Dört yıl sonra Halep ateş altında: Esad onlarca köy ve üssü kaybetti

Suriyeli muhalif güçlerin Halep’in batısında başlattığı saldırılarda en az 89 kişi hayatını kaybetti. İngiltere merkezli gözlem grubu Syrian Observer’e göre Esad yönetimine bağlı bazı yerleri ele geçirdi. Uzmanlar bu son saldırıların Suriye’deki çatışmalarda son yılların en dikkat çeken tırmanış olduğunu söylüyor. Middle East Eye’ın haberine göre Türk savunma yetkilileri bunun “sınırlı bir operasyon” olduğunu açıkladı. 

Aralarında El Kaide bağlantılı Heyet Tahrir El-Şam (HTŞ) adlı bir grubun da olduğu Esad’a muhalif gruplardan savaşçılar Halep’in neredeyse 10 kilometre yakınına kadar gelerek Esad yönetimine bağlı güçlerin elindeki silah ve araçları ele geçirdi. Muhalif gruplar dün Telegram mesajlaşma uygulaması üstünden yaptıkları açıklamada bölgede Esad’a ait en büyük askeri üslerden biri olan 46’ncı üssü ve tanklarını ele geçirdiğini söyledi.

Ayrıca baskın sırasında hükümet yanlısı güçlerin mensuplarını da ele geçirdiklerini duyurdu. Halep’in batısındaki kırsal kesimde bir dizi köyün de ele geçirildiği öğrenildi. AA’nın haberine göre Suriyeli muhalifler aralarında Şeyh Akil, Cemiyet Elmaari ve Bele’nin de olduğu 32 köy ve üssü ele geçirdi. Bu sabah saatlerinde iki köyün daha muhaliflere geçtiği öğrenildi.

Saldırıların olduğu yerler. Fotoğraf: Syria Live

İran’ın öğrenci haber ajansı SNN’in iddiasına göre Suriyeli muhaliflerin saldırısı sırasında İran Devrim Muhafızları tuğgenerallerinden biri olan Kiyomarth Porhashmi de öldürülenler arasında. Al Mayedeen’e göre Porhashmi, Suriye’deki İranlı danışmanların komutanı olarak biliniyor.

Fotoğraf: SNN

Dört yıl sonraki en büyük saldırı

New Arab’ın haberine göre muhalifler bu saldırılarına “Caydırıcı Saldırı” adını vermiş. Muhalifler bu saldırıdaki amaçlarının evlerini terk etmek zorunda kalmış Suriyelileri “onurlu ve güvenli” bir şekilde dönebilecekleri yerin boyutunu genişletmek olduğunu söylüyor.

Ortadoğu Enstitüsü’nün Suriye ve terörle mücadele programları başkanı Charles Lister “Yaklaşık 10 saatte farklı muhalif gruplar Halep şehrinin yaklaşık dört, beş kilometre yakınına gelmeyi başardı, ki bunun çok önemli olduğunu söyleyebiliriz” diyor.

Suriyeli muhalifleri destekleyen Türkiye ile Esad’ın yanında yer alan Rusya arasında İdlib bölgesindeki çatışmaları durdurmak için ateşkesin ilan edildiği 2020’den bu yana ilk kez muhalifler bu kadar büyük bir saldırı düzenliyor. Muhalif Ceyş’ül İzze grubunun sözcüsü Mustafa Bakkur El Arabi El Cedid’e bu saldırıyı başlatma sebebinin “rejim ve müttefiklerinin son birkaç haftadır İdlib’e asker yığıp saldırılar düzenlemesine yanıt vermek” olduğunu söyledi. Suriye hükümeti henüz konuyla ilgili bir açıklama yapmadı.

Syria TV, Esad güçlerinin muhaliflerin elindeki Sarmada kasabasına misket bombası attığını, Rus güçlerinin de Halep’in batısındaki Kafr Taal kasabasına hava saldırısı düzenlediğini duyurdu.

Suriye ordusu niye yetersiz kaldı?

Uzmanlar bu son tırmanışın bölgede artan istikrarsızlığın bir parçası olduğunu söylüyor. Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi Ortadoğu Programı’nda kıdemli araştırmacı Natasha Hall “Rejim yanlısı milisler de karşılık vererek muhalifleri caydırmaya çalışıyor” diyor. Uzmanlar muhaliflerin şimdiye kadar başarılı olmasının sebebi olarak Suriye hükümetinin kırılganlığını ve muhalif grupların artan gücünü gösteriyor.

New York Times’a konuşan Lister “Yıllar önce bu büyüklükteki saldırılar bizzat rejim tarafından püskürtülürdü” diyor. Hükümetin saldırıları durdurmadaki yetersizliğinin sebeplerinden biri İsrail’in İran ve Lübnan Hizbullahı üstünde kurduğu baskı. İsrail Gazze savaşı başladığından beri Lübnan Hizbullahı’yla çatışma halinde ama özellikle son iki ayda Hizbullah lideri Hasan Nasrallah’ı öldürerek ve Lübnan’ın güneyini ateş altında tutarak grup üstündeki etkisini artırdı. İran ise Gazze savaşı başladığından beri birkaç kez İsrail ile karşı karşıya geldi. Hem İran hem de Hizbullah Esad güçlerine silah desteği veren aktörler. Zaten birlikte “Direniş Ekseni”ni oluşturuyorlar.

Ama El Kaide’ye bağlı El Nusra Cephesi’ne dayanan HTŞ gibi muhalif güçler de bu süreçte kendi kaynaklarına ve eğitimine büyük yatırım yaptı. Lister “Bu da temelde oyunu eşitliyor” diyor.

Şikago merkezli sivil toplum kuruluşu MedGlobal’de eczacı ve program yöneticisi olarak çalışan Dr. Mustafa Aledou İdlib şehrinde yaşıyor ve saldırıların 32 kilometreden daha az bir mesafede meydana geldiğini söyledi. Ailesinin sabah erken saatlerde bombalama sesleriyle uyandığını söyleyen Aledou “Patlamaları duyabiliyoruz. Cephe hattında savaşan güçler arasındaki saldırıları duyabiliyoruz” dedi.

Esad 11 yıl sonra ilk kez 2022’de Halep’i ziyaret etmişti

Esad Suriye iç savaşının başladığı 2011 yılından bu yana ilk kez iki yıl önce Halep’i ziyaret etmişti. Bu ziyaretini Kurban Bayramı’na denk getiren Esad, bayram namazını Sahabi Abdullah bin Abbas Camisi’ni kılmıştı. Ziyareti sırasında Emevi Cami’yi ziyaret etmiş, Eski Şehir çarşılarında yürümüştü.

Esad’ın 2022’de Halep ziyaretinden. Fotoğraf: SANA

Tamamen spekülatif bir soru: Türkiye, Suriye için İsrail’le yakınlaşır mı?