Florida’dan sosyal medya darbesi: 14 yaştan küçükler hesap açamayacak

“Elinizde çocuk kanı var.” Meta, TikTok, X gibi sosyal medya platformlarının CEO’ları en son Amerikan Kongresi’nin karşısına çıktığında böyle karşılandı. Platformlarda çocukların güvenliğinin tam olarak sağlanamaması, ister istemez bağımlılık yaratıcı maddelere teşvik edilmesi, yetersiz beslenme gibi olumsuz sağlık durumlarının tetiklenmesi gibi durumlar kastediliyordu. Şirketler öyle mi önlem alsın, böyle mi davransın derken Florida Valisi Ron DeSantis ipleri eline alarak eyalet bazında bir yasağa yeşil ışık yaktı. 

DeSantis reşit olmayanları sosyal medyadan uzaklaştırmanın amaçlandığı bir yasayı dün imzaladı. Yeni yasaya göre çoğu platformun 14 yaşından küçük çocukların hesap açmasına izin vermesi yasaklandı. Yetişkinlere yönelik internet sitelerini de hedef alan önlem, Florida’yı sosyal medya kullanımını dizginlemeye çalışan Arkansas ve Utah gibi eyaletlerle aynı pozisyona getirdi. Tabii bu hamle teknoloji şirketleri ve ifade özgürlüğünü savunucularını o kadar memnun etmedi.

DeSantis yasayı imzalarken “Eskiden ‘Dışarıda olduğu için gözüm üzerinde değil, sapıklar peşine düşebilir’ derdik. Şimdilerde sosyal medya gibi şeylerle çocuğunuzu evde ‘sözde’ güvenli bir şekilde evde, gözünüzün önünde tutabiliyorsunuz ama sonra bir bakıyorsunuz, sapık evinizin tam ortasında belirivermiş oluyor” dedi.

Yasanın içeriğinde neler var?

FL HB3 (24R) adındaki bu yasa Florida’daki yetkililer arasındaki bir uzlaşmanın eseri. Orijinal yasa tasarısında 16 yaşından küçüklerin sosyal medya platformlarına girişine izin verilmiyordu. Ama siyasetçiler arasında uzlaşma sağlanamayınca DeSantis geri adım attı ve yaş sınırı 14’e düşürüldü. Ayrıca ebeveynin izniyle 14 yaşındaki çocuklar bu platformları kullanabilecek. Yine de yasa, platformların küçüklere zarar verdiği mahkeme heyetince tespit edilirse ebeveynin verdiği iznin ortadan kaldırılacağına dair bir hüküm de içeriyor.

Bu arada yasada belli başlı sosyal medya platformlarının ismi verilmiyor, bunun yerine “sonsuza kadar kaydırma” özelliğine sahip, algoritmalı ve anlık bildirim gönderen, yani “bağımlılık yaratan” özellikleri olan tüm platformları kısıtlamak için hazırlandı ki mevcut tabloda bu özellikleri olmayan sosyal medya platformu neredeyse yok .

Eyalet Meclisi Başkanı Paul Renner “Tasarımız bağımlılığa odaklanıyor. Olgunca karar verebilen bir yetişkinin aksine beyin gelişimi devam eden bir çocuk bu bağımlılık yaratan teknolojilerin içine çekildiğini bilme ve zararını görüp bundan uzak durma yeteneğine sahip değildir” dedi.

Yeni yasa ayrıca “reşit olmayanlar için zararlı içerikler” yayınlayan internet sitelerinin 18 yaşından küçüklerin bu içerikleri görmelerini engellemesi için yaş doğrulama adımlarının getirilmesini de gerektiriyor.

Yasayı destekleyen Cumhuriyetçiler ve Demokratlar, bu kısıtlamalar sayesinde eyalet genelinde çocuklara zarar verecek zorbalık, depresyon, sosyal baskı ve hatta sosyal medyaya erişimle ilişkili intihar vakalarını ciddi ölçüde engelleyebileceğini düşünüyor. Ayrıca bu yolla çocukları insan kaçakçılığından, cinsel istismara çeşitli tehlikelerden korumak amaçlanıyor.

Bu arada yasa 1 Ocak 2025 itibariyle yürürlüğe girecek.

İfade özgürlüğü tartışması

Aralarında Meta gibi sosyal medya devlerinin de olduğu bazı gruplar ise yasanın ifade özgürlüğünü ihlal ettiğini ve ebeveynin karar yetkisini elinden aldığını savunuyor. Yasayı eleştirenlerden sivil toplum kuruluşu NetChoice yasanın mahkemeye taşınabileceğini söylüyor. Buna benzer yasalar için eyaletlere daha önce de dava açan NetChoice Florida’nın aldığı kararla “internet ortamında kimlik” yarattığını ve yaşa bakılmaksızın aslında tüm Floridalılara kısıtlama getirdiğini belirtiyor.

Renner ise açılacak olası bir davaya hazır olduklarını vurgulayarak şu sözleri dile getirdi: “Size bir şirketin çocukların bağımlılığını kâr amacı güderek kullanacağını söylesem bu kulağa nasıl gelir? Bana insan ticaretiymiş gibi geliyor. Hepsini yeneceğiz ve hiç durmayacağız.”

İfade özgürlüğü tabii ki tartışmaya açık bir konu ancak sosyal medya platformlarının çocukların güvenliğine yönelik yeterli önlemler almadığı yapılan yeni yeni araştırmalarla her gün biraz daha ortaya çıkıyor. Örneğin Instagram’da pedofillerin birbirlerini bulmalarını sağlayan algoritmalar olduğu görülmüştü. Ayrıca Meta son zamanlarda uyuşturucu satıcılığında oynadığı rol konusunda soruşturuluyor.

10 soruda TikTok krizi: ABD neden uygulamayı yasaklamak istiyor?