‘Büyük çöküş’ beklentisi geri döndü: Bildiğimiz her şey kökten değişecek

Uzun yıllardır evrenin sonsuza kadar hızlanarak genişleyeceği ve nihai olarak “Büyük Yırtılma” ile yok olacağı görüşü hâkimdi. Ancak son bilimsel veriler bu tabloyu değiştirebilecek nitelikte. ABD’nin Arizona eyaletinde yürütülen DESI gözlemleri ile Güney Koreli bir araştırma ekibinin son analizi evrenin kaderine dair yerleşik kabulleri yeniden tartışmaya açtı.

Araştırmalara göre evrenin genişlemesini sağlayan ve varlığı doğrudan gözlemlenemeyen karanlık enerji zamanla zayıflıyor olabilir. Bu ihtimal doğrulanırsa evren sonsuza dek genişlemek yerine bir noktada durabilir ve kütleçekiminin etkisiyle kendi içine çökmeye başlayabilir. Bu senaryo bilim dünyasında “Büyük Çöküş” olarak adlandırılıyor.

1998 yılına kadar gökbilimciler Büyük Patlama ile başlayan genişlemenin zamanla yavaşlayacağını düşünüyordu. Ancak uzak süpernova gözlemleri evrenin hızlanarak genişlediğini ortaya koydu. Bu beklenmedik ivmenin kaynağı olarak evrenin yaklaşık yüzde 70’ini oluşturduğu düşünülen karanlık enerji tanımlandı.

O tarihten bu yana iki ana olasılık üzerinde duruluyordu. Bunlardan ilki genişlemenin giderek artmasıyla galaksilerin yıldızların ve hatta atomların parçalanacağı Büyük Yırtılma senaryosu. Diğeri ise genişlemenin durmasıyla evrenin kendi içine çökeceği Büyük Çöküş ihtimaliydi.

Bu yılın başında Arizona’da faaliyet gösteren Karanlık Enerji Spektroskopik Aleti DESI milyonlarca galaksiyi inceleyerek evrenin genişleme hızının zamanla değiştiğine dair önemli ipuçları elde etti. University College London’dan Prof. Ofer Lahav elde edilen sonuçların mevcut fizik anlayışını zorladığını belirterek karanlık enerjinin sabit olmayabileceğine dikkat çekti.

Tartışmaları derinleştiren çalışma ise Kasım ayında Kraliyet Astronomi Derneği tarafından yayımlandı. Seul’deki Yonsei Üniversitesi’nden Prof. Young-Wook Lee ve ekibi karanlık enerjinin keşfinde kullanılan süpernova verilerini yeniden analiz etti. Araştırmada süpernovaların geldikleri galaksilerin yaşları dikkate alındı.

Elde edilen sonuçlara göre karanlık enerji yalnızca değişken değil aynı zamanda zamanla zayıflıyor. Prof. Lee bu durumun modern kozmolojinin temel varsayımlarını değiştirebileceğini belirterek Büyük Yırtılma yerine Büyük Çöküş senaryosunun güç kazandığını söyledi.

Bilim dünyası ikiye bölündü

Çalışma saygın bir bilimsel dergide yayımlanmasına rağmen tüm bilim insanları aynı görüşte değil. Cambridge Üniversitesi’nden Prof. George Efstathiou süpernovalar ile galaksi yaşları arasındaki ilişkinin zayıf olduğunu ve bu tür düzeltmelerin yanıltıcı olabileceğini savunuyor.

Buna karşın Prof. Lee ve ekibi analizlerinin 300 galaksiye dayandığını ve sonuçların rastlantı olma ihtimalinin son derece düşük olduğunu vurguluyor. Önümüzdeki yıllarda yapılacak yeni gözlemlerin evrenin nihai kaderine dair bu tartışmaya netlik kazandırması bekleniyor.