bir anlaşma” olduğu konusunda temkinli davranıyor.

Macaristan’a yönelik baskılar artarken Orban dün NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ile telefonda görüştü. Orban görüşme hakkında “Macar hükümetinin İsveç’in NATO’ya üyeliğini desteklediğini bir kez daha teyit ettim. Macar meclisini İsveç’in üyeliği lehinde oy kullanmaya ve onay sürecini mümkün olan ilk fırsatta tamamlamaya teşvik edeceğimizi vurguladım” dedi demesine ama somut bir zaman belirtmedi.

Ankara ve Budapeşte daha önce Finlandiya’nın NATO üyeliğinde de süreci uzatmıştı ama TBMM’nin Finlandiya’nın üyeliğini oylamasından bir süre önce Macar meclisi söz konusu ülkenin üyeliğini onaylamıştı. NATO üyesi ülkeler aynı senaryonun İsveç örneğinde de yaşanmasını bekliyordu ama Macar hükümetinin verdiği sinyaller kafalarını karıştırdı.

NATO ülkeleri TBMM’nin kararını kutlarken Macaristan’ı anmayı ihmal etmedi. Mesela Almanya Dışişleri Bakanlığı’nın sosyal medya hesabından yapılan paylaşımda “İsveçli dostlarımızı ittifaka kabul edebilmemiz için Macaristan’ın geriye kalan adımları tamamlamasının tam zamanı” dendi. Stoltenberg de benzer bir şekilde Macaristan’ın TBMM’nin adımlarını takip etmesini istedi.

Resmi talepte bulunma tartışması

Bir Avrupalı diplomatın The Guardian’a anlattığına göre Macaristan’a karşı “çok olumsuz bir ruh hali” hakim. Diplomat “Yeni tartışmalara ya da müzakerelere müsamaha gösterilmeyecek” diyerek Budapeşte’ye sabrın tükendiğini belirtti.

Peki ya Macaristan içinde nasıl bir ruh hali hakim? Orban’ın iktidardaki partisi Fidesz’den milletvekilleri İsveç’in Macar demokrasisini haksız yere eleştirdiğini söyleyerek İsveç’in üyeliğinin geciktirilmesinin haklı buluyor. Macar milletvekili Balazs Orban “İsveçli siyasi, medya ve STK elitlerinin Macaristan’ı hedef aldığı siyasi saldırılar Macar milletvekilleri içinde endişelere yol açıyor. Bu nedenle İsveç hükümetinden Macaristan’ı ziyaret ederek siyasi istişarelerde bulunmasını defalarca istedik. Ne yazık ki üst düzey Macar heyetlerinin Stockholm’e gitmesine rağmen taleplerimiz defalarca reddedildi. Yine de NATO üyeliği İsveç için ciddi bir öncelikse diyaloga açık olduğumuzu belirtmek isteriz. Top onların elinde” dedi.

NATO karargahındaki görüşmelere aşina kaynaklar ise Macaristan’ın Türkiye’nin aksine İsveç’in üyeliği konusunda hiçbir zaman resmi bir şekilde somut talepte bulunmadığını söylüyor. İsveç’te muhalefetteki Sosyal Demokratlara liderlik eden eski Başbakan Magdalena Andersson Macaristan’ın AB ile karmaşık bir ilişkisi olduğunu söyleyerek “Bunu neden yaptıklarını tahmin etmek zor o yüzden hiç tahmin işine girecek değilim. Tek bildiğim, Macaristan’ın karar verme zamanı geldi” dedi.

İsveç’in NATO üyeliği TBMM’den geçti: Şimdi gözler F-16 krizinde