Fındıkta fiyat savaşları: Çiftçi kazanıyor mu?

Türkiye’nin önemli tarımsal ihracat kalemlerinden biri olan fındığın alım fiyatı, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından sosyal medya hesabı üzerinden duyurularak açıklandı. Ancak bu açıklamanın zamanlaması ve bazı siyasi etkenler tartışmalara yol açtı.
Dünyanın kesintisiz 65 yıldır fındık üretiminde lider olduğu ve birçok bölgenin geçim kaynağı olan fındık, ülkemizin en önemli döviz girdisi sağlayan ürünlerinden biri. Bu nedenle fındık alım fiyatının en azından Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı tarafından açıklanması beklenirdi. Ancak fiyatın açıklandığı gün, CHP lideri Özgür Özel’in Giresun’da fındık mitingine denk getirilmesi dikkat çekti. Bazı kesimler fiyat açıklamasının miting gününe denk getirilerek bilinçli bir şekilde yapıldığını düşünüyor. CHP’nin fındık mitingi hükümetin fındık alım fiyatlarını yukarıya çekmesine katkı sağladı. Bu nedenle fındık üreticilerinin Sayın Özgür Özel’e teşekkür borçlu olduğunu düşünüyorum.
Gelgelelim fındık alım fiyatlarına. Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO), bu yıl levant kalite fındığı kilogram başına 130 TL, Giresun kalite fındığı ise 132 TL’den alacak. Ayrıca alan bazlı destek, mazot ve gübre desteği ile birlikte fındığa 3 TL destek verilecek. TMO, üreticilere 12 Ağustos’ta randevu sistemini açarak 19 Ağustos’tan itibaren fındık almaya başlayacak. Açıklanan fiyatı döviz olarak değerlendirdiğimizde yaklaşık 4 dolar oldu. Bu fiyat hatırlarsanız CHP Eski Genel Başkanı Sayın Kemal Kılıçdaroğlu’nun seçim vaadiydi.
Aslında TMO’nun fındık alım fiyatları son bir yılda %57 ile %58 arasında artmış oldu. Alım fiyatındaki artış oranı buğday, arpa alım fiyatlarından çok iyi iken, çay alım fiyatlarından bir adım önde oldu. Ancak çay alım fiyatları şu günlerde 12 ila 13 liraya kadar düştü. Umarım fındığın başına gelmez.
Peki, fındık alım fiyatları nasıl? Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Yönetim Kurulu Üyesi ve Ordu Ziraat Odaları Koordinasyon Kurulu Başkanı Arslan Soydan, Giresun Ziraat Odası Başkanı Nurettin Karan, Sakarya Ziraat Odaları Birliği Başkanı Ali Şener Bayraktar, Sakarya Ziraat Odaları Birliği Başkanı Ali Şener Bayraktar, Karasu Ziraat Odası Başkanı Selamı Arık, Terme Ziraat Odası Başkanı Ferda Ergün, Ortahisar Ziraat Odası Başkanı Mustafa Bekar fiyatlardan memnun değil veya çiftçinin beklediği fiyat olmadığını düşünürken Samsun Ziraat Odası Başkanı Hasan Tütüncü açıklanan fiyatı makul bulduğunu ifade etti. Daha önce açıklanan maliyet ve beklenen 150 ile 200 lira arasındaki fiyatlara bakınca alım fiyatının çiftçinin beklediği fiyatın altında kaldığını söyleyebiliriz.
Peki fındık fiyatlarını nasıl artırabiliriz, fındığa nasıl değer katabiliriz? Herkesin bildiği gibi fındık çikolatanın vazgeçilmez lezzetlerinden biri. Dünyada her yıl 7 milyon tonun üzerinde çikolata tüketiliyor ve şu anda çikolata sektörünün piyasa değeri 140 milyar dolar. 2028 yılına kadar bu değerin 200 milyar doları aşması bekleniyor. Çok hızlı bir şekilde büyüyen bu sektörde hem iyi bir çikolata üreticisi olmalıyız hem de fındığımızı daha katma değerli hale getirmeliyiz. Ancak benim bahsettiğim, ülkede çikolata üretimi yapan firmaların dünya devlerine fason üretmek yerine Türkiye markası bir ürünün dünya piyasasında yer almasını sağlayacak bir girişime dönüşmesi. Çikolataya katılan diğer ana madde Antep fıstığı da bizde. İki önemli gücümüz var ama kullanamıyoruz.
Artık TMO’nun alım fiyatını konuşmayı çoktan bırakmamız gerekiyor. Bu iş için ilçelerde fındık alım kooperatifleri kurup bunları da illerde birleştirerek, daha sonra da illeri de üst bir yapı ile çiftçinin alım ve satım gücünü ortaya koymalıyız. Fındık üreticisinin girdi maliyetine destek verecek ve verimi artıracak yeni bir yol haritası çizmeliyiz. Nasıl hayvancılık için 3 yıl destekleme programı açıklanmışsa fındık için de 5 yıllık bir kalkınma stratejisi acilen oluşturulmalı. Yoksa “Hep biz üretiyoruz, başkası kazanıyor” türküsünü dönüp dolaşıp söyleriz.
Tüketici tarafına gelince; fındık alım fiyatlarındaki artış fındık mamullerine zam olarak yansıyacaktır. İnsanların alım gücünün düştüğü bu dönemde kişi başına fındık tüketimi de tarihin en düşük seviyesine gelecektir.
Son olarak, elimizde dünyanın en önemli hammadde gücü olan fındıkta her ne kadar alım fiyatlarına itirazı olsa da üreticinin fiyattan memnun olduğunu düşünüyorum. Memnun olmayanlara tavsiyem: Yapabiliyorsanız stoklayın, yılbaşına doğru satarsanız en az yüzde 25 kazancınız olur.

Fındık fiyatı 130 TL açıklanınca Özgür Özel’den tepki gecikmedi: Tamamen ihanet