12 kez üst üste faiz artıran İngiltere, enflasyonu dizginlemeyi başardı
Bir acayip enflasyon: Hamburger fiyatında dünya şampiyonu olduk
Big Mac sandviç fiyatının 180 TL olduğunu belirten Prof. Dr. Hakan Kara, "Bizde son iki yılda sandviç fiyatı 2 dolardan 6 dolara çıkmış. Dolar bazında yüzde 200 artış. Dünya ortalamasının yüzde 36 üzerinde. Artık TL değerli diyebiliriz sanırım" dedi.
Son 2 yıldır (başlangıcını Aralık 2021 olarak kabul edelim) en çok konuştuğumuz konuların başında TL’nin dolar karşısındaki değer kaybı ve başta gıda ürünlerine sürekli gelen zamlar olmak üzere bir türlü durdurulamayan enflasyon geliyor. Hatta Türkiye, dünyada gıda fiyatlarının son bir yıldır yüzde 10,1 gerilemesine rağmen bizde 40 aydır yükselişte olmasıyla öne çıkıyor. İşte ilk olarak Eylül 1986’da The Economist dergisi tarafından hazırlanan Big Mac endeksi de bir ülkenin para biriminin diğer ülkelerin para birimiyle kıyaslanmasında sık sık kullanılan bir ölçüt. Big Mac’in farklı ülkelerdeki satış fiyatlarını baz alarak hazırlanan endeks, farklı ülkelerin para birimleri veya diğer verilerinin karşılaştırmalarını daha anlaşılabilir bir hale getiriyor. 1986 yılından 1993 yılına kadar doların satın alma gücündeki değişkenliği gösteren endeks, günümüzde dolar karşısında diğer ülke para birimlerinin de satın alma gücünü göstermek için de kullanılıyor.
Hakan Kara: 2 yılda sandviç fiyatı 2 dolardan 6 dolara çıktı
İşte Merkez Bankası eski Başekonomisti ve Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakan Kara da X hesabından yaptığı paylaşımda endeksin son durumunu hesaplayarak, çarpıcı bir durumu ortaya koydu. Big Mac sandviç fiyatının 180 TL olduğunu belirten Kara, “Son 20 yılın göreli olarak en pahalısı. Dünya ortalamasının yüzde 36 üzerinde. Artık TL değerli diyebiliriz sanırım. Bizde son iki yılda sandviç fiyatı 2 dolardan 6 dolara çıkmış. Dolar bazında yüzde 200 sandviç enflasyonu” dedi.
Kara, Temmuz 2023’te yaptığı paylaşımda da “Türkiye Big Mac fiyatını dünya ortalamasıyla kıyaslamak TL’nin değerine dair faydalı bilgi içeriyor TR fiyatı 2004-2016 arasında pahalı 2017-2022’de ucuz görünüyor. Son dönemde ise bizim fiyatlar dünya ortalamasına göre %12 pahalı. (Not: BigMac sandviç son fiyatını 120 TL aldım” demişti.
Türkiye Big Mac fiyatını dünya ortalamasıyla kıyaslamak TL’nin değerine dair faydalı bilgi içeriyor
TR fiyatı 2004-2016 arasında pahalı 2017-2022’de ucuz görünüyor.
Son dönemde ise bizim fiyatlar dünya ortalamasına göre %12 pahalı.
(Not: BigMac sandviç son fiyatını 120 TL aldım. pic.twitter.com/5X8ep0PRyr— Hakan Kara (@ali_hakan_kara) July 2, 2023
Big Mac endeksi nasıl ortaya çıktı?
Ekonomi biliminde kurların hareketinin tahmininde kullanılan en temel 2 teorem “satın alma gücü paritesi” ve “faiz haddi paritesi” teoremleri. Kısa tanımlamayla, bir mal sepetinin fiyatının dünyanın her yerinde aynı olmasından hareket ederek ortaya çıkartılan teoreme satın alma gücü paritesi denir. Günümüzde bu paritenin daha anlaşılabilir olması için ortaya çıkartılmış en yaygın endeks ise Big Mac endeksi. Bir fastfood ürünü üzerine kurulan bu endeks günümüz piyasalarının en güvenilir endeksleri arasında yer alıyor.
TL geçen yıl yüzde 36,6 değer kaybetti
Dolar kuru Eylül 2023’ten bugüne sınırlı günlük değişimle kademeli yükselişine 30 seviyesi üzerinde devam ediyor. Geçen yılın tamamını yüzde 36.6, aralık ayını yüzde 2.2 kayıpla kapatan TL’de kayıpların hızı, ocak ayında aralık ayına göre bir miktar arttı.
Oyunlar ve Bulmacalar