ABD istihbaratı: İsrail Hamas’ı yok etmeye yakın değil

Ortadoğu’nun uzun zaman sonra sahne olduğu en büyük kriz: İsrail’in Gazze işgali. Hamas’ın 7 Ekim’deki Aksa Tufanı Operasyonu’nda 1200 İsraillinin ölmesi ve bazı İsraillilerin rehin alınması ardından Tel Aviv’in başlattığı Gazze işgali devam ediyor. İsrail’in 7 Ekim’den bu yana Gazze Şeridi’ne düzenlediği saldırılarda en az 12 bini çocuk, 8 bin 190’ı kadın olmak üzere 27 bin 840 Filistinli öldürülürken, 67 bin 317 kişi de yaralandı. Yetkililer hala enkaz altında binlerce kişinin cansız bedenlerinin bulunduğuna dikkat çekiyor.

İsrail ile Filistinli örgütler arasındaki savaş devam ederken, Tel Aviv her zaman olduğu gibi savaşın sona ermesi için Hamas’ın ortadan kaldırılması gerektiğini ifade etmeye devam ediyor. Ancak son zamanlarda aralarının biraz limoni olduğu en güçlü müttefiki Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) istihbaratı için bu hedef şimdilik “zor.”

The New York Times da yer alan habere göre, ABD istihbarat yetkilileri, Kongre üyelerine verdikleri brifingde İsrail’in Hamas’ın savaş kabiliyetini kırdı ancak örgütü tamamen ortadan kaldırma hedefine şu an için bir hayli uzak. Kongre üyelerine kapalı kapılar ardında verilen istihbarat brifinginde kaç Hamas savaşçısının öldürülmüş olabileceğine dair bir tartışma yer almadığı gibi, sivil kayıplara ilişkin rafine tahminlere de değinilmedi. Gazze’deki sağlık yetkilileri savaşta çoğu hava saldırılarında ölen siviller olmak üzere 28 bine yakın Filistinlinin öldüğünü tahmin ediyor. Habere göre, Amerikalı istihbarat yetkilileri kaç Hamas savaşçısının öldürüldüğüne dair kesin tahminlerde bulunmaktan kaçınmış ve bu tür tahminlerin ne doğru ne de anlamlı olduğunu savunuyor. Netanyahu geçen ay İsrail’in Hamas’ın savaş alaylarının üçte ikisini yok ettiğini söyledi. Amerikalı yetkililer ise tahminlerinin daha düşük olduğunu ve belki de Hamas savaşçılarının sadece üçte birinin öldürüldüğünü söylüyor. Savaştan önce Hamas’ın savaş gücüne ilişkin tahminler 20 bin ila 25 bin arasında değişiyordu.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile yaptığı görüşmenin ardından Çarşamba günü yaptığı açıklamada hedeflerinin Hamas’ı yok etmek olduğunu bir kez daha vurgulamıştı. İsrail bu hedefi, İsrail’de tartışmalara yol açarken, İsrail kamuoyunun bir kısmı hükümetin Hamas’ın tamamen yenilgiye uğratılmasındansa rehinelerin serbest bırakılmasına öncelik vermesi gerektiğini düşünüyor ve haliyle hükümete yönelik öfke de büyüyor. Geçtiğimiz ay, eski genelkurmay başkanı ve savaş kabinesi üyesi emekli Korgeneral Gati Eisenkot, Netanyahu hükümetinin savaşı sürdürmesini eleştirerek, hükümetin rehinelerin serbest bırakılması için ateşkes görüşmeleri yapması gerektiğini söyledi ve Netanyahu’nun “zafer” çağrısına karşı çıktı.

Amerikalı yetkililer, Hamas’ın nüfuz edilmesi zor bir tünel ağında gizlendiği göz önüne alındığında, örgütün yok edilmesi ya da ortadan kaldırılmasının gerçekçi bir hedef olup olmadığı konusunda da şüphelerini dile getirdiler. ABD’li yetkililer, grubun savaş gücünü zayıflatmanın çok daha ulaşılabilir bir hedef olabileceğini belirtiyorlar. ABD ayrıca İsrail ve Hamas’ın bir dizi geçici ateşkes ve İsrailli rehinelerle Filistinli tutukluların takası konusunda anlaşmaya varması için bastırıyor ancak bu baskı henüz karşılık bulabilmiş değil. Nitekim bu, ABD Dışişleri Bakanı Blinken’ın beşinci Ortadoğu turunda da ayyuka çıktı. Blinken’ın ateşkes ve esir takası için beşinci kez ziyaret ettiği bölgedeki son durağı İsrail’di. Mekik diplomasisi yürüten Dışişleri Bakanı bölgedeyken, Netanyahu Gazze’nin güneyinde bir milyondan fazla Filistinlinin kaçtığı Mısır sınırındaki Refah semtine yönelik askeri operasyonlarını genişleteceklerini duyurdu.

‘Savaşı durdurmayı kabul etmeyecekler’

Hamas heyeti Perşembe günü Gazze’deki savaşın sona erdirilmesine yönelik yeni görüşmeler için Kahire’ye giderken, İsrailli yetkililer Başbakan Benjamin Netanyahu’nun Hamas’ın önerisini kamuoyu önünde güçlü bir şekilde reddetmesine rağmen hükümetlerinin müzakereye hala açık olduğu sinyalini verdi. İsrail hükümetinden bir bakan olan Miki Zohar Perşembe sabahı bir radyoya verdiği demeçte “İktidar koalisyonu üyeleri ve özellikle de hükümetin münferit üyeleri arasında rehineleri geri almamız ve bir anlaşma yapmamız gerektiği konusunda bir mutabakat var” dedi. Zohar, “Ama ne pahasına olursa olsun değil,” diye ekledi: “Örneğin savaşı durdurmayı kabul etmeyecekler.”

Netanyahu Çarşamba günü Hamas’ın İsrail’in Gazze’den çekilmesi, uzun vadeli bir ateşkese uyması ve İsrail hapishanelerinde tutulan Filistinlilerle rehinelerin takas edilmesi önerisini reddetti. İsrail lideri düzenlediği basın toplantısında “Hamas’ın gülünç taleplerine teslim olmanın” ne Gazze’de bulunan 100’den fazla rehineyi serbest bırakacağını ne de İsrail’in güvenliğini yeniden tesis edeceğini söyledi. Bu yorumlar, Hamas’ın teklifinin potansiyel bir ilerlemeyi yansıttığını söyleyen ABD’li ve Katarlı yetkililerin umutlarını azaltmışa benziyor. İsrail’in anlaşma çerçevesini resmen reddedip reddetmediği sorulduğunda Netanyahu şunları söyledi “Bize ilettiklerine dayanarak mı? Şu ana kadar gördüğüm kadarıyla siz de hayır derdiniz.”

Daha önce Netanyahu’nun medya stratejisti olarak görev yapan siyasi analist Nadav Shtrauchler, İsrail liderinin yorumlarının “açık bir pencere bıraktığını” söyledi. Shtrauchler, “Kapı kapandı ama pencere hala açık. Pencere de bu anlaşma için değil ama farklı bir anlaşma için açık” dedi. Hamas’ın önerisi İsrail güçlerinin geri çekilmesi ve İsrail hapishanelerinde tutulan binlerce Filistinlinin bir kısmına karşılık Gazze’de kalan rehinelerin serbest bırakılmasına giden bir yolun ana hatlarını çiziyordu. Analistler böyle bir anlaşmanın Hamas’ı yok etmeden İsrail’in Gazze’deki askeri saldırısını sona erdireceğini belirtiyor. Netanyahu, Hamas’ı Gazze yönetiminde bırakacak herhangi bir savaş sonrası düzenlemeyi kabul etmeyeceğini, bunun grubun İsrail’e karşı 7 Ekim’deki saldırıya benzer yeni bir saldırıya neden olabileceğini söylemişti.

Hamas’ın arabulucularla müzakerelere devam etmeye hazır olduğunun bir işareti olarak grup yaptığı açıklamada üst düzey yetkililerinden Halil El Hayya başkanlığındaki bir heyetin ateşkes görüşmelerine katılmak üzere Perşembe günü Kahire’ye vardığını belirtmişti. Hamas sözcüsü Usame Hamdan Çarşamba günü Beyrut’ta düzenlediği basın toplantısında heyetin grubun önerisini görüşeceğini ifade etmişti. Biden yönetimi bir anlaşmayı ilerletmek için kamuoyu önünde ve perde arkasında çalışmalarını sürdürüyor. Beyaz Saray, Perşembe günü yaptığı açıklamada Ürdün Kralı 2’nci Abdullah’ın Pazartesi günü Başkan Biden’ı ziyaret edeceğini ve diğer konuların yanı sıra Gazze’deki savaşa son verme çabalarını görüşeceğini açıkladı.

Ateşkes ve esir takası için anlaşma çabaları devam ederken İsrail ise Gazze ve İran destekli milislerin savaştığı Direniş Ekseni’ne yönelik saldırılarına devam ediyor. İsrail’in, halkı zorla aç ve susuz bıraktığı Gazze Şeridi’ne yönelik saldırılarında öldürdüğü Filistinlilerin sayısı 107 kişi daha artarak 27 bin 947’ye çıktı. Gazze’deki Filistin Sağlık Bakanlığı Sözcüsü Eşref el-Kudra, yaptığı açıklamada, İsrail’in Gazze Şeridi’ne 126 gündür sürdürdüğü saldırılara ilişkin bilgi verdi. İsrail güçlerinin son 24 saatte Gazze Şeridi’nde 107 Filistinliyi daha öldürdüğü, ölen kişi sayısının 27 bin 947’ye yükseldiği aktarıldı. Son saldırılarda 142 kişinin daha yaralandığı Gazze Şeridi’nde toplam yaralı sayısının da 67 bin 459’a ulaştığı kaydedildi. Sağlık Bakanlığı Sözcüsü Kudra, hala enkaz altında ve yol kenarlarında ölülerin bulunduğunu ancak İsrail güçlerinin engellemesi sebebiyle sağlık ekipleri ile sivil savunma görevlilerinin cenazelere ulaşamadığını vurguladı.

Kudüs’te Netanyahu-Blinken görüşmesi: Konu yine Gazze’de ateşkes