İhracat nisanda çöktü, dış ticaret açığı uçuşa geçti
Tüketici fiyatları ekimde aylık bazda yüzde 2,88 oranında artarken, yıllıkta ise bir önceki aya göre baz etkisiyle 0,8 puan düşerek yüzde 48,58 oldu. Giyim ve ayakkabı ile gıda en yüksek artışın görüldüğü ana harcama grupları oldu.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ekim ayında tüketici fiyatlarının aylık bazda giyim ve ayakkabı ile gıda ve alkolsüz içecek ana harcama gruplarındaki yüksek artışlar nedeniyle yüzde 2,88; yıllık bazda ise yüzde 48,58 oranında arttığını açıkladı. Piyasa beklentisi, ekimde TÜFE’nin yüzde 2,46 artacağı, yıllık enflasyonun ise yüzde 47,98 olacağı yönündeydi.Veriler enflasyonun aylık bazda direnmeye devam ederken yıllıkta ise yüzde 4,25 olan 2023 eylül ayı enflasyonunun hesaplamadan çıkmasına rağmen ihmal edilebilecek kadar düştüğünü ya da düşer gibi yaptığını gösteriyor. Çünkü yıllık bazda eylülde yüzde 49,38 olan TÜFE ekimde 0,8 puanlık düşüşle yüzde 48,58’e inebildi. TÜİK’e göre yılbaşından buyana tüketici enflasyonu ise yüzde 39,97 olarak gerçekleşti.
Bağımsız Enflasyon Araştırma Grubu ise ekim ayında da hayli yüksek bir enflasyon verisi açıkladı. ENAG’a (ENAGrup) göre ekim ayında enflasyon aylık bazda yüzde 5,57 oldu. Yıllık enflasyon yüzde 89,77 olarak gerçekleşti. Alt gruplara bakıldığında, en yüksek enflasyon artışı ekim ayında yüzde 10,38 ile ‘ulaştırma’ grubunda gerçekleşirken, yüzde 8,63 oranla ‘haberleşme’ grubu ve yüzde 7,97 ile giyim ve ayakkabı grubu onu takip etti.
İstanbul Ticaret Odası da geçen hafta ekim ayı enflasyonunu yüksek açıklamıştı. Verilere göre İstanbul’da ekim ayında perakende fiyat hareketlerinin göstergesi olan İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi bir önceki aya göre yüzde 3,64, toptan fiyat hareketlerini yansıtan Toptan Eşya Fiyatları İndeksi ise yüzde 0,15 oranında artmıştı.
İstanbul Ticaret Odası (İTO) tarafından yapılan açıklamaya göre, bir önceki yılın aynı ayına göre değişim oranı İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) 1995 bazlı Ücretliler Geçinme İndeksinde yüzde 59,10, Toptan Eşya Fiyatları İndeksinde ise yüzde 43,07 olarak gerçekleşmişti. TÜİK’in açıkladığı enflasyon hem aylık hem de yıllık bazda ENAG ve İstanbul Ticaret Odası’nın açıkladığı enflasyonun altında kalmaya devam etti.
TÜFE değişim oranları (%), Ekim 2024
TÜFE yıllık değişim oranları (%), Ekim 2024
TÜİK’e göre ana harcama grupları itibarıyla 2024 yılı Ekim ayında bir önceki aya göre en çok artış gösteren grup yüzde 14,32 ile yeni sezona girilen giyim ve ayakkabı oldu. Gıda ve alkolsüz içecekler grubunda ise fiyatlar Merkez Bankası’nın 17 ekim tarihli Para Politikası Kurulu (PPK) toplantı özetindeki endişesini doğrulayarak yüzde 4,33 gibi yüksek bir oranda arttı.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Amaca Göre Bireysel Tüketim Sınıflaması (COICOP) 5’li seviyede tüm temel başlıklarını ve listedeki ürünlerin aylık fiyat değişimlerini içeren tablo yayımladı. Buna göre, geçen ay aylık bazda en fazla fiyat artışı yüzde 24,98 ile taze sebzelerde (patates hariç) görüldü. Bu grubu yüzde 20,2 ile kadın giyim, yüzde 17,31 ile çocuk giyim izledi. Ekimde fiyatı en çok artan diğer ürünler arasında yüzde 14,14 ile erkek giyim, yüzde 12,79 ile taze meyveler, yüzde 10,97 ile ilaçlar yer aldı.
TÜİK’e göre fiyatların ekim ayında yıllık bazda en az arttığı ana grup yüzde 26,14 ile ulaştırma oldu. Buna karşılık, bir önceki yılın aynı ayına göre artışın en yüksek olduğu ana grup ise yüzde 93,66 ile eğitim oldu. Bu arada sigorta şirketlerinin primlerdeki ve özel hastanelerin fiyatlarındaki yüksek artışa gerekçe gösterdikleri sağlık ana harcama grubu enflasyonu ise aylık bazda 2,88; yıllık bazda ise yüzde 51,05 olarak gerçekleşti.
Endekste kapsanan 143 temel başlıktan (Amaca Göre Bireysel Tüketim Sınıflaması-COICOP 5’li Düzey) 2024 yılı Ekim ayı itibarıyla, 26 temel başlığın endeksinde düşüş gerçekleşirken, 7 temel başlığın endeksinde değişim olmadı. 110 temel başlığın endeksinde ise artış gerçekleşti.
Enflasyonun geleceğine ilişkin tahmin edici gücü yüksek olan, enflasyon eğilimini gösteren ve para politikasının oluşmasına yardımcı olan Özel kapsamlı TÜFE göstergeleri (çekirdek enflasyon) de aylık bazda 0,7 puan düştü. İşlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler ve tütün ile altın hariç TÜFE’deki değişim, 2024 yılı Ekim ayında bir önceki aya göre yüzde 2,69, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 40,12, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 47,10 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 62,65 olarak gerçekleşti. Eylülde çekirdek enflasyondaki artış yıllık bazda yüzde 48,23; aylıkta ise yüzde 3,22 olarak gerçekleşmişti.
Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE), (2003=100) 2024 yılı Ekim ayında bir önceki aya göre yüzde 1,29 artış, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 27,17 artış, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 32,24 artış ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 43,93 artış gösterdi.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, ekim ayı enflasyon verilerinin açıklanmasının ardından sosyal medya hesabından yaptığı değerlendirmede “Özellikle geriye dönük fiyatlama davranışının yüksek olduğu kira ve eğitim grubunda yıllık artışlar enflasyondaki düşüşü sınırlandırıyor.” dedi. Bakan Şimşek mesajında şu görüşleri paylaştı:
Ekimde yıllık enflasyon mayısa göre 26,9 puan gerileyerek yüzde 48,6 oldu.
Temel mallarda yıllık fiyat artışı yüzde 28,5, ataletin yüksek olduğu hizmetlerde ise yüzde 69,8 gerçekleşti.
Özellikle geriye dönük fiyatlama davranışının yüksek olduğu kira ve eğitim grubunda yıllık… pic.twitter.com/uXCSsAUavq
— Mehmet Simsek (@memetsimsek) November 4, 2024
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz da sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda Ekim ayı enflasyonunda gıda fiyatlarının etkisi hissedildiğini belirtti. Yılmaz “Yıllık enflasyon yüzde 48,58 düzeyine inmiş, son 5 ayda yıllık enflasyondaki azalış 27 puana yaklaşmıştır. Toplumsal refahı artırmak amacıyla uyguladığımız ekonomi programı ile dezenflasyon sürecinin önümüzdeki dönemde daha da güçlenmesini ve tek haneli enflasyon hedefimize ulaşmayı hedefliyoruz. ” dedi.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) eski Başekonomisti ve Bilkent Üniversitemi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Hakan Kara, İTO ve TÜİK verilerinin karşılaştırdığı yorumunda, “Genel seçimlerden bu yana TÜİK ve İTO fiyat endeksleri. 15 aylık birikimli fark yüzde 5,8. İki endeksin içeriğinin epey farklı olduğunu da düşünürsek son dönemde ölçümde ciddi sorun var diyemeyiz” derken, IMF’nin verilerindeki en yüksek enflasyona sahip ülkeler sıralamasında Türkiye’nin yükselişine de dikkat çekti.
Genel seçimlerden bu yana TÜİK ve İTO fiyat endeksleri.
15 aylık birikimli fark %5,8. İki endeksin içeriğinin epey farklı olduğunu da düşünürsek son dönemde ölçümde ciddi sorun var diyemeyiz. pic.twitter.com/Xdm7iT3d9s— Hakan Kara (@ali_hakan_kara) November 4, 2024
IMF’nin en yüksek enflasyona sahip ülkeler sıralamasında Türkiye’nin yükselişine de dikkat çeken Prof. Dr. Kara yıl sonu hedeflerine yönelik ise şu değerlendirmeyi yaptı:
“Bugünkü enflasyon verisinden sonra bu yılı %44 civarında kapatacağımız belli oldu. OVP’de bu yılın hedefi %33’tü. Böylece hedefin 1/3 oranında üzerinde kalmış olacağız. Üstelik bu sapmayı döviz kurunun ve petrol fiyatlarının tahminlerden daha düşük olduğu bir yılda yaşadık.”
Finansal piyasalar uzmanı İris Cibre ise ekim ayı enflasyon verisinin açıklanmasının ardında yaptığı sosyal medya paylaşımında şu görüşleri paylaştı:
TÜİK son dönemde gayet tutarlı data açıklıyor
Her ay beklentinin üzerinde zaten
Yıllık 45% civarı, yani tüm kamusal beklentilerin üzerinde enflasyon gelecek. Hala düşük açıkladığını iddia etmek inanılmaz
ENAG’ın aylık 5,57% açıklanan enflasyonu göre yıllık enflasyon 86,91%…
— İris Cibre 🐦 (@iriscibre) November 4, 2024
Bloomberg HT’nin aktardığı analizde, “Yetersiz mali politika desteği, Merkez Bankası’nın sıkı duruşunu ‘gerekenden daha fazla süre’ sürdürmesine yol açabilir veya indirim döngüsü başladığında “erken gevşeme algılarına yol açabilir” değerlendirmesi yapılırken, TÜİK Ekim 2024 TÜFE aylık yüzde 2,88, yıllık yüzde 48,58 olarak açıklanmıştı. TCMB’nin yılsonu enflasyon hedefi yüzde 38 orta nokta olmak üzere yüzde 34 ila 42 aralığında bulunuyor. TCMB 8 Kasım’da yılın son enflasyon raporu toplantısını yapacak. Hedefin güncellenip güncellenmeyeceği merak edilirken, OVP’de de yılsonu enflasyon öngörüsü yüzde 41,5 seviyesinde bulunuyor.