Bu da tarih öncesinin fast food’u: Yavru tiranozorun son yemeği

En korkunç dinozorlardan biri olan tiranozorların yetişkinlik ve yavruluk dönemleri arasında büyük uçurum vardı. Yetişkin tiranozorlar devasa bir vücuda, büyük bir kafaya ve kemiği bile kırabilecek kadar keskin dişlere sahipken yavruların tam tersi uzun, sıska bacakları, bıçak benzeri dişleri ve küçücük kafatasları vardı.

Bu dönüşümün erişkinleştikçe daha çok enerjiye ihtiyaç duyan tiranozorların beslenme düzenini değiştirmesiyle ilgili olduğu düşünülüyordu. Bu zamana kadar bulunan kemik ısırığı izleri gibi kanıtlar, yetişkinlerin ördek gagalı ve boynuzlu dinozorlar gibi otçul dinozorları avlayarak beslendiğini gösterirken yavru tiranozorların bu tür avlarla mücadele edecek dişlere sahip olmadığına inanılıyordu. Yavrular ne yiyordu o zaman?

Yavru gorgosaurus’un fosilleşmiş iskeleti; burada mide içeriğini de görmek mümkün. Fotoğraf: Royal Tyrell Paleontoloji Müzesi

Şimdi yavru bir tiranozorun midesinden çıkarılan çok iyi korunmuş fosil bu canlıların nasıl beslendiği hakkında bize bilgi veriyor. Yaklaşık 75 milyon yıl öncesine ait olduğu düşünülen yavru Gorgosaurus libratus fosili 2009 yılında Royal Tyrrell Paleontoloji Müzesi teknisyeni Darren Tanke tarafından Kanada’daki Dinozor Eyalet Parkı’nın çorak arazisinde keşfedildi.

Ekip genç tiranozorun yaklaşık 350 kg ağırlığında olduğunu söylüyor. Fosilleşmiş kemiklerin incelemesi yavrunun beş ila yedi yaşlarında öldüğünü ortaya koydu. Science Advances dergisinde yayınlanan çalışmada yavrunun göğüs kafesinin içinde iki yavru citipes kalıntısı bulunduğu yazılı. Papağan benzeri bir kafaya sahip olan hindi büyüklüğündeki citipesler, emular kadar hızlı canlılar.

Yavru tiranozorumuzun citipesleri iki seferde yediği düşünülüyor, ancak elde edilen kalıntılar yalnızca citipeslerin ayaklarıyla sınırlı olduğundan tiranozor avladığı tahmin edilen bu canlının tamamını yememiş de olabilir. Tiranozorun nasıl öldüğünü bilmiyoruz ama ekip yavrunun son yemeğinden sonraki hafta ölmüş olabileceğini düşünüyor.

Bu keşfi değerli kılan bir tiranozor midesinde ilk kez bu kadar iyi korunmuş bir kalıntı bulunması. Tiranozorun zamanında mideye indirdiği bu bacaklar bilinen en eksiksiz citipes iskeleti aynı zamanda. Bu da keşfin başka bir üstünlüğü.

Çalışmaya katılmayan Edinburgh Üniversitesi’nden paleontolog Prof. Stephen Brusatte bu fosilin tiranozorların yaşlandıkça diyet değiştirdiği ve küçük avlardan büyüklere geçtiği fikrini desteklediğini söylüyor. Bir ihtimal daha var tabii: Yavru tiranozorlar avlanmak yerine yetişkinlerin avladığı canlılarla besleniyor olabilir.

“Ama burada durum öyle değil gibi” diyen Brusatte sözlerini “Küçük tiranozor çok az yiyordu. Dolayısıyla muhtemelen aktif şekilde yiyeceğini kendisi avlıyor ve büyüdükçe avını değiştiriyordu. Bu da tiranozorların büyüdükçe besin zincirinde farklı roller üstlendiği anlamına geliyor ki bunu görmek güzel” diyerek noktaladı.

200 yıl yaşayamamamız dinozorlar yüzünden mi?