Dev kara delikte bilimin henüz açıklayamadığı bir şey oldu

Avrupa Uzay Ajansına (ESA) ait “XMM-Newton” ve “XRISM” adlı X-ışını uzay teleskopları, “NGC 3783” adlı sarmal galaksideki “süper kütleli” şeklinde tanımlanan bir kara deliğin, uzayda ışık hızının beşte birine denk gelen bir hızda rüzgarlar oluşturduğu patlama tespit etti.

Ancak kara delikler öyle ‘patlayan’ şeyler değil. Olsa olsa en fazla bir başka kara delikle çarpışıp birleşiyor veya bir yıldızı yutuyor. Ama bunlar olduğunda da ortaya kütle çekim dalgaları çıkıyor; oysa bu kara delikten öyle bir kütle çekim dalgası da alınmadı.

Söz konusu kara delik 30 milyon güneş kütlesi büyüklüğünde dev bir kara delik. Zaten çoğu galaksinin merkezinde böyle dev kara delikler var. Şimdi ESA’nın teleskoplarının saptadığı ‘patlama’ benzeri olay sonrası kara delikten X ışını dalgaları sanki bir ‘rüzgar’ gibi yayılıyor ve bu ‘rüzgar’ın hızı da muazzam, ışık hızının neredeyse beşte biri hızda.

ESA’dan, 30 milyon Güneş büyüklüğünde kütleye sahip olduğu belirtilen kara delikteki patlamaya ilişkin yazılı açıklama yapıldı.

Açıklamada, “NGC 3783” adlı sarmal galaksinin merkezinde bulunan kara delikten yayılan bir X-ışını parlamasının, kısa sürede şiddetli rüzgarların ortaya çıkmasına neden olduğu belirtildi.

Kara delikten kopan maddelerin, saniyede 60 bin kilometre hıza ulaşarak uzaya savrulduğu aktarılan açıklamada, bu hızın, ışık hızının yaklaşık beşte birine denk geldiği bilgisi paylaşıldı.

Araştırma ekibinden Liyi Gu, “Bir kara deliğin bu kadar kısa sürede bu hızda rüzgar oluşturmasına daha önce tanık olmamıştık. X-ışını parlamasının hemen ardından yalnızca bir günde bu rüzgarlar oluştu” değerlendirmesini yaptı.