Denizlerimizin en yenisi: Pürüz dişli yunus

Deniz Memelileri Araştırma Derneği’nin (DMAD) denizlerde her yıl yaptığı araştırma seferinin bu yılki ayağında hoş bir sürprizle karşılaştı.

Tarım ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü izniyle DMAD uzman ekipleri her yıl Karadeniz, Marmara, Ege ve Akdeniz’de balina, yunus gibi deniz memelileri üzerine bilimsel araştırma seferleri düzenliyor. Bu yılki araştırma seferinde DMAD kurucusu Dr. Aylin Akkaya ve DMAD uzmanları Türkiye denizlerinde daha önce hiç kaydı bulunmayan yeni bir yunus türü keşfetti: Steno bredanensis yani pürüz dişli yunus.

‘Heyecan verici’ olarak nitelendirilen bu keşifle ilgili DMAD ekibinden deniz biyolojisi uzmanı Leyla Israpilova şunları anlatıyor: “Türkiye’de çizgili yunus, afalina, tırtak ve mutur gibi dört yunus türü var. Akdeniz sularında gerçekleştirdiğimiz seferler esnasında çizgili yunus ve afalinayı sık görüyoruz. Tırtak önceki yıllarda daha sık görülmesine rağmen Akdeniz’de varlığını yitiren bir tür. Bu seneki araştırmalar esnasında daha önce Türkiye’de hiç gözlem kaydı bulunmayan, diğer Doğu Akdeniz ülkelerinde bulunduğu bilinen bir yunus türünü kaydettik. Bu kaba dişli yunus veya pürüz dişli yunus diye geçiyor. Bu yunus türü sıcak suları sever ve derin sularda bulunur. Türk sularına ilk defa mı geldi, tabii bunun için daha fazla araştırmaya ihtiyaç var. Akdeniz’de bu sene su sıcaklıkları epey artmıştı, belki bu sebeple bir habitat kayması mı yaşanıyor, araştırmalar arttıkça belki burada hep bulunduğunu mu ortaya koyacağız. Yani bu daha çok araştırma ile ortaya çıkabilecek bir şey.”

Israpilova bu yeni yunus türünün Türkiye’deki deniz memelileri listesine dahil olmasının Türk sularının deniz memelileri için ne kadar önemli olduğunu bir kez daha ortaya koyduğunun altını çiziyor: “Çünkü nesli tehlike altındaki bir başka tür bulunuyor Türkiye’nin Akdeniz sularında. Bu da bu suların korunması için çaba sarf etmemiz gerektiğini gösteriyor. Bu tür bu sularda bulunuyor ve bu suları kullanıyorsa kilit bir tür. Diğer deniz memelileri gibi çok önemli, bu sebeple onun varlığının devam edebilmesi için bizim de çaba sarf etmemiz gerekiyor. Gemi trafiği, sualtı gürültüsü, fazla endüstriyel balıkçılık gibi insan kaynaklı tehditler konusunda dikkatli olmamız gerekiyor.”

‘Ülkemizde televizyonda görülen bütün karizmatik türler var’

DMAD kurucusu Dr. Aylin Akkaya yunus ve balina gibi deniz memeleriyle ilgili bilimsel araştırma seferleriyle ülkemizin de içinde yer aldığı Doğu Akdeniz için var olan bilimsel veri eksiğini kapatmayı amaçladıklarını söylüyor. Türkiye’nin kıyı uzunluğu olarak Akdeniz’de önemli yere sahip olduğunu fakat bilimsel çalışma sayısının oldukça az olduğunu belirten Dr. Akkaya denizlerimizdeki zengin biyoçeşitliliğe dikkat çekiyor: “Ülkemizde insanların daha çok televizyondan gördüğü, kitaplardan okuduğu bütün karizmatik türler var. Ve bu türleri görmek büyük ayrıcalıkken bir Türk vatandaşı olarak herhangi bir kıyıya gittiğimiz, belli bir süre oturduğumuz zaman bu türleri görme olasılığımız var. Aslında çok şanslı insanlarız.”

Çok nadir görülüyor: Marmara’da bir yunus, ölen bir yunusu altı gün boyunca yanından ayırmadı