Vietnam’da iki yılda dördüncü başkan: Nusret’te altın kaplamalı et yiyen liderin yerine ordu komutanı geldi

Vietnam dün ordu komutanı Luong Cuong’u yeni devlet başkanı seçti. Böylece 18 ayda göreve gelen dördüncü kişi oldu. 67 yaşındaki Cuong’un devlet başkanlığına gelmesinin sebebi, mevcut lider To Lam’ın Komünist Parti genel sekreterliğine yükselmesi.

Vietnam’da en güçlü siyasi pozisyon Komünist Parti’nin genel sekreteri olmak. Devlet başkanının rolüyse genelde törenlere katılmak ve yabancı devlet adamlarıyla görüşmekle kısıtlı. Kısacası daha sembolik. 2011’den bu yana partinin genel sekreterliğini yapan Nguyen Pho Trong’un ölümünün ardından genel sekreterlik koltuğu boşaldığında yerine To Lam’ın geçmesi kararlaştırıldı.

Cuong konuşmasında bağımsızlığı ve barışı önceleyen bir dış politika izleyeceğini ve Vietnam’ı “dost, güvenilir bir ortak, uluslararası toplumun aktif ve sorumlu bir üyesi” olarak tanıtma sözü verdi. 40 yılı aşkın süredir Vietnam ordusunda görev yapan Cuong, 2021’den bu yana Politbüro üyesi.

Genel sekreter ölünce…

Eski Genel Sekreter Trong, yolsuzluğu partinin meşruiyetine en büyük tehdidi oluşturduğunu düşünüyordu. Bunun için de “kızgın fırın” olarak bilinen kapsamlı bir yolsuzlukla mücadele kampanyası başlattı. Bu süreçte aralarında eski devlet başkanları Nguyen Xuan Phuc ve Vo Van Thuong ile eski parlamento başkanı Vuong Dinh Hue’nin de olduğu siyasiler ve iş dünyası liderleri hedef alındı. Hatta kendi bankasından 12,4 milyar dolar hortumlayan emlak kraliçesi Truong My Lan nisan ayında idama mahkum edildi.

My Lan’ın davasının görüldüğü dönemde yolsuzlukla mücadelenin başında olan To Lam, cumhurbaşkanı olduğunda da bu mücadelesinin süreceğinin sözünü vermişti. Yolsuzluk kampanyasını birçok Vietnamlı desteklese de yatırımcıları ürküttü, bürokratları daha temkinli olmaya iterek karar alma sürecini yavaşlattı.

Ancak To Lam’ın cumhurbaşkanı olması nedeniyle Vietnam’ın artık “tamamen polis devleti” haline geldiğini düşünenler de vardı. Çünkü Lam bundan önce Kamu Güvenliği Bakanlığı’nın başında yer almış, bir dönem de kolluk kuvvetlerini ve istihbarat operasyonlarını yönetmişti. Ancak To Lam da çok masum sayılmazdı.

Nusret’le hatırlıyoruz

Bu arada hatırlatalım: Vietnam 2021’de Covid-19 sebebiyle karantina altındayken Lam’ın Nusret’in Londra’daki restoranında altın kaplamalı biftek yediğini gösteren bir video ortaya çıkmıştı. Sansür girişimlerine rağmen video viral olmuş, ekonomik düşüşü daha da perçinleyen karantina sebebiyle evlerine tıkılmak zorunda kalan insanlar bir bakanın başka ülkede lükse kaçmasını öfkeyle karşılamıştı. Lam’ın videosunun parodisini yapan Bui Tuan Lam adındaki Vietnamlı bir noodle satıcısı devlet karşıtı propaganda yapmak suçlamasıyla tutuklanıp beş yıl hapis cezasına çarptırılmıştı.

Singapur’daki ISEAS-Yusof Ishak Enstitüsü Vietnam Çalışmaları Programı’nda misafir araştırmacı olarak çalışan Nguyen Khac Giang, Cuong’un yeni başkan olarak atanmasının, çalkantılı dönemin ardından “sistemi istikrara kavuşturma hamlesi” olarak yorumladı. Giang, “Luong Cuong’un atanması, özellikle de 2026 Parti Kongresi öncesinde Vietnam’da ordu ve güvenlik grupları arasındaki dengeyi yeniden sağlama amaçlı bir girişim. To Lam başkanlığı devrederek kolektif liderlik ilkesine bağlılığını gösteriyor ama aynı zamanda sistemin belirleyici gücünü de elinde tutmayı sürdürüyor” dedi. Vietnam’da bir sonraki Komünist Parti kongresi 2026 yılı başlarında toplanacak.

Bazı eleştirmenler Cuong’un atanmasının Vietnam’daki baskıyı artıracağını söylüyor. Vietnam’da ifade özgürlüğünü savunan The 88 Project’ten Ben Swanton, Cuong’un Lam için “güvenilir bir yardımcı” olduğunu söylüyor. Bir bakıma ülkedeki “polis devleti” imajı iyice güçlenecek.

Nusret’te altın kaplamalı et yiyip ülkesinde yolsuzlukla ‘savaştı’: Vietnam’ın yeni lideri To Lam