Starliner astronotları yıllarca havalanmayı bekledi; şimdi uzayda mahsurlar: Bir ay daha bekleyecekler

Boeing’in uzay taşımacılığında SpaceX ile yarışması planlanan Starliner uzay aracı 5 Haziran’da NASA astronotları Butch Wilmore ve Sunita Williams’ı Uluslararası Uzay İstasyonu’na taşıdı. Sadece sekiz gün sürmesi planlanan yolculuk ikinci ayına girdi. Üstelik Butch ve Suni’nin evlerine dönmesi için bir ayı aşkın süre daha beklemeleri gerekiyor. Zira uzay aracı ancak ağustosun ortalarına doğru havalanabilecek.

Astronotları uzayda tutan kapsülde ortaya çıkan sızıntı ve iticilerdeki sorunlar. Starliner iki sorunla karşı karşıya kaldı: İtici güç sistemindeki helyum sızıntıları ve aracın manevrasında kullanılan iticilerle ilgili sorunlar. Starliner’ın uçuşunu tamamlaması için yaklaşık yedi saatlik helyuma ihtiyacı var ve yaklaşık 70 saatlik kaldı. Öte yandan iticilerin beşi araç uzay istasyonuna bağlanırken arızalandı, dördü tekrar aktif hale geldi.

Başta haziranın sonunda dönmesi planlanan uzay aracının geliş tarihi sonra temmuza, en sonunda da belirsiz bir tarihe ertelenmişti. NASA çarşamba günkü açıklamasında kapsülün kendisinden beklenen performansı sergileyebilmesi için testlerin devam ettiğini söyledi. Ajansa göre olur da uzay istasyonundan acil tahliye gerektiğinde Starliner pekâlâ çalışabilir ama yine de hem NASA hem de Boeing tüm sorunları çözmeden Starliner’ı yola çıkarmak istemiyor.

Ağustos ayının ortalarında dönmesi lazım

NASA’nın Ticari Mürettebat Programı’nı yöneten Steve Stich “Bazı veriler iyimser olarak temmuz sonuna kadar sorunları çözebileceğimizi gösteriyor. Ancak adım adım ilerlediğimizden emin olacağız. İniş ve kalkış prosedürlerine girişmeden önce aracın dönmeye hazır olup olmadığı dahil olmak üzere tüm süreçlerimizde metodik olarak ilerleyeceğiz. Bu çok standart bir süreç” dedi.

Ağustos ortasında uzay istasyonunda mürettebat rotasyonu yapılacak olmasıyla ilgili de konuşan Stich bunun yörüngede aşırı kalabalıktan kaçınmak için alınan bir önlem olduğunu belirtti: “Doğrusu bu fırlatma fırsatından önce Butch ve Suni’yi Starliner ile eve getirmemiz gerekecek” dedi. Bununla birlikte şimdilik iki Starliner astronotuna ek olarak oradaki yedi kişilik daimi ekibe yetecek kadar malzeme ve kaynak olduğunu belirten Stich gemideki hiç kimsenin risk altında olmadığını aktardı. Zaten bu sayede NASA’nın New Mexico’daki White Sands tesisinde yedek iticilerin değerlendirmesi yapılabilecek ve araçtaki helyum sızıntısını kapatmak için zamanları olacak.

Boeing’in Ticari Mürettebat Programı’nın yöneticisi Mark Nappi durumdan rahatsız olmadıklarını söylüyor. Gazetecilere konuşan Nappi, Starliner programının yaşadığı sorunlar sayesinde daha da güçleneceğinden emin olduğunu belirterek sözlerine şöyle devam etti: “Tüm bu bilgiler birikecek ve mühendisler bunları gözden geçirip yaşanan sorunları tamamen ortadan kaldırmak için yapabileceğimiz bazı ek testler gerekip gerekmediğini görmeye çalışacaklar.”

Astronotlar ne alemde?

Uzya operasyonları Boeing’in havacılık kanadından farklı olsa da Starliner ile devam eden sorunlar şirketin 737 Max uçaklarında yaşanan kazaları hatırlatıyor ister istemez. Bu durumda NASA ve Boeing’in neden pimpiriklendiğini anlamak şaşırtıcı değil. Zira Starliner dönüşte iki astronotu dünyaya getirecek. Suni ve Butch bu uçuş için yıllarca bekledi. Biraz daha spesifik olalım: NASA SpaceX ve Boeing ile 2014’te uzay taşımacılığı için imzaları attı. SpaceX 2020’de faaliyetlerine başlarken Suni ve Butch başarısız olan Starliner test uçuşundan sonra dört yıl daha bekleyeceklerdi havalanmayı. 

Bugüne kadar iki astronot da Starliner hakkında hep olumlu konuştu. Butch çarşamba günkü brifinginde “Fırlatma muhteşemdi. Gerçekten inanılmazdı. Ayrıca operasyonel yeterliliklerimizi de kontrol edebildik, uzay aracı inanılmaz derecede iyi performans gösterdi” dedi. Her ne kadar aracın hassas kontrol özelliğini övse de uzay istasyonuna kenetlenme sırasında yaşanan arıza sırasında itiş gücünün “bozulduğunu” hissettiğini eklemeden de geçemedi. “Ama neyse ki manuel kontrol konusunda pratik yapıp sertifikamızı almıştık” diyen Butch “Bu sayede bir saati aşkın süre manuel kontrolde aracı yönetebildik” diye ekledi.

Suni ise “Mecbur kalsaydık, uzay istasyonunda sorun olsaydı Starliner’a biner eve dönerdik. Bu konuda kendimize güveniyoruz” dedi. Butch da ona hak vererek “Kesinlikle kendimize güvenimiz tam” dedi. “Bu bir test uçuşu. Elbette bazı sorunlar çıkmasını bekliyorduk” diye ekleyen Suni kalkıştan önce de söylediklerini tekrarladı: “Biz sorunları bulup düzeltiyoruz, değişiklikler yapıyoruz, kontrol ekibimizle güncellemeler getiriyoruz.”

Boeing’in Starliner’ı astronotları uzay istasyonuna götürdü, geri getirmekte zorlanıyor