Evrenin erken dönemindeki galaksiler muz şeklindeymiş
Gökbilimciler, bir galakside şimdiye kadarki en büyük manyetik alanı keşfetti
Gökbilimciler ışığının bize ulaşması 11 milyar yıldan fazla süren çok uzaktaki bir galaksinin manyetik alanını tespit etti. Bu keşif, gökbilimcilere Samanyolu gibi galaksilerin manyetik alanlarının nasıl oluştuğuna dair önemli ipuçları verebilir.
ALMA'nın gözünden 9io9 galaksisi. Fotoğraf: ALMA (ESO/NAOJ/NRAO)/J. Geach Gezegenler, yıldızlar ve galaksiler… Evren’de aklınıza gelebilecek pek çok astronomik cismin bir manyetik alanı var. Hertfordshire Üniversitesi’nde astrofizik profesörü olan ve dün Nature dergisinde yayınlanan çalışmanın başyazarı James Geach, “Pek çok insan, galaksimizin ve diğer galaksilerin 10 binlerce ışık yılına yayılmış manyetik alanlarla kaplı olduğunun farkında olmayabilir” diyor.
Galaksilerin oluşmasında temel yapıtaşı olan manyetik alanların nasıl evrimleştiği konusunda çok az şey biliyoruz. Galaksilerin manyetik alanlarının evrenin ne kadar erken bir döneminde ve ne kadar hızlı oluştuğu konusu henüz net değil. Çünkü gökbilimciler şimdiye kadar sadece Dünya’ya yakın galaksilerin manyetik alanlarının haritasını çıkardı.
Şimdiyse Geach ve ekibi, Avrupa Güney Gözlemevi’nin (ESO) de ortağı olduğu ALMA’yı kullanarak bizden oldukça uzak bir galakside, yakın galaksilerde gözlemlenene benzer yapıda bir manyetik alan keşfetti. Keşfedilen bu yeni manyetik alan, Dünya’nınkinden yaklaşık bin kat daha güçsüz, ancak 16 bin ışık yılından daha büyük bir alana yayılıyor.
Ekip bu keşif için bizden bir hayli uzak olan 9io9 galaksisindeki toz taneciklerinin yaydığı ışığı araştırdı. Bunu yapmalarının sebebi ise galaksilerin toz tanecikleriyle dolu olması ve manyetik bir alan olduğunda bu taneciklerin hizalanma eğilimi göstermesi. Manyetik alanın etkisi altındaki taneciklerin davranışı, ışığın yönünü de etkileyebiliyor. ALMA, 9io9’dan gelen polarize bir sinyali tespit edip haritasını çıkardığında, bizden çok uzak bir galakside manyetik alanın varlığını ilk kez teyit etmiş olduk.
“Başka hiçbir teleskop bunu başaramazdı” diyen Geach, “Bu keşif bize galaktik boyuttaki manyetik alanların nasıl oluştuğuna dair yeni ipuçları veriyor” sözlerini dile getirdi. Evren tarihinin bu kadar erken bir döneminde gelişmiş bir manyetik alanın gözlemlenmesi, genç galaksiler daha büyürken tüm galaksileri kapsayan manyetik alanların hızla oluşabileceğini gösteriyor.
Ekip, evrenin erken dönemlerindeki yoğun yıldız oluşumunun, manyetik alanların gelişimini hızlandırmada rol oynamış olabileceğine inanıyor. Bu alanlar daha sonraki yıldız nesillerinin nasıl oluşacağını da etkilemiş olabilir. Araştırmanın eş yazarlarından ve ESO astronomu olan Rob Ivison, keşfin ‘galaksilerin iç işleyişine yeni bir pencere açtığını, çünkü manyetik alanların yeni yıldızların oluşumundaki malzemeyle bağlantılı olduğunu’ söylüyor.
Oyunlar ve Bulmacalar