Yeni ‘mini ay’ımız hayırlı uğurlu olsun: İki ay Dünya yörüngesinde misafirimiz olacak

Asteroitler Dünya’ya yaklaşırken iki senaryo konuşulur. Ya çoğu zaman olduğu gibi Dünya’yı teğet geçer asteroitler ya da atmosferimize çarparak gökyüzünde parlak bir çizgi oluştururlar. Asteroitlerin Dünya’nın yerçekimine yakalanıp geçici süreliğine ay görevi görmesi çok nadiren meydana gelir. Ancak unutmamak gerekiyor ki biz pandemiyi, savaşı ve ekonomik buhranı az çok aynı zamanlarda gören bir nesil olarak bu nadir olayı da görmemiz pekala mümkün.

NASA’nın finanse ettiği yer teleskopları bir asteroidin tam olarak bu nadir olayı gerçekleştirerek Dünya’ya kısa süreliğine yoldaş olacağını ortaya çıkardı.

Amerikan Astronomi Derneği’nin bulgularına göre 2024 PT5 adındaki bu asteroid 10 metre büyüklüğünde. Gökbilimciler bu asteroidin 29 Eylül’den 25 Kasım’a kadar Dünya’nın yörüngesinde dönmesini bekliyor. Sonrasında bu yerçekimsel bağdan kurtulup kendi yoluna gidecek. Tabii bu süreçte 2024 PT5 gökbilimcilerin misafiri olacak. Nihayetinde Dünya’ya yakın yerlerde uçan uzay taşları hakkındaki bilgilerimiz bu asteroitle artabilir.

Dünya’nın yerçekiminden kaçmayı başaramayıp yörüngemizde dolanan asteroitlere mini ay deniyor. Çok küçük ve hızlı oldukları için tespit edilmeleri o kadar kolay olmuyor. Bazen mini ay sandığımız cisimler başka şeyler de çıkabiliyor. Mesela Avrupa Uzay Ajansı’nın yıldız haritası çıkaran Gaia uzay aracı bir keresinde asteroit sanılmıştı. Roketlerden geriye kalan parçalar da bazen asteroitlerle karıştırılabiliyor. Ama teleskoplar 2024 PT5’in doğal bir cisim olduğunu gösteriyor. Yani şüphemiz yok, kısa süreliğine kesin bir şekilde mini ayımız olacak.

Asteroidi fark eden teleskop Asteroit Karasal Etkili Son Uyarı Sistemi’ydi (ATLAS). ATLAS asteroidi 7 Ağustos tarihinde fark etmişti. Gökbilimcilerin tahminlerine göre asteroid Dünya’nın etrafında iki ay sürecek bir dönüş yapmak üzere.

2024 PT5’in olası doğuş hikayesi de çok ilginç olabilirdi. NASA’nın Dünya’ya Yakın Cisimleri Çalışma Merkezi Başkanı Paul Chodas asteroidin geçmiş hareketlerinin Ay’daki bir çarpışma sonucu kopmuş bir parça olabileceğini düşündürdüğünü söylemişti. Yani mini ayımız gerçek Ay’ın minyatür bir örneği olabilirdi. Ama yeni çalışmaya göre bu asteroit muhtemelen Arjuna asteroit kuşağından geliyor. Yörüngesi bizimkine yakın olduğu için hesaplamalar asteroidin Ocak 2025’te ve sonra da 2055’te yeniden yörüngeye gireceğini gösteriyor.

Bu arada 2024 PT5 teknik olarak gerçek bir mini ay sayılmayabilir. Çünkü bir asteroide mini ay diyebilmemiz için Dünya’nın etrafında en az bir tam tur dönmesi gerekiyor. Oysa bu asteroidin bir tam dönüş yapması beklenmiyor.

Yine de 2024 PT5 gibi Dünya yörüngesine takılan asteroitlerin sadece bilimsel değerleri olmadığını belirtelim. Birçoğu bir gün şirketlerin çıkarmayı umduğu değerli metaller içeriyor. Yani bir gün asteroit madenciliği başlayacaksa bunlar mini aylarda başlayabilir.

Ayrıca mini aylar dünyayı asteroitlerden koruma araştırmaları için de önemli. Bu çalışmalarda öncelik 140 metre büyüklüğünde, bir şehri yok edebilecek asteroitlere verilmiş durumda. Bugüne kadar böyle olan tahmini 25 bin asteroitten 11 bini tespit edilebildi. Ama nerede olduğu bilinmeyen, nüfusun yoğun olduğu bölgelere düşmeleri halinde büyük hasara ve can kaybına sebep olabilecek milyonlarca küçük asteroit var.

‘BBG Dünya’ yakında vizyonda: SpaceX, Amerikan istihbarat ajansı için casus uydu ağı inşa ediyor