Ekimde enflasyon hafif düştü ancak daha alınacak yol çok
Ekonomide sıkılaşma ikinci çeyrekte büyümeyi yavaşlattı
Ekonomi ikinci çeyrekte geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 2,5 büyüdü. Yılın ilk çeyreğindeki büyüme yüzde 5,7'den yüzde 5,3'e revize edildi. Geçen çeyrekte yüzde 7,3 olarak gerçekleşen hane halkı tüketim harcamaları büyümesi yüzde 1,6 olabildi.
Sanayi işsizlik verilerinin ve kapasite kullanı oranlarındaki düşüşün gösterdiği gibi ikinci çeyrekte daraldı. Türkiye ekonomisinde enflasyonla mücadele için artırılan sıkılaşmanın etkisi yılın ikinci çeyreğinde büyümenin de hız kesmesini beraberinde getirdi. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre ekonomi nisan, mayıs ve haziran aylarını kapsayan ikinci çeyrekte geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 2,5 büyüdü. Bir önceki çeyrekte yıllık büyüme yüzde 5,3 olmuştu. Büyüme önceki çeyreğe göre ise yüzde 0,1 olarak gerçekleşti. GSYH’nin ikinci çeyrek değeri cari fiyatlarla 308 milyar 158 milyon dolar olarak gerçekleşti.
AA Finans Büyüme Beklenti Anketi’ne katılan ekonomistler ikinci çeyreğinde Türkiye ekonomisinin yüzde 3 büyüyeceğini öngörüyordu. Ankete katılan ekonomistlerin ikinci çeyreğe ilişkin büyüme beklentileri yüzde 2,60 ile yüzde 3,50 aralığında yer alıyordu.Ekonomistlerin 2024 yılının tamamına ilişkin büyüme beklentilerinin ortalaması ise yüzde 3,24 düzeyinde.
İlk çeyrek büyümesi revize edildi
Türkiye’nin ilk çeyrek büyümesi ise yüzde 5,7’den yüzde 5,3’e revize edildi. Ekonomi geçen yılın ikinci çeyreğinde yüzde 3,9, 2023’ün tamamında ise yüzde 4,5 büyümüştü. 2023’ün tamamında daha önce yüzde 4,5 olarak açıklanan büyüme oranı yüzde 5,1’e revize edildi. Kişi başı milli gelir rakamı da 13 bin 110 dolardan 13 bin 243 dolara revize edildi.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ikinci çeyrek büyüme verilerinin açıklanmasında sonra yaptığı sosal medya paylaşımında büyümede dengelenmenin başladığını belirterek şu görüşleri ifade etti:
Kırılganlıkları önemli ölçüde azalttığımız zorlu bir dönemi geride bıraktık.
Büyümede dengelenme başladı, cari açık daraldı, risk primi azaldı, dış kaynak girişleri arttı, rezervler iyileşti ve dezenflasyon sürecine girdik.
Bugün açıklanan ikinci çeyrek büyüme verilerine… pic.twitter.com/7oa52en0Gg
— Mehmet Simsek (@memetsimsek) September 2, 2024
İnşaat hız kesti, sanayide durum kötü
İkinci çeyrekte bir önceki yıla göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak; diğer hizmet faaliyetleri yüzde 7,4, ilk çeyrekte yüzde 11.1 büyüyerek ekonominin dinamosu olan inşaat sektörü hız keserek yüzde 6,5, tarım sektörü ile gayrimenkul faaliyetleri yüzde 3,7, bilgi ve iletişim faaliyetleri ile finans ve sigorta faaliyetleri yüzde 3,4, kamu yönetimi, eğitim, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri yüzde 3,2, hizmetler yüzde 2,9, mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri yüzde 0,6 büyüdü. İşsizlik verileri ve düşen kapasite kullanım oranlarının işaret ettiği gibi sanayi sektörü yılın ikinci çeyreğinde yüzde 1,8 daraldı.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, büyüme verilerine yönelik değerlendirmesinde, tüketim ekonomisinden üretim ekonomisine geçiş çabalarının devam edeceğini söyledi. Yılmaz yaptığı sosyal medya paylaşımında enflasyonla mücadele kapsamında büyümede dengelenmenin sürdüğünü belirterek şu görüşleri paylaştı:
Büyümede dengelenme süreci devam ediyor.
2024 yılı ikinci çeyrek büyüme verilerine ilişkin değerlendirmemiz ⬇️ pic.twitter.com/wMCUq2kcgs
— Cevdet Yılmaz (@_cevdetyilmaz) September 2, 2024
Hanehalkı tüketimi yalnızca yüzde 1,6 arttı
Yerleşik hanehalklarının nihai tüketim harcamaları ikinci çeyrekte bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yalnızca yüzde 1,6 arttı. Hane halklarının nihai tüketimi geçen çeyrekte yüzde 7,3’lik artışla büyümeye çok büyük katkı vermişti. Böylelikle iç tüketimde salgın yılı olan 2020’den bu yana en düşük büyüme performansı izlendi.
Yılın ikinci çeyreğinde tüketim tarafındaki yavaşlamaya rağmen yine en yüksek katkı tüketimden geldi. Hanehalkı tüketimi yüzde 2,5’lik büyümeye 1,3 puan katkı verdi.
Geçen çeyrekte yüzde 3,9 oranında artan devletin nihai tüketim harcamaları alındığı öne sürülen tasarruf önlemleri nedeniyle yüzde 0,7, gayrisafi sabit sermaye oluşumu ise yüzde 0,5 artış gösterdi. Yılın ilk çeyreğinde gayrisafi sabit sermaye oluşumu yüzde 10,3 artmıştı. Mal ve hizmet ihracatı, yılın ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 0,04 artarken ithalat yüzde 5,7 azaldı. Veriler ihracat büyümesinin neredeyse sıfır düzeyine geldiğini gösterirken, ithalat da tüketimdeki yavaşlama nedeniyle geriledi. İşgücü ödemeleri, ikinci çeyrekte geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 112,4 arttı. İşgücü ödemelerinin cari fiyatlarla Gayrisafi Katma Değer içerisindeki payı geçen yılın ikinci çeyreğinde yüzde 33,8 iken, bu oran 2024 yılında yüzde 40,8 oldu.
Makine- teçhizat yatırımları 4.5 yılda ilk kez geriledi
Ekonomideki sıkılaşma yılın ikinci çeyreğinde makine-teçhizat yatırımlarının da gerilemesine yol açtı. Verilere göre yılın ikinci çeyreğinde makine-teçhizat yatırımları bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 5,6 geriledi. Böylelikle 2019 yılının üçüncü çeyreğinden bu yana makine-teçhizat yatırımlarında ilk kez gerileme görüldü. Pandeminin başladığı 2020 yılının ikinci çeyreğinde makine-teçhizat yatırımları yüzde 4,5, aynı yılın üçüncü çeyreğinde ise yüzde 22,3 artmıştı.
2024 yılının ikinci çeyreğinde makine-teçhizat yatırımlarında gerileme görülürken, inşaat yatırımlarında ivmesi yavaşlasa da deprem bölgesindeki harcamaların etkisiyle büyüme izlendi. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2024 yılının ikinci çeyreğinde inşaat yatırımları yüzde 8 arttı. Bir önceki çeyrek yıllık artış yüzde 8,5 düzeyindeydi.
ASO: İhracatın ve yapısal reformların önceliklendirilmesi sürdürülebilir büyüme için şart
Ankara Sanayi Odası(ASO) Başkanı Seyit Ardıç, 2’nci çeyrekte sanayideki yüzde 1.8’lik daralmanın ekonomi açısından önemli bir risk olduğunun altını çizerek, “Başta KOBİ’ler olmak üzere reel sektör için kredi faizlerinin desteklenmesi, ihracatın ve yapısal reformların önceliklendirilmesi sürdürülebilir büyüme için şarttır” dedi. Sanayideki daralmanın diğer sektörlerden ayrışmasının dikkat çekici olduğunu vurgulayan Ardıç, “Enflasyonla mücadelede sıkılaştırıcı politikaların en önemli etkisi makine ve teçhizat yatırımlarında görülmektedir. Bu yatırımlar 2019 yılından bu yana ilk defa daralmaya işaret ediyor” diye konuştu.
Bu süreçte kredi koşullarının iyileştirilmesinin değerlendirilmesi gerektiğini ifade eden Ardıç, “Finansmana erişim için düşük faizli ve uzun vadeli kredi ile vergisel teşviklerin devreye girmesi, biz sanayicilerin üretime devam edebilmesi ve büyümenin sürdürülebilmesi açısından şarttır” dedi. Yüzde 0.1’lik büyümenin ekonomide kademeli yavaşlamayı işaret ettiğinin altını çizen Seyit Ardıç, “Sıkılaştırıcı politika uygulamalarının etkisi ikinci yarıda daha da belirginleşecek; iç talep ve üretimdeki azalış ile büyümede yavaşlama ortaya çıkaracaktır. Temel dinamik bu yavaşlamanın dezenflasyonist sürece destek verip vermeyeceğidir” dedi. Ardıç, kapsayıcı ve sürdürülebilir büyüme için para ve maliye politikalarında eşgüdümün yanı sıra başta eğitim ve hukuk olmak üzere yapısal reformlara da öncelik verilmesi gerektiğini belirtti.
Oyunlar ve Bulmacalar