Keltler – Antik Çağın Gizemli Halkı: Aslında Kelt adıyla bilinen halk yok muydu

Bir efsaneye göre bir zamanlar Avrupa’nın batı ucunda bir yarımada olan Britanya Adaları’nda denizci bir ulus yaşardı. Bu insanlar tarımla uğraşır, tekneler inşa eder, deniz ticareti yaparlardı. Ancak bu ulus, MÖ 2000 veya 1000’de yeni gelen bir halkın istilasına maruz kaldı. Antik Yunan tarihçisi Herodot, bu istilacılara ‘keltoi’ demiştir. ‘Keltoi’ kelimesi ilk olarak eski Yunancada, klasik dünyanın yükselişinden önce Batı Avrupa’da yaşadıkları varsayılan ‘yabancılar’ ya da ‘barbarlar’ için kullanılmıştır. Latincede kullanılan terim Galli ya da Galyalılardır.

“Britanyalılardan ilk kez MÖ 320’de Antik Yunan coğrafyacısı Massalialı Pytheas tarafından Pretani ya da Briteni olarak bahsedilir, bu kelime ‘boyalı’ demektir.”

İngiliz gazeteci ve yazar Simon Jenkins, Kronik Kitap’tan çıkan ‘Keltler – Antik Çağın Gizemli Halkı’ kitabında, geleneksel anlatıdaki ‘Kelt’ kavramına şüpheyle yaklaşıyor; Galler, İrlanda ve İskoçya’da farklı dil ve kültürlerin kalıntıları olsa da ‘Kelt’ adını taşıyan ayrı bir halk, ırk ya da kabilenin olmadığını savunuyor. Yazar, Britanya tarihinin izini sürerek doğru bilinen yanlışları kendi kanıtlarıyla açığa çıkarmayı amaçlıyor.

Britanya Adaları’na Romalıların gelişinden sonra yeni bir siyaset, civitas kavramı ve düzenli bir toplum ortaya çıkmış. Londra, Kuzey Avrupa’daki en büyük Roma şehri olmuş, bir ticaret merkezine dönüşmüş. Caesar, “Britanya’ya tüccarlar dışında kimse gitmez,” diye yazmış çünkü bu toprakların, deniz ticareti dışında imparatorluk için stratejik bir önemi yoktur.

410’dan sonra Britanya Roma kayıtlarından kaybolur. “Tarih geleneksel olarak onları anarşi, gerileme ve yabancı istilasıyla dolu bir ‘karanlık çağ’a inerken tasvir eder.” Öğretilenlerin aksine, yazar arkeolojik kalıntılara göre şiddet veya yıkıma dair çok az işaret olduğunu iddia ediyor.

“Geleneksel olarak istilacı ordular olarak sunulsa da ‘longue durée’ kapsamında bu hareketler daha çok mevsimlerle birlikte hareket eden çobanların ve avcı toplayıcıların göçleri olarak görülmelidir.”

Jenkins’in tarihte herhangi bir Anglosakson istilası olmadığını iddia etmesini şüphe uyandırıcı buldum. Bugüne kadar öğrendiklerimizin yanlış olduğunu savunmak için daha güçlü kaynaklar gerekli.

Jenkins, Britanya hakkındaki mitlerin ve geleneksel tarih anlatılarının, aslında Keltleri aşağılanmış bir halk ve Saksonları gerçek ‘Britanyalılar’ olarak gösterdiğini; İrlandalıları, İskoçları ve Gallileri ise en aşağı seviyede konumlandırdıklarını öne sürüyor. Britanya hakkında ise şöyle söylüyor:

“Yüzyıllar boyunca dört bileşen halkının İngiliz, İrlandalı, İskoç ve Galli halklarının karışımıyla zenginleşmiştir. Bin yıl boyunca yaratılan yerel imparatorluğun gerçek mirasıdır… Efsanelere kurban edilmemelidir.”

Zaman zaman yazarın düşüncelerine katılmasam da Keltlerin gerçekte kim oldukları ve parçalanan Birleşik Krallık’ta onların mirasının ne olması gerektiği üzerine iddialı bir kitap.