Akaryakıtta yeni dönem: Taşıt tanımada otomatik sisteme geçiliyor

Kayıtdışıyla mücadele amacıyla Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS) gelecek yıldan itibaren zorunlu hale gelecek. Uygulama ile sistem akaryakıt alan vergi mükellefi araçları otomatik olarak tanıyarak fiş ve faturalarda bu bilginin yer almasını sağlayacak. Düzenlemeyle akaryakıt sektöründe usulsüz fatura kullanımının engellenmesi hedefleniyor. Uygulama yaklaşık olarak üç milyona yakın Taşıt Tanıma Sistemi bulunan ticari araçları kapsıyor. Mevcutta akaryakıt dolumu yapılan aracın plaka bilgisini istasyon görevlisi elle girebiliyorken işlem sırasında taşıta ait olmayan bir plakanın bilgisi girilerek usulsüz fatura oluşturulabiliyor. Yeni düzenleme ile sistem akaryakıt alan vergi mükellefi araçları otomatik tanıyarak fiş ve faturalarda bu bilginin yer almasını sağlayacak. Böylece akaryakıt sektöründe usulsüz fatura kullanımından kaynaklanan yıllık yaklaşık 15 milyar liralık vergi kaybının da önüne geçmesi hedefleniyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı’nın akaryakıt sektöründe usulsüz fatura kullanımının önüne geçmek ve vergi kaybını engellemek için geliştirdiği sistem olan UTTS’nin tüm altyapı çalışmaları tamamlandı. UTTS devletin vergi güvenliğini sağlarken diğer taraftan da akaryakıt sektöründe rekabet ortamı oluşturacak.

Vergi mükellefleri için zorunlu olacak

UTTS sadece vergi mükellefi olan kişi ve kuruluşlar için zorunlu olacak. Bu kişi ve kuruluşların iş yerlerine ait veya kiralama yoluyla edindikleri taşıtlara taşıt tanıma birimini 31 Aralık 2024’e kadar taktırmaları gerekecek. UTTS kapsamında yükümlü kılınmamış bireysel taşıt sahipleri ise sistemden isteğe bağlı şekilde faydalanabilecek.
Sistem kapsamında vergi mükellefleri akaryakıt harcamalarını gider gösterebilmek için söz konusu alışverişleri sırasında UTTS kapsamında düzenlendiğini gösteren ödeme kaydedici cihaz fişi almakla yükümlü kılındı. 31 Aralık 2024’ten sonra UTTS’den düzenlenmeyen belgeler vergi kanunları bakımından hiç düzenlenmemiş sayılacak ve vergi indirimine konu edilemeyecek.

Plaka manuel girilmeyecek

Türkiye’de trafiğe kayıtlı 29 milyon taşıtın sekiz milyona yakını akaryakıt harcamalarını gider göstererek vergi indirimi elde eden vergi mükelleflerine hizmet veren araçlardan oluşuyor. Bunların da üç milyona yakını ticari Taşıt Tanıma Sistemi bulunan araçları kapsıyor.
Yakıt harcamalarını giderleştirmek için araçların kiralama yoluyla edinilmesi veya işletmeye dahil olması ve işte kullanılması gerekiyor. Mevcut sistemde akaryakıt dolumu yapılan aracın plaka bilgisini istasyon görevlisi elle giriyor. İşlem sırasında taşıta ait olmayan bir plakanın bilgisi girilerek usulsüz fatura oluşturulabiliyor.
Uygulamadaki bu boşluğu kullanan bazı mükellefler kullanmadıkları ya da kullandıklarından fazla akaryakıt harcamasını faturalandırıyor. Bu fatura gider olarak gösterildiğinde vergiden düşülüyor. UTTS ile 2025 başından itibaren bu tür uygulamaların son bulması bekleniyor.

Sistem nasıl işleyecek?

Kurulum ve işletme görevi Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğüne verilen UTTS’nin paydaşları arasında akaryakıt dağıtım şirketleri ve akaryakıt istasyonu işletmecileri, yetkili donanım üreticileri, yetkili taşıt ve istasyon montaj firmaları, yeni nesil pompa ödeme kaydedici cihaz üreticileri (YN Pompa ÖKC) ve taşıt sahibi mükellefler yer alıyor. Sistem kapsamında yükümlü kılınan taşıtların yakıt depo girişlerine, taşıt tanıma birimi takılacak, bu sayede taşıtın sahiplik ve plaka bilgisi kayıt altına alınacak.
Akaryakıt istasyonlarında pompa tabancasına takılan taşıt tanıma okuyucu cihaz, şifre çözümleme işlemlerini, iletişim modülündeki güvenlikli haberleşme anahtarı ile yapacak. Böylece UTTS yükümlüsü taşıtların yakıt dolum işleminde plaka bilgisi otomatik olarak YN Pompa ÖKC’ye aktarılacak, fatura ve satışa ilişkin veriler de UTTS’ye işlenecek. Bu taşıtlar için artık plaka bilgisinin sisteme elle girilmesi mümkün olmayacak.

Kayıt ve kurulum bu yıl tamamlanacak

Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığının Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi Uygulama Genel Tebliği Resmi Gazete’nin 5 Ekim 2023 tarihli sayısında yayımlanarak yürürlüğe girmişti. Tebliğle akaryakıt satışlarında yeni nesil akaryakıt pompa ödeme kaydedici cihazlara plaka bilgisinin otomatik olarak iletilmesine ve oluşturulan sistemin teknik özelliklerinin belirlenmesine ilişkin düzenlemeler yapıldı.
​​​​​​​UTTS’nin “www.utts.gov.tr” adresli portalı martta paydaşların kullanımına açıldı. Sistemde ağustosa kadar akaryakıt istasyonlarına ilişkin kurulumlar için teknik hazırlık çalışmalarının tamamlanması planlanıyor.
UTTS donanımlarının montaj, onarım ve servis işlemlerini sadece Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğünün yetkilendireceği firmalar yürütebilecek. Birim montajını yetkili taşıt montaj firmaları, akaryakıt istasyonlarına taşıt tanıma okuyucusu ve güvenlikli haberleşme cihazının kurulumunu ise yetkili istasyon montaj firmaları yapacak.
Tebliğ kapsamında YN Pompa ÖKC’lerin yazılımlarında güncelleme yapılarak UTTS entegrasyonu sağlanacak. Akaryakıt dağıtım şirketleri dilerlerse işletmekte oldukları taşıt tanıma sistemlerini UTTS’ye entegre edebilecek.

Benzin istasyonlarına kayıt dışıyla mücadele için taşıt tanıma zorunluluğu geliyor