Yoksulun gıda enflasyonu yüzde 78, zengininki yüzde 31

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) eylül ayı enflasyon rakamlarını açıkladı. Eylülde tüketici fiyat endeksindeki (TÜFE) değişim bir önceki aya göre yüzde 2,97, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 49,38 oldu. TÜİK verilerine göre eylül ayında aylık gıda fiyatları yüzde 2,48 olarak gerçekleşirken yıllık gıda enflasyonu ise yüzde 43,72 oldu.

Devrimci İşçi Konfederasyonu (DİSK) TÜİK verileri sonrasında yayınladığı aylık enflasyon raporunda DİSK enflasyon verisinde dar gelirlinin yıllık gıda enflasyonunun yüzde 77,7, yüksek gelir grubunun enflasyonunun yüzde 30,8 olduğunu hesapladı. “Toplumsal sınıf ve kesimlerin arasındaki enflasyon farkı çok büyük” denilen raporda, 2003 yılından bu yana ortalama fiyatların 21 kat, gıda fiyatlarının da 31 kat arttığı belirtildi. DİSK, dava açtığı TÜİK’in halen madde fiyat listesini açıklamadığını da belirtirken, 2024 yılının ilk dokuz ayında ortalama fiyat artış oranı ise yüzde 35,86 oldu. DİSK raporunda şu ifadeler yer aldı:

Zenginler daha düşük gıda enflasyonu hissediyor

-Resmi gıda enflasyonu yüzde 43,7 iken dar gelirlinin gıda enflasyonu yüzde 60-78 bandında. TÜİK, Eylül 2024 döneminde gıda enflasyonunu yüzde 43,7 olarak açıkladı. Ancak bu enflasyon oranı halkın hissettiği gerçek enflasyonu yansıtmaktan oldukça uzak. DİSK-AR’ın TÜİK verilerinden yararlanarak yaptığı hesaplamaya göre emeklilerde gıda enflasyonu yüzde 60,3 oldu. Üçüncü yüzde 20’lik gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 48,8 olurken düşük gelirli ikinci yüzde 20’lik grubun gıda enflasyonu yüzde 61,1 ve en yoksul yüzde 20’lik gelir grubunun gıda enflasyonu ise yüzde 77,7 olarak gerçekleşti.

-Yüksek gelir gruplarının daha düşük gıda enflasyonu hissettiği görülüyor. Dördüncü (yüksek) yüzde 20’lik gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 42,7 olurken en yüksek gelir grubunun gıda enflasyonu ise yüzde 30,8 oldu. Böylece en yoksul gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 78 olurken en yüksek gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 31 düzeyinde kaldı. Bu durum enflasyonun gelir gruplarına, farklı toplumsal kesim ve sınıflara göre önemli ölçüde farklı hissedildiğini ortaya koyuyor.

-Gıda enflasyonunda olduğu gibi resmi ortalama enflasyon oranları da düşük gelirlilerin, emekçilerin günlük yaşamda karşılaştığı ve hissettiği oranlar değildir. Uluslararası alanda Avrupa, ABD, Almanya ve Japonya merkez bankaları gibi çeşitli kuruluşlar tarafından hissedilen/algılanan ve beklenen tüketici enflasyonu düzenli olarak yayımlanıyor. Ancak TÜİK aylık Tüketici Eğilim Anketi gerçekleştirmesine rağmen, bunun çıktısı olan “hissedilen/algılanan enflasyon”u açıklamıyor. TÜİK uluslararası kuruluşların yaptığı gibi halkın hissettiği/algıladığı enflasyon oranı ve beklenen enflasyonu da elinde hazır bulunan verileri işleyerek yeni bir veri olarak yayımlamalıdır. TÜİK ayrıca gelir gruplarına göre enflasyon farklılaşmasını da açıklamalıdır.

Gıda ve genel enflasyon arasındaki fark açılmaya başladı

-TÜFE ve gıda fiyatları endeksi artmaya devam ediyor. 2005 Ağustos’ta 118 olan TÜFE endeksi, Ağustos 2024’te 2526’ya yükseldi. 2005 Ağustos’ta 110 olan gıda fiyatları endeksi ise 2024 Ağustos’ta 3458’e yükseldi. Ağustos 2005’te yüzde 7,9 olan yıllık enflasyon oranı Ağustos 2024’te yüzde 49,3 oldu. 2005’te yüzde 4,3 olan yıllık gıda enflasyonu ise Ağustos 2024’te yüzde 43,7’ye yükseldi.

-Öte yandan son yıllarda gıda enflasyonu ile genel enflasyon arasındaki fark açılmaya başladı. Ağustos 2005’te TÜFE’yle benzer seyreden gıda fiyatları endeksi Ağustos 2024’te TÜFE’nin 932 puan üstüne çıktı.

Enflasyon yüzde 50’nin altında, beklenenin üzerinde