Güney Kore’de cumhurbaşkanının ‘siyasi intiharı’: Meclis’te azli istendi, en büyük sendika grevde

Güney Kore Cumhurbaşkanı Yoon Suk Yeol’un şiddetli tepkilere yol açan sıkıyönetim ilan etme girişimi başarısızlıkla sonuçlandı. Ancak sıkıyönetim ilanından beri ülke siyasi kaosun içinde. Altı muhalefet partisi Yoon’un azlini istedikleri yasa tasarısını sundu. Bu arada ana muhalefetteki Demokrat Parti Yoon’un yanı sıra savunma ve içişleri bakanları için de “vatana ihanet” suçlamasının yöneltilmesini istedi. Ülkenin en büyük sendikası Yoon istifa edene kadar grevde kalacaklarını söylerken, protestocular da cumhurbaşkanının istifası için bastırmayı sürdürüyor. Yoon’un özel kalem müdürü ve bazı üst düzey yetkililer istifalarını verdi bile.

Tüm bu öfkenin ardında Yoon’un gece saatlerinde televizyonda canlı yayınlanan konuşması yatıyordu. Bu konuşmasında ülkenin muhalefetini “Kuzey Kore sempatizanı” olarak gösteren Yoon bütçenin meclisten bir türlü geçememesini gerekçe göstererek sıkıyönetim ilan etti. Ordu meclisi kuşattı, 190 milletvekili askerleri aşarak parlamentoya girdi ve kararnamenin iptali için oy kullandı. Muhalefeti “Kuzey sempatizanı” olarak suçlayan ve “ülkenin özgürlüğünü koruyacağını” iddia eden Yoon bir gecede demokrasi için en büyük tehlike olup çıktı.

2022 seçimlerinde Yoon’a kıl payı yenilen muhalefet lideri Lee Jae Myung milletvekillerinin parlamentoya girmek için verdiği mücadelenin kanlı canlı örneği oldu. Binaya girmeye çalıştığı sıralarda canlı yayın açan Lee bir çitin üstünden atlarken görüldü. Video o zamandan beri YouTube’da iki milyondan fazla izlendi, sosyal medya platformu X’te 13 milyondan fazla görüntülenme aldı. Lee’nin çabası uluslararası çapta da takdirle karşılandı, bir siyasetçinin ülkenin demokrasisi için çabaladığını görmekten mutlu olduğunu söyleyenler oldu.

Üst düzey yetkililerin istifası için çağrılar artarken Başbakan Han Duck Soo “sonuna kadar” görevde kalacağının sözünü verdi. “Halkımıza Mesajım” başlıklı bir açıklama yayınlayan Han “Kabineyi denetleyen kişi olarak bu ana kadar meydana gelen tüm olayların sorumluluğunu üstleniyorum. Halkımıza hizmet etmek için sonuna kadar kabine üyeleriyle çalışacağım. Şu andan itibaren kabine ülkenin istikrarının ve günlük yaşamın etkilenmemesi için görevini yerine getirmeli” dedi.

Bundan sonra ne olacak?

Yonhap haber ajansına göre Yoon’un azlini talep eden yasa tasarısı meclise sunuldu. Oylama cuma ya da cumartesi günü yapılacak. Meclisin 300 üyesinden 200’ü lehte oy kullanırsa yasa meclisten geçer. Kabul edilirse karar Anayasa Mahkemesi’ne gidecek. En az altı yargıcın azil kararını onaylaması gerekecek.

Azil tasarısını sunan altı parti. Fotoğraf: Yonhap/EPA, via Shutterstock

Güney Kore’nin anayasasına göre cumhurbaşkanı azil kararı sonuçlanana kadar yetkilerini kullanamayacak. Geçici olarak başbakan onun yerine görev yapacak.

Siyasi analistlere göre Yoon’un dün gece attığı adım “siyasi intihar” olarak yorumlanabilir. Seul merkezli Min Consulting analisti Park Sung Min muhafazakâr milletvekillerinin bile Yoon’un kararını eleştirdiğini söyledi. Yoon’un kendi partisi Halkın Gücü milletvekili Han Dong Hoon cumhurbaşkanını tartışmalı kararını açıklamaya çağırmış, savunma bakanının kovulmasını istemişti.

Yoon’un sıkıyönetim kararının sadece iç politikada değil ABD ile ittifak ve küresel itibar için de risk oluşturduğunu söyleyen Park “Süregelen ABD-Çin rekabeti ve Rusya ile Kuzey Kore arasındaki işbirliği nedeniyle Güney’deki siyasi istikrarsızlık zararlı olur” dedi.

Sıkıyönetim ekonomik belirsizlik getirdi

Dün geceki olaylar ülkenin ekonomisinde bir belirsizlik yarattı. Güney Kore Samsung, SK Hynix ve LG gibi dünyada isim yapmış teknoloji şirketlerine ve Hyundai gibi otomobil üreticilerine sahip. Ülkenin en büyük sendikasının greve gitmesi üretimin etkilenmesine neden olabilir.

Samsung’un Londra’da işlem gören hisseleri dün yüzde yedi değer kaybetti. Ekonomistler Güney Kore’nin kredi notunu düşürüp düşürmeme konusunda henüz bir şey söylemese de gelecekte kredi değeri konusunda birtakım sorunlar çıkabileceğinden endişe duyuyor. ING ekonomisti Min Joo Kang “Bu aşamada belirsizlik olsa da bu olayların Güney Kore’nin kredi notunu etkileyebileceğinden endişeliyiz. Durum oldukça değişken” dedi.

CNN International Seul’deki muhabiri Ivan Watson “siyasi depremin” herkesin dilinde olduğu Güney Kore’de günlük hayatın normale döndüğünü söyledi. Incheon Havaalanı’nda ekstra güvenlik önlemlerinin ve kontrolün olmadığını söyleyen Watson, kafelerin de öğle tatilinde ofis çalışanlarıyla dolu olduğunu söyledi.

Bu da Güney Kore’nin 15 Temmuz’u