Araştırma: Zeki insanların sol görüşlü olma ihtimali daha yüksek

Son iki yıldır seçime gittiğimiz için halkın nabzının tutulduğu sokak röportajlarında birbirlerinden tamamen farklı görüşlere sahip ebeveyn ve çocuklara az rastlamadık. Örneğin bir anne mevcut durumdan gayet memnun olduklarını söylerken oğlu hiç memnun olmadığını ve yönetimin değişmesi gerektiğini söylediği için küçük çaplı aile krizi tanıklıklarımız da var. Ya da sosyal medyada denk gelmişsinizdir, anne ve babasından farklı siyasi görüşlere sahip olduğu için her gün ailesiyle kavga eden gençler var. Bazıları muhafazakâr bir evden solcu çıkamayacağını ya da tam tersi solcu bir aileden muhafazakâr bir çocuk çıkamayacağını düşünüyor.

Bugün konuşacağımız çalışma hem zeki insanların hangi görüşe daha yatkın olduğunu, hem de çevre ve yetiştirilme şeklinin siyasi görüşü belirleyen yegâne faktör olup olmadığını sorguluyor. Twin Cities Minnesota Üniversitesi’nde psikoloji bölümünde çalışan araştırmacılar siyasi görüşlerle zeka arasındaki bağlantıyı araştırmak istedi. Araştırmalarının bir parçası olarak 200’den fazla aileyi incelediler. Intelligence dergisinde yayınladıkları makale daha zeki insanların “sol ve liberal görüşü daha çok benimsedikleri” sonucuna vardıklarını gösterdi. (Amerikan siyasi terminolojisinde ‘liberal’ de sol görüşlü demek.)

Biraz geri çekilip önceki çalışmalara baktığımızda araştırmacıların muhafazakârların daha düşük zekaya sahip olabileceğine dair bazı iddiaları olduğunu görmek mümkün. Bu araştırmacıların argümanları arasında muhafazakârların geleneğe, otoriteye ve sosyal düzene değer vermesi, yeniliğe ve değişime şüpheyle yaklaşması var. Öte yandan sol görüşlüler genellikle eşitlik, sosyal adalet ve özgürlüklerin korunmasına değer verir ve muhafazakârların aksine değişime, yeniliğe açıktırlar. Araştırmacılar bu tipik özelliklerin bilişsel zekaya da yansıyabileceğini belirtiyor ki daha önceki bazı çalışmalarda muhafazakârların IQ testlerinde daha düşük puanlar aldığı gözlemlenmiş.

Sağcıysanız hemen sinirlenmeyin. Aslında konu sandığınızdan çok daha karışık. Tamam zekayla siyasi görüş arasında bir bağlantı var, bu önceki çalışmalarda da dikkat çekilen bir şey. Ama bunun altında yatan tam olarak ne? Muhafazakâr ortamda yetiştirilen bir genç nasıl olup da çemberin dışına çıkabiliyor?

Siyasi görüşü yalnızca çevre ve eğitim belirlemiyor

Çünkü farklı zeka tipleri var ve eğitim IQ’nun yükselmesini sağladığı için çevre ile yetiştirilme şekli arasındaki çizgiyi belirlemek çok kolay bir iş sayılmaz. Ama araştırmacılar ilginç bir iş çıkarmış. Katılımcı ailelerin 82’sini biyolojik olarak kendi çocuklarına sahip aileler, 96’sını evlat edinmiş aileler ve 35’ini de hem biyolojik çocuğa sahip hem de evlat edinmiş aileler oluşturmuş.

Araştırmacılar çalışmaya katılanların hem IQ’sunu ölçtü, hem de genetik zeka göstergelerini inceledi. Katılımcıların siyasi görüşlerini ise beş değişken üzerinden belirlediler. Bu beş değişken “siyasi yönelim, otoriterlik, eşitlikçilik, sosyal liberalizm ve kamu harcamalarında ve devlet borçlanmasında tutumluluğu savunan mali muhafazakârlık”tı.

Sonuç olarak IQ ve genetik zeka göstergeleri iki kardeşten hangisinin daha liberal olma eğiliminde olduğunu tahmin etmeye yaramış. Araştırma kardeşlerden IQ’su daha yüksek olanın ya da genetik zeka göstergesi daha iyi çıkanın daha sol görüşlü olduğunu göstermiş. Bu durum hem biyolojik çocuğa sahip hem de evlat edinmiş ailelerde de aynı şekilde gözlemlenmiş. Çalışmanın yazarı Tobias Edwards PsyPost’a verdiği demeçte “Aynı çatı altında yaşayan aynı şekilde yetiştirilmiş kardeşlerden biri diğerinden daha liberal olabiliyor. Bu durum zekanın sadece çevre ya da yetiştirilme tarzından kaynaklanmadığını, zekaya ilişkin değişkenlerin siyasi farklılıklarımızı etkilemede rol oynayabileceğini göstermektedir” diyor.

Genetik göstergeler aileler içinde sosyal liberalizm ve düşük ölçüde otoriterliğe işaret etmiş. Zeka, sosyoekonomik değişkenler kontrol altına alındığında bile büyük ölçüde sosyal liberalizm ve düşük ölçüde otoriterlik görülmeye devam ediyordu.

Ama Edwards bu noktada bir uyarı yapıyor: Siyasi inançlar belli bir tarihsel dönemin karmaşık yapılarıdır ve asla tek bir değişkene indirgenemezler. Bu da şu demek oluyor; zeki insanlar daima aynı inançları ya da ideolojileri destekleyecek diye bir kural yok. Bugün daha zeki insanlar sol görüşlüyse, bundan yıllar, belki de yüzyıllar sonra rüzgar tersinden esmeye başlayabilir. Hatta bir kişi bugün sol görüşlüyse yıllar sonra sağa geçebilir. Edwards “Zekamızın inançlarımızı etkileme şekli muhtemelen çevremize ve kültürümüze bağlı. Tarihe baktığımızda zeki bireylerin birbirinden farklı ve çoğu zaman çelişkili fikirlere ilgi duyduğunu görebiliriz” diyor.

Entelektüellerin zaman zaman tehlikeli ideolojilerle ve acımasız rejimlerle flört ettiğini söyleyen Edwards “Pek çok insan göz göre göre aptalca fikirlere inanmıştır” diyor.

Öyleyse sözü George Orwell’in “Neden Yazıyorum?” kitabından bir alıntıyla bitirelim.

“Şimdi bir anlamda ‘sol’ olmayan bir entelijansiyanın var olmadığı belirtilmeli. Son sağcı entelektüel belki de T. E. Lawrence’tı. Yaklaşık 1930’dan beri ‘entelektüel’ olarak tanımlanacak herkes var olan düzenden müzmin, memnuniyetsiz halde yaşıyor. Böyle de olmak zorunda, çünkü kurulmuş olduğu haliyle toplumda ona yer yok. Tamamen durağan olan, ne gelişen ne de parçalarına ayrılan bir imparatorlukta ve temel becerisi aptallığı olan insanlar tarafından yönetilen bir İngiltere’de ‘zeki’ olmak şüphelidir. T.S. Eliot’ın şiirlerini ve Karl Marx’ın teorilerini anlayabilecek türden bir beyniniz varsa, üst kademedekiler her tür önemli işten uzak tutulmanızı sağlar. Entelektüeller kendilerine yalnızca edebiyat eleştirmenliğinde ve sol siyasi partilerde bir görev edinebilir.”

Atatürk’ün entelektüel biyografisi nihayet Türkçede de yayınlandı