İngiltere 17 milyar sterlini okyanusa gömdü: Nükleer füze ‘cumburlop’ dibi boyladı

Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) Florida eyaleti açıklarında 30 Ocak’ta yapılan bir tatbikat İngiltere’nin nükleer caydırıcılığı hakkında soru işaretleri yarattı. 30 Ocak’taki “kıyamet günü tatbikatı”nda İngiltere’nin “Trident” adıyla bilinen nükleer silah sistemi testi geçemedi. HMS Vanguard denizaltısından fırlatılan Trident 2 nükleer füzesi ateşlenemedi ve İngiltere basınının tabiriyle “cup diye” okyanusun dibini boyladı.

İngiltere’nin ünlü tabloid gazetesi The Sun’ın yazdığına göre İngiltere savunmasının “kıyameti” haline gelen tatbikatta maliyeti yaklaşık 17 milyon sterlin olan 58 tonluk füze sahte savaş başlıklarıyla birlikte nükleer denizaltının hemen yakınında okyanusa düştü ve battı. The Sun’a konuşan bir güvenlik kaynağı “Fırlatıldı ama hemen sonra cup diye düştü” tabirini kullandı. The Sun’ın yazdığına göre “kıyamet günü” tatbikatını izlemek için İngiltere Savunma Bakanı Grant Shapps ve Amiral Ben Key de HMS Vanguard denizaltısının içindeydi. Fırlatıldıktan sonra düşen füzenin HMS Vanguard’a isabet etmemesinin tamamen “şans” olduğuna dikkat çekildi.

Aslında fırlatılır fırlatılmaz “cup” diye okyanusun dibini boylayan füzenin tam altı bin kilometre yol kat etmesi bekleniyordu. Yani füzenin düşmesi beklenen lokasyon Atlantik’in ortalarında bir yerdi. Rotadan geçecek gemi ve uçaklar füzenin düşmesinin beklendiği bölge için önceden uyarılmıştı.

Füzenin başarısızlığının basına yansımasının ardından İngiltere Savunma Bakanlığı bir açıklama yaptı. Açıklamada detay verilmese de test sırasında “bir anormallik” yaşandığı doğrulandı. The Sun’ın yer verdiği bakanlık açıklamasında “ulusal güvenlik meselesi olduğu için daha fazla bilgi veremeyiz ama yaşanan anormalliğin söz konusu olayla sınırlı olduğundan ve dolayısıyla daha geniş kapsamda Trident füze sistemleri ve stoklarının güvenilirliği konusunda bir anlam ifade etmediğinden eminiz” dendi. Bakanlık özetle bunun istisna olduğunu, Trident sisteminde genel bir sorun olmadığını belirtti.

İngiltere Savunma Bakanlığı yaşanan olaydan sonra soru işaretleri yaratan nükleer caydırıcılık hususunda da “İngiltere’nin nükleer caydırıcılığı hâlâ güvenli ve etkili” açıklaması yaptı. The Guardian’da yer alan habere göre bir başka Savunma Bakanlığı yetkilisi 190’dan fazla testi “başarıyla tamamlayan Trident’in dünyadaki en güvenilir silah sistemlerinden biri olmaya devam ettiğini” vurguladı.

The Sun gazetesi test sırasında neyin yanlış gittiğini anlamak için hızla soruşturma açıldığını, çok gizli nükleer füze teknolojisinin başkalarının eline geçmemesi için de denizin altında arama başlatıldığını da yazdı.

İngiltere silahların Kraliyet Donanması’nın hizmetine girdiği 1994 yılından bu yana 12 Trident 2 füzesi ateşledi. Ancak son ikisi başarısız oldu. Haziran 2016’da HMS Vengeance’tan bir Trident 2 fırlatıldı, roket başarıyla ateşlendi ancak birkaç dakika sonra füze rotasından saparak ABD’ye doğru ilerlemeye başladı ve kendi kendini imha etti. Demir Leydi lakaplı Theresa May’in o dönemki hükümetinden açıklama istendi ve May hükümeti olayı örtbas etmekle suçlandı.

Trident 2’yi fırlatan HMS Vanguard ilk kez 1994 yılında devriyeye çıkan dört Vanguard sınıfı nükleer denizaltıdan biri. Bu gemiler İngiltere’nin stratejik nükleer caydırıcılığının temel dayanağı olan Amerikan yapımı Trident 2 D5 nükleer füzelerini taşıyor. Kraliyet Donanmasına göre bir Trident füzesi yedi bin kilometre uzaktaki hedeflere ateşlenebiliyor ve saatte 20 bin kilometreden daha hızlı yol alabiliyorr. Füze 13 metre uzunluğunda, 58 ton ağırlığında. Her Vanguard sınıfı denizaltı 16 kadar kıtalararası balistik füze, sekiz kadar Trident roketi ve 40 kadar da nükleer savaş başlığı taşıyabiliyor. Ancak caydırıcılığın “temel dayanağı” Vanguard filosu bu aralar artık yaşlanmış olmasıyla İngiltere’nin gündeminde. The Sun’a göre İngiltere’de vekiller “nükleer caydırıcılığın iyileştirilmesi” için 40 milyar sterlin  harcamayı öngören planı ezici çoğunlukla destekledi. Bu da yaşlı Vanguard denizaltı filosunun 2030’larda Dreadnought sınıfı halefiyle değiştirileceği anlamına geliyor.

Batı’nın tatbikatına Kuzey Kore’den ‘nükleer tsunami’ yanıtı