Manet’nin Olympia resmi

Manet sanatıyla sadece modern resimin öncülerinden değil çizimi ile de sanat kültüründe derin değişimlere yol açmış bir sanatçıydı.

17’inci yüzyıldan itibaren başta resim olmak üzere Fransa’nın tüm sanat düzenini kontrol altında tutan ‘salon’ sisteminde sadece aristokrasinin ve kraliyetin beğeneceği ve tercih edeceği düşünülen konularda çizen ressamlar tercih edilir ve seçilirdi.

Manet başta bu sisteme girmek yerine resimlerini sokakta düzenlediği spontane sergilerle halka gösteriyor, salona alınmayanlar için oluşturduğu ‘salon de refuses’ (reddedilenler salonunda) sergiliyordu.

***

Ancak Fransa kültür tarihinin akışını etkileyen önemli bir gelişme oldu. hakim sınıfların ve onların sanat bekçilerinin büyük hatası sonucunda Manet’in Olympia adlı eseri 1865 salonunda sergilendi.

***

ilk bakışta bu bugün Uffizzi müzesinde sergilenen Titian’ın ‘Venüs of Urbino’ eserine bire bir  benzer gibi görünür. ikisinde de divana sere serpe uzanmış çıplak kadın figürü vardır.

***

bu resimle ilgili özel tarihimden bir de not eklemeliyim. Müzeyi ilk ziyaretimde bu eseri incelerken kadının ayak detayındaki çizim ustalığına hayran olmuş ve sadece bunu tekrar deneyimlemek için yıllar sonra müzeye yine gitmiştim.

***

Ama ilk bakışta oluşabilecek bu benzerlik duygusunun dışında iki eser arasındaki faklılıklar çok daha anlamlıydı.

bir defa adından da belli. Titian’ın resmindeki çıplak kadın bir tanrıça ve döneminin hakim sınıflarının yaşadığı türde bir rönesans evinde uzanmış yatıyor. çıplak tanrıça vücudunun bazı hassas bölgelerini kamufle etmek istermiş gibi uzanmış. arka plandaki hizmetçi çocukla ilgileniyor.

***

Manet’in çıplağı ise bir hayat kadını. Onunki müşteri beklemekte olan kadının tipik pozu. Kadın bakışı ve vücut diliyle baştan çıkarıcı olmaya çalışıyor, arkasındaki siyahi kadın da bir müşteriden geldiği belli olan çiçeği kadına vermeye çalışıyor.

***

resimdeki ışık etkisi kadının tenini okşar gibi verilmiş. ve hatta kadının uzandığı saten çarşaf da kadının tenini yansıtır gibi. Zaten ‘Olympia’ o dönemde Paris’te çalışan hayat kadınları arasında çok popüler bir isimdi. Hayat kadınları odalarında kedi de beslerdi. Manet Titian’ın resmindeki köpek figürü yerine kendi resmine kedi figürü koymuştu.

***

anlayacağınız Manet tek bir resimle dönemin nazik kırılgan ve ahlak bekçisi hakim sınıflarına bir darbe vurmuş ve burjuvaziyle birlikte gelmekte olan modern yaşamın ve onun bir parçası olan hayat kadınlarının artık sanatın doğal konusu olduğunu hem de salonda sergilenen bu eseriyle vurgulamıştı.

***

daha önce salonlarda sergilenen eserler hakkında değerlendirme yazıları yayınlanırdı hep. bunlar daha sonra sanat eleştirmenliğinin ilk eserleri olarak kabul edildi.

ancak Olympia resminin sergilendiği salon hakkında yazılan 85 makalenin 72’si yazarların genç kızların ve hamilelerin uzak durmaları için uyarıldığı Olympia resimi hakkındaydı.