Almanya’dan vatandaşlık yasasında büyük reform: 10 soruda yapılan değişiklikler

Almanya’da çifte vatandaşlık hakkını genişleten ve başvuru için gereken ikamet süresini kısaltan yeni Vatandaşlık Yasası bugünden itibaren yürürlüğe girdi.

Bu yeni düzenleme Almanya’da yaşayan Türk vatandaşlarını yakından ilgilendiriyor. Daha önce çifte vatandaşlığa getirilen kısıtlamalar ülkede yaşayan yaklaşık 11 milyon yabancı arasında büyük tepkilere yol açmış ve uygulamada sıkıntılar yaratmıştı. İşte 10 soruda yapılan reform:

Yeni yasanın eskisinden farkı ne?

DW Türkçe’nin haberine göre yeni yasa iki önemli değişikliği içeriyor. İlk olarak çifte vatandaşlık hakkı Türkiye kökenliler de dahil olmak üzere herkesi kapsayacak şekilde genişletildi. Daha önce Avrupa Birliği (AB) ülkeleri ve İsviçre dışındaki ülkelerden gelenlerin Alman vatandaşlığına geçmek için önceki vatandaşlıklarından çıkmaları gerekiyordu. Birçok kişi geldikleri ülke ile olan duygusal veya maddi bağları nedeniyle Alman vatandaşlığına başvuramıyordu.

Yeni yasa ayrıca vatandaşlık için gereken ikamet süresini sekiz yıldan beş yıla indiriyor. Ayrıca Almancayı çok iyi (C1 seviyesinde) konuşanlar ve gönüllü faaliyetlerde bulunarak topluma katkı sağlayanlar, gösterdikleri “özel uyum başarısı” sayesinde üç yılın sonunda başvuru yapabilecekler.

Vatandaşlık başvurusu yapmak isteyenlerden ilk olarak dil yeterliliği isteniyor. Başvuru sahiplerinin B1 seviyesinde Almanca konuşabildiklerini kanıtlamaları gerekiyor. Ancak Türkler dahil olmak üzere ülkeye çalışmak için gelen ve yaşları ilerlemiş ilk kuşak göçmenlere yazılı sınavdan muafiyet sağlanacak.

Vatandaşlık almak ne kadar sürer?

İkamet süresinin kısalması ve çifte vatandaşlık hakkıyla birlikte yüz binlerce kişi Alman makamlarına başvurmaya uygun hale geldi. Ancak yakın tarihli bir araştırma, halihazırda 42 kentte 204 binden fazla vatandaşlık başvurusunun sonuçlanmayı beklediğini ortaya koydu. Yeni düzenleme, zaten yoğun olan başvuru merkezlerindeki sıkışıklığı daha da artıracak.

Berlin başta olmak üzere ülke genelinde birçok başvuru merkezi, ek personel alımı ve süreçlerini dijitalleştirerek yeni döneme hazırlık yaptı. Yine de bir başvurunun incelenerek karara bağlanması iki hatta üç yılı bulabiliyor. Vatandaşlık reformunun bu süreyi kısaltmayacağı düşünülüyor.

Koşullar: İsrail devletinin varlığını kabul şartı var mı?

• Dil testine ek olarak başvuru sahipleri Almanya’nın hukuki ve sosyal yapısına dair 33 soruluk bir uyum testine girmek ve en az 17 doğru cevap vermek zorunda. Almanya’da eğitim görenler bu testten muaf olacak.
• Eski misafir işçi statüsündeki kişiler ve çalışmayan eşler dışında; Alman vatandaşı olmak isteyenlerin, sosyal yardımlara bağımlı olmadıklarını ve ekonomik olarak kendi ayakları üzerinde durduklarını kanıtlamaları gerekiyor. Bu madde, düşük gelirli kişilerin vatandaşlık almasını zorlaştırıyor.
• Alman anayasasına bağlılık sözü de zorunlu. Antisemitik, yabancı düşmanı suçlara karışanlar, kadın-erkek eşitliğini veya cinsel yönelimleri gözardı edenler vatandaşlığa kabul edilmeyecek. Holokost’u veya İsrail devletinin var olma hakkını inkar edenlerin başvuruları reddedilecek.
• Bir kez vatandaşlık aldıktan sonra anayasaya aykırı fiillerde bulunanlar, eğer çifte vatandaşlıkları varsa, Alman vatandaşlığından çıkarılabilecek. Ciddi suçlara karışmış olanlara ise vatandaşlık başvurusu yapma hakkı verilmiyor.

Çifte vatandaşlar askere gitmek zorunda mı?

Almanya’da zorunlu askerlik uygulaması 2011 yılında kaldırıldı. Milli Savunma Bakanlığı’nın internet sitesinde yer alan bilgilere göre 1 Temmuz 2011’den önce Almanya’da askerlik yapanlar Türkiye’de askerlikten muaf sayılacaklar. Bunun dışında kalanlar dövizle askerlik yapabilecekleri gibi, askerliği en fazla 35 yaşına kadar erteleme hakkına sahipler.

Öte yandan çifte vatandaşlık hakkı Almanya’da zorunlu askerliğin tartışıldığı bir döneme denk geldi. Bir sonraki seçimden birinci çıkması beklenen Hristiyan Birlik (CDU-CSU) partileri zorunlu askerlikten yana. Böyle bir durumda Ankara-Berlin arasında askerlikten muafiyet öngören bir anlaşmanın gündeme gelebileceği değerlendiriliyor. Halihazırda Türkiye’nin Tunus ve Kuzey Kıbrıs ile muafiyet anlaşmaları var.

Yabancı eş ve çocukların durumu nasıl olacak?

18 yaşından küçük çocukları olan ebeveynler Türk vatandaşlığı alırken çocuklarına da bu hakkı sağlayabilecekleri gibi, çocukları Türk vatandaşlığına girmeden sadece kendileri için de başvuruda bulunabilirler.

Yeniden Türk vatandaşlığına geçen kişinin eşi, eğer yabancıysa bu tarihten üç yıl sonra Türk vatandaşlığı için başvuruda bulunabilecek.

Başvurular ücretli mi?

Evet, 2024 yılı için başvuru ücreti kişi başına 255 euro. Her bir çocuk için de 51 euro ödenmesi gerekiyor. Ücretler yıldan yıla değişiklik gösterebiliyor.

Daha önce Alman vatandaşlığını seçenler eski vatandaşlıklarını alabilecek mi?

Almanya’da yaşayan Türklere çifte vatandaşlık hakkı tanınması Ankara-Berlin ilişkilerinde uzun süredir önemli bir konu olarak gündemdeydi. Yeni düzenleme ile geçmişte Türk vatandaşlıklarını kaybedenler geri dönme imkanı bulmuş oldu. Türkiye Dışişleri Bakanlığı’nın verdiği bilgiye göre Almanya’da yaşayan Türkiye kökenliler, bağlı bulundukları başkonsolosluklar aracılığıyla “yeniden Türk vatandaşlığını kazanma” başvurusu yapabilecekler. Bu kişilerden Türkçe bilgilerini kanıtlamaları istenmeyecek.

Dışişleri Bakan Yardımcısı Yasin Ekrem Serim, Mayıs ayında yaptığı bir açıklamada, daha önce izin alarak vatandaşlıktan çıkan yaklaşık 600 bin kişinin yeni yasadan faydalanarak yeniden Türk vatandaşlığı almak için başvurmasını beklediklerini ifade etti.

Başvuruda son tarih ne?

Yasa başvuru için belirli bir süre öngörmüyor. Şartları karşılayan herkes 27 Haziran 2024’ten itibaren başvuruda bulunabilir.

Reforma tepkiler nasıl?

İktidar koalisyonu vatandaşlığı kolaylaştırarak uyum süreçlerini hızlandırmayı ve yeni iş gücü imkanları yaratmayı hedefliyor. İçişleri Bakanı Nancy Faeser, yeni yasayı tanıtırken bunun ülkeye kalifiye iş gücü çekmek için ABD ve Kanada ile girilen rekabette Almanya’nın elini güçlendireceğini söyledi. Nüfusu hızla yaşlanan Almanya, nitelikli iş gücü açığını kapatmakta zorlanıyor.

Ancak Alman meclisi Bundestag’da 19 Ocak’ta oylanarak kabul edilen yeni yasaya dair tartışmalar bitmek bilmiyor. Merkez sağ çizgideki CDU-CSU, iktidara geldiklerinde düzenlemeyi iptal edeceklerini söyledi. Geçtiğimiz günlerde bir açıklama yapan CDU sözcüsü Alexander Throm, çifte vatandaşlığın “sadece Almanya ile aynı değerleri paylaşan ülkelerin sahip olması gereken istisnai bir hak” olması gerektiğini savundu. Throm, ikamet süresinin kısaltılmasına da tepki göstererek “Beş veya üç yıl entegrasyonun başarılı olup olmadığını söylemek için yeterli değil” dedi.

Göçmen karşıtı politikalar izleyen aşırı sağcı Almanya için Alternatif (AfD) partisi de vatandaşlığın “yok pahasına satılığa çıkarıldığı” eleştirisinde bulunuyor. AfD, bu ay başında yapılan Avrupa Parlamentosu seçimlerinde CDU/CSU’nun ardından ülkenin en büyük ikinci partisi oldu.

İstatistikler ne söylüyor?

Federal İstatistik Dairesi verilerine göre Almanya’da yaklaşık 11 milyon yabancı yaşıyor. Bunlardan 5 milyonunun en az 10 yıldır Almanya’da ikamet ettiği değerlendiriliyor.

Geçen yıl 157 ülkeden 200 binden fazla kişi vatandaşlığa kabul edildi. Listede Türkiye uyruklular, Suriye’nin ardından ikinci sırada yer aldı. Suriye, Türkiye ve Irak’tan gelenlerin yeni yasanın en büyük yararlanıcıları olması beklenirken, Brexit sonrası AB’ye erişimini kolaylaştırmak isteyen İngilizlerin Alman vatandaşlığına ilgisinin artabileceği yorumları da yapılıyor.

AP seçimleri öncesi aşırı sağda çatlak: AfD koalisyondan atılacak kadar sağa kaydı

Almanya artık ‘Acı vatan’ olmayabilir: Türkler dahil çifte vatandaşlık hakkı geri geliyor

Vatandaşlık satışı: Malta-Türkiye farkı