Avrupa SpaceX’in uzaydaki hakimiyetinden rahatsız, roket savaşına Ariane 6 ile katılıyor

Avrupa yaşadığı gecikme ve arızalar nedeniyle kendi roketlerini yörüngeye çıkaramadığı için uydu atarken ABD’li özel uzay şirketi SpaceX’e bağımlı hale geldi. Ancak bu bağımlılık Avrupa’nın askeri istihbaratını da ilgilendiriyor çünkü atılan uydular gözlem için kullanılıyor. Yetkililer bu bağımlılığın savaşa kadar uzanmasından endişeli. SpaceX’in internet hizmeti sağlayan Starlink’i Ukrayna’nın Rusya’ya karşı verdiği mücadelede hayati önem taşıyor. Savaşın daha da büyümesi ihtimali, uydu iletişimi için Musk’a daha fazla ihtiyaç duyulmasına neden olabilir. İşte bu ihtimali azaltmak isteyen Avrupa’nın Fransa merkezli Arianespace şirketi tarafından yapılan Ariane 6 roketinin bu denklemi bozmasını umuyor.

Bugün Fransız Guyanası’ndan havalanması planlanan roket, Avrupa’nın bu yıl fırlatacağı ilk roket olacak. Şirketin CEO’su Stéphane Israël “Açıkçası bunu başarmalıyız. Avrupa’nın uzaya kendi başına ulaşmasının önünü yeniden açmalıyız” dedi. Avrupa roketleri dünyada takılı kalınca devreye SpaceX girdi. Geçen yıl ikisi Arianespace tarafından atılması gereken tüm Avrupa uydularını uzaya Space X’in Falcon 9 roketi taşıdı.

Arianespace’in bugün ilk kez fırlatmayı deneyeceği Ariane 6 roketi yaklaşık 60 metre yüksekliğinde. Büyük uyduları uzayın derinlerine taşımak ve alçak yörüngeye uçuşlar gerçekleştirmek için tasarlanan roket, 25 yılı aşkın süre evvel uçmaya başlayan Arianespace’in torunu. Şirket 2007 yılından beri Ariane 5 roketini kullanıyor ve bu roket, 2021 yılında NASA’nın en önemli uzay araçlarından biri olan James Webb Uzay Teleskobu’nu yörüngeye taşımıştı.

Ariane 5 en son geçen yıl havalandı. Ariane 6’nın yapımındaki teknik zorluklar nedeniyle Avrupa roketten yoksun kaldı. Avrupa başta bu boşluğu Rusya’nın Soyuz roketiyle kapatmayı planlıyordu ama Ukrayna savaşı Avrupa ile Rusya arasındaki uzay işbirliğini sonlandırdı. Bu sırada SpaceX, ticari uydu şirketleriyle düşük fiyattan anlaşarak Arianespace’in pazar payını azalttı.

Fransa ve Almanya yine farklı düşünüyor

Avrupa’nın uyanış çağrısı, kıtanın havacılık ve uzay ajansının gelecek yıl fırlatılması planlanan Ariane 6 sözleşmesini feshederek SpaceX ile anlaşma yapması oldu. Alınan karar uzay konusunda çalışan Avrupalı yetkilileri üzüntüye boğarken Fransız uzay şirketi “Biz Avrupalılar bu saflıkla daha ne kadar devam edeceğiz?” diye sorguladı.

SpaceX sadece Avrupa için değil ABD’nin devlete bağlı yapıları için de büyük önem taşıyor; hem NASA hem de ordu için önemli görevler üstleniyor. Amerikalı yetkililer SpaceX’in başarılarından övgüyle söz etse de çoğu zaman tek bir şirkete bu kadar bağlanmak istemediklerini vurguluyorlar. Zaten NASA’nın Uluslararası Uzay İstasyonu’na astronot taşımak için SpaceX’in yanı sıra Boeing ile de anlaşması yapması bundan kaynaklanıyor. Gerçi Boeing yıllarca gecikmeler yaşayarak ancak geçen ay ilk görevini gerçekleştirebildi, onda da teknik arızalarıyla boğuşuyor.

Boeing zorda: Starliner’ın astronotları dünyaya getirmesi belirsiz bir tarihe ertelendi

SpaceX’in yükselişi, Avrupa’nın roket endüstrisinde ve ticari fırlatmalarda dünyaya öncülük eden Arianespace’in işini zorlaştırdı. SpaceX’in yeniden kullanılabilir roket teknolojisindeki ustalığı, Arianespace’in fiyat konusunda rekabet etmekte zorlanmasına neden oldu. Şirket yeniden kullanılabilir roket teknolojisinde de SpaceX’ten gerideydi. Musk mayıs ayında Avrupa’da düzenlenen teknoloji konferansındaki konuşmasında tek kullanımlık roketlerle ilgili olarak “Kısmen de olsa yeniden kullanılabilir olmayan herhangi bir roketin rekabet etme şansı yok” dedi.

Ama şimdi Ariane 6, şirketin SpaceX roketleriyle rekabet edebilecek fiyatlar sunmasını sağlayabilir. Fransız hükümeti Arianespace’in en büyük destekçisi. Şirketin sübvanse edilmeye değer olup olmadığı tartışması Almanya’da devam ederken Fransa şirketi ayakta tutmaya kararlı görünüyor. Fransa’nınArianespace’e bu kadar bağlı olmasının sebeplerinden biri de şirketin ülkenin nükleer cephaneliğine roket teknolojisi sağlayan askeri kolunun olması. Fransa 2021 yılında askeri gözetleme uydusunu fırlatırken SpaceX’i kullanmayı reddederek Arianespace’e bağlılığını kanıtladı.

Buna karşılık Almanya en hassas askeri istihbarat uyduları için bile SpaceX’ten faydalandı. Bunun sebebi de yeniden kullanılabilir Falcon roketlerinin maliyetinin ucuz olması. Alman yetkililer aslında fırlatmalarda Avrupa’yı tercih etmek istediklerini ancak fiyat performans açısından bakıldığında bunun mümkün olmadığını belirtiyor. Kendi roket şirketini kuran Alman uydu üreticisi OHB’nin CEO’su Marco Fuchs “Almanlar Ariane’a bağlı değil, tek amacı uzaya ulaşmak” diyor.