Euclid teleskobu uzaya gitti ve evren haritasının ilk sayfasını çıkardı

Uzay teleskobu Euclid geçen temmuzda uzaya gönderildiğinde amacı 10 milyar ışık yılı boyunca uzanan galaksileri inceleyerek gökyüzünün üçte birinden fazlasının üç boyutlu haritasını çıkarmaktı.

Fırlatılışından bir yılı aşkın süre sonra Euclid, 14 milyon kadar galaksinin ayrıntılarını gözler önüne seren 208 gigapiksel veriden oluşan kozmik atlasın ilk sayfasını oluşturdu. Bu görüntü Euclid’in 25 Mart – 8 Nisan 2024 tarihleri arasında sadece iki haftalık gözlemlerinden elde ettiği verilerden oluşuyor, görevinin ise sadece yüzde birlik kısmı bitmiş durumda.

Euclid’i inşa eden ve işleten Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) üst düzey yetkilileri 15 Ekim’de İtalya’nın Milano kentinde düzenlenen Uluslararası Uzay Kongresi’nde bu görüntüleri paylaştı. Euclid’in proje yöneticisi olan Alman fizikçi Frank Grupp, “Euclid keskin gözlerini gökyüzüne çevirdi ve gözlem programına uygun şekilde çalışıyor. Bilim insanları ve mühendisler 15 yıllık hazırlığın meyvesini toplayabildikleri için mutlu” dedi.

Yayınlanan yeni görüntü yaklaşık 14 milyar galaksiyi içeren 260 gözlemin yanı sıra, dünyaya nispeten yakın milyonlarca yıldızı bir araya getiriyor. Mozaik görüntüyü tamamen yakınlaştırmak mümkün değil ama ESA görsel geçişler hazırlamış. Bu sayede Euclid’in objektifinin ne kadar derine indiğini görmek mümkün.

İki ton ağırlığındaki teleskop, çok uzaktaki galaksilerden gelen kızılötesi ışığın yoğunluğunu, spektrumlarını ve uzaklıklarını kesin olarak belirleyecek şekilde ölçmesi için tasarlanmış aletlerle de donatılmıştı. Euclid 1,5 milyon kilometre uzaktaki Dünya-Güney L2 Lagrange noktasının yörüngesinde dönüyor. Orada yalnız olmayan teleskoba NASA’nın James Webb Uzay Teleskobu ve ESA’nın Gaia’sı eşlik ediyor. Hepsinin görevi bir noktada aynı: Evrenin en dip bucak köşelerini incelemek.

Fotoğraf: ESA

Ama Euclid’in amacı biraz daha özel. Evrenin görünen yanı kadar görünmeyen yüzünü de bulması gerekiyor. Yani kozmosa şeklini ve dokusunu verdiği düşünülen ancak hiç göremediğimiz karanlık madde ile evrenin genişleme hızının artmasına neden olduğuna inanılan karanlık enerjiyi. Euclid evrenin ilk günlerinden günümüze kadar galaksilerin evrimini, boyutlarını, şekillerini ve nasıl bir araya geldiklerinin haritasını çıkararak bildiğimiz evrenin nasıl oluştuğuna dair benzeri görülmemiş bir tablo çıkaracak.

Altı yıl sürecek araştırmada evrenin üçte birinden fazlası mercek altına alınacak. Euclid’in ortaya çıkaracağı nihai atlas, Hubble’ın uzayın en karanlık, en uzak, en eski köşelerine ait meşhur görüntülerine benzer bölgeleri ortaya çıkaracak. İlk yüklü verilerin 2026’da, Euclid’in depoladığı verileri azaltmaya başlamasının gerektiği zaman geldiğinde yayınlanması bekleniyor.

Bu görüntülere bayılacaksınız! Karanlık evren görevinin yıldızı Euclid siftahını yaptı