ABD 52 yıl sonra Ay’a ilk kez iniş yapacak ama önce ufak bir özçekim

Amerikan Uzay ve Havacılık Dairesi NASA, dünyamızın uydusu Ay üzerinde kalıcı bir üs kurmayı hedefleyen Artemis adlı programını sürdürmek için kendi özel sektörü eliyle Ay yüzeyine iniş yapmaya çalışıyor. Bu amaçla geçen ay Peregrine adlı bir özel sektör aracı uzaya gönderildi ama bu araç başarısız oldu, parçalanarak dünyaya düştü. Şimdi ikinci bir araç yolda.  Odysseus adıyla da bilinen, resmi adı ise Nova-C olan bu özel sektör aracı şimdilik yoluna sorunsuz devam ediyor. Aracın üç gün sonra, 22 Şubatta Ay’a iniş yapması planlandı. Başarılı olursa ABD 52 yıl sonra ilk kez Ay’a araç indirmiş olacak.

Özel uzay şirketi Intuitive Machines’in tasarladığı iniş aracı perşembe günü sorunsuz bir şekilde fırlatıldığından beri Ay’a doğru yolculuğuna devam ediyor. Ama Dünya’ya hâlâ yakın olduğu sırada esas evinin birkaç fotoğrafını da çekti, dün Nova-C’nin çektiği bu ‘özçeki’ler paylaşıldı.

Şirket uzay aracının “hiçbir sorunu olmadığını” doğruladığı sosyal medya paylaşımlarına bu görüntüleri de ekledi. Fotoğraflarda Dünya’yı görebileceğimiz gibi Odysseus’un özçekimlerini ve hatta SpaceX’in Falcon 9 roketinin ikinci kademesinin Odysseus’tan ayrıldıktan sonra Dünya’ya doğru yola çıktığını görebilirsiniz.

Intuitive Machines successfully transmitted its first IM-1 mission images to Earth on February 16, 2024. The images were captured shortly after separation from @SpaceX‘s second stage on Intuitive Machines’ first journey to the Moon under @NASA‘s CLPS initiative. pic.twitter.com/9LccL6q5tF

— Intuitive Machines (@Int_Machines) February 17, 2024

Her şey yolunda giderse Odysseus 22 Şubat’ta Ay’a inmeyi deneyecek. Şu ana kadar performansında herhangi bir sorun yok, ama yine de tedbiri elden bırakmamak gerekiyor. Çünkü Rusya’nın Luna25 Ay aracı da geçen yıl inmeye kalkışana kadar herhangi bir sorun yaşamamıştı. Sonra bu yıl Japonya’nın Slim Ay aracı da inmeyi denedi, yumuşak iniş yapabildi de. Ama sonuç olarak bu yumuşak inişi hem baş aşağı hem de Güneş’ten enerji çekemeyeceği şekilde yaptığı için büyük sıkıntı çekti.

Bununla birlikte Odysseus’un birtakım ilklere imza attığını da söylemeden geçmemek gerekiyor. Mesela Intuitive Machines’e göre ilk kez bir iniş aracının motorunda sıvı metan ve sıvı oksijen kullanıldı. Ayrıca Odysseus’un çantasında yalnızca Ay yüzeyini incelemek için kullanacağı aletler değil, Jeff Koons’un yaptığı 125 minyatür heykeli de var. Eğer uçuş başarısız olursa bu heykeller de Odysseus ile paramparça olacak. Yok eğer hiçbir sıkıntı çıkmazsa Ay yüzeyinde ilk kez de bir sanat eseri görmüş olacağız.

Şunu unutmamak gerek: Daha önce hiçbir özel uzay şirketi Ay’a iniş yapmayı başaramadı. Japonya geçen yıl denedi ama başarısız oldu. Eğer Nova-C başarılı olursa bu tarihte bir ilk yaşanması anlamına gelecek.

Intuitve Machines, Odysseus’un iniş yeri olarak gözüne Ay’ın keşfedilmemiş güney kutbuna yakın Malapert A kraterini kestirdi. Özellikle buranın seçilmesinin sebebi düzlük bir alan olması, yani iniş için uygun. Güney kutbuna yakın bir alanın tercih edilmesinin sebebi ise şu; Ay’ın bu kısmında donmuş su ve gelecekteki Ay görevlerinde yakıt olarak kullanılabilecek malzeme var.

Özel uzay şirketlerine yük taşıtmak

Şirketin esas müşterisi olan NASA, Intuitive Machines’e görev yüklerini taşıması için 118 milyon dolar ödemenin yanı sıra uçuştaki altı cihazı geliştirmek için 11 milyon dolar verdi. Odysseus NASA tarafından sağlanan çeşitli bilimsel yükler taşıyor. Bunlar arasında uzay aracının egzoz dumanının inerken Ay tozunu nasıl kaldırdığını fotoğraflayacak dört küçük kamera seti ve Ay çevresinde navigasyonu geliştirecek çeşitli teknolojiler var.

Güneş Sisteminin dört bir yanından gelen radyo dalgalarının kaynaklarını ölçmek için basit bir radyoastronomi deneyi de olacak. Bu, araştırmacıların Ay’ın insan yapımı elektromanyetik gürültüden korunmuş uzak tarafına yerleştirilebilecek gelecekteki astronomik gözlemevlerini tasarlamalarına yardımcı olacak.

Hem Odysseus hem de Peregrine NASA’nın “Ticari Ay Yükü Hizmetleri” programının bir parçası. Programın amacı NASA’nın kendi Ay araçlarını inşa edip işletmek yerine Ay’a deneyler göndermek için ticari şirketleri kullanmayı artık yerleşik düzen haline getirmek istemesi. Uzay ajansı bu yaklaşımın çok daha ucuz olacağını umuyor ve Artemis programının bir parçası olarak astronotları Ay’a geri göndermeye hazırlandığı şu sıralar uydumuza daha sık görev gerçekleştirmenin uygun olacağını düşünüyor.

ABD Ay savaşında kararlı: Şansını bu kez ‘Tardis’i andıran Odysseus ile deneyecek