Ve uzayda kovboy çağı başladı: İlk sivil uzay yürüyüşü başarılı

Özel uzay şirketi SpaceX’in şimdiye kadarki en riskli uzay misyonu Polaris Dawn’da kritik aşama tamamlandı: Dört acemi astronottan ikisi uzay aracının dışına çıkarak ilk sivil uzay yürüyüşüne imza attı. Bu iki astronottan biri milyarder girişimci Jared Isaacman’dı. SpaceX’in Crew Dragon kapsülünün açık kapağından dışarı doğru bakan Isaacman “Eve döndüğümüzde hepimizin yapacak çok işi olacak. Ama buradan bakınca dünya mükemmelmiş gibi görünüyor” dedi.

Polaris Dawn’ın yapması gereken iki şey vardı. İlki SpaceX’in sıcaklık kontrolünü daha iyi yapan ve mikrometeorlara karşı daha koruyucu uzay kıyafetlerini test etmek, diğeri ilk sivil uzay yürüyüşüne imza atmaktı. Bunun için önce Crew Dragon kapsülünün içindeki tüm hava boşaltıldı, Isaacman kapsülün kapağını açarak dışarı çıktı ve uzay giysisini test etti. Birkaç dakika sonra kapsüle yeniden girdi. Bu kez mürettebatın diğer üyesi SpaceX mühendisi Sarah Gillis çıkarak aynı testi yaptı.

Isaacman ve Gillis, Crew Dragon Dünya’ya en fazla 190 kilometre yaklaşan ve en uzak noktası 1200 kilometre olan eliptik bir yörüngede dönerken kapsülden çıktılar. Bu astronotların Apollo görevlerinden bu yana dünyadan en çok uzaklaştığı nokta. Uluslararası Uzay İstasyonu’nun bile ötesine gitti bu dört acemi astronot. İki astronot SpaceX’in Skywalker adını verdiği tırabzanın yardımıyla Crew Dragon’un üst kısmındaki kapaktan dışarı aynı anda çıkmadılar. Isaacman ve Gillis’in uzay yürüyüşleri kısaydı ve pek karmaşık değildi. Yavaş ve dikkatli hareket ettiler, kapağın dışındaki tırabzana tutunarak uzay aracını hiç bırakmadılar.

Commander @rookisaacman has egressed Dragon and is going through the first of three suit mobility tests that will test overall hand body control, vertical movement with Skywalker, and foot restraint pic.twitter.com/XATJQhLuIZ

— SpaceX (@SpaceX) September 12, 2024

Bu sırada ABD Hava Kuvvetleri’nin emekli pilotu Scott Poteet ve SpaceX mühendisi Anna Menon uzay aracının içinde kalarak her şeyin yolunda olup olmadığını kontrol etti. Ama içeride hiç hava kalmadığı için onlar da yeni uzay giysilerini giymişti. Isaacman ve Gillis içeri dönüp de kapağı kapattıktan sonra kapsülün içi kademeli olarak oksijen ve nitrojenle dolduruldu. Bu işlemler iki saatten az sürdü.

İçeride kalanların üzülmesine gerek yoktu. Kabinin penceresi tüm mürettebat için inanılmaz bir manzara sundu çünkü. Polaris Dawn ekibi her 106 dakikada bir gün doğumu ve gün batımını izleyebildi. Mennon “Açık olayım bu benim en sevdiğim manzaralardan biri. Güneş ufukta tepe noktasına ulaşıyor ve kimi yerlerde insanlar uyanıyor, kimi yerlerde uyku moduna geçiyor. Ve siz buna saatlerce tanık oluyorsunuz. Dünyamız çok güzel” dedi.

Kovboy çağının başlangıcı

SpaceX’in attığı bu adım kovboy çağının başladığını gösteriyor. Uzay yolculuğu artık NASA gibi devlete bağlı uzay ajanslarında çalışan profesyonel astronotların tekelinde değil. Uzay yürüyüşleri de bu uzay ajanslarında çalışan profesyonel astronotlara özel değil.

Polaris görevlerinin ilki olan bu uçuş SpaceX’in sahibi Elon Musk’ın bir gün Mars’a insan gönderme planının bir parçası. Mars’a gidebilmek için insanlığın geliştirmesi gereken teknolojiler var. Bunların başında da daha gelişmiş uzay giysileri geliyor.

Isaacman fırlatmadan önceki basın toplantısında bir gün Mars’a adım atacak kişilerin bugün Polaris Dawn misyonunda giydikleri uzay giysisinin daha gelişmiş versiyonunu taşıyacağını düşünerek “Bu uçuşta bu giysileri test etme fırsatına sahip olmak büyük bir onur” dedi.

Fotoğraf: SpaceX

Ayrıca ticari uzay yürüyüşleri, teknisyenlerin yörüngedeki özel uyduları onarması gibi, bir zamanlar hayal etmesi zor başka fırsatların da önünü açabilir. Isaacman ikinci Polaris misyonunun NASA’nın emektar uzay teleskobu Hubble’ı onararak yörüngedeki ömrünü uzatmak amacıyla yapılabileceğini bile öne sürdü.

NASA Başkanı Bill Nelson uzay yürüyüşünün ardından X’teki paylaşımında “İlk sivil uzay yürüyüşü için Polaris Dawn programını ve SpaceX’i tebrik ederim. Bugünkü başarı uzay ticareti sektörü ve NASA’nın ABD’de uzay ekonomisini inşa etmesi için ileriye doğru atılmış büyük bir adımı temsil ediyor” dedi.

Daha önce uzay yürüyüşünde ölen olmadı

Uzay ister istemez misafirperver olmayan bir ortam. Dolayısıyla astronotların uzay yürüyüşleri sırasında boğulmalarını önleyen uzay giysileri giymek zorunda kalıyor. Ama uzay yürüyüşleri uzay uçuşlarının en tehlikeli kısmı sayılmaz. Şimdiye kadar hiçbir astronot uzay yürüyüşü sırasında ölmedi, yaralanan da yok. Hem zaten bu yürüyüşler seyrek gerçekleşen şeyler değil. Aralık 1998’den bu yana Uluslararası Uzay İstasyonu’nda 270’ten fazla uzay yürüyüşü büyük ölçüde olaysız bir şekilde gerçekleşti. Gerçi son dönemde uzay kıyafetlerinden dolayı bu uzay yürüyüşleri aksadı.

Şu ana kadar astronotların ölmesine neden olan olaylar Challenger gibi fırlatma sırasında ya da Columbia gibi dünya atmosferine giriş esnasında yakıcı sıcağın baskın gelmesi oldu. Yine de uzay yürüyüşleri için titiz bir planlama aşaması gerekiyor. Nihayetinde risk her zaman olan bir şey. Nihayetinde uzay yaklaşık 27 bin kilometre hızla uçan enkaz parçaları, aşırı sıcak olabilen uzay boşluğu gibi sorunlar barındırıyor. Herhangi bir şey ters giderse hemen iptal edilebilirler. Haziran ayında iki NASA astronotu uzay giysilerinden birinden su sızmaya başlayınca yürüyüşleri iptal edildi örneğin.

Beş günlük yolculuk

28 Ağustos’ta yapılması planlanan fırlatma, Falcon9 roketindeki bir helyum sızıntısı nedeniyle iptal edilmişti. Ondan sonra da Florida çevresindeki hava şartları fırlatma için sorun yaratmasa da iniş için sıkıntılı bir durum ortaya çıkarmıştı. Nihayetinde Polaris Dawn görevinde hava, yiyecek ve diğer malzemeler oldukça sınırlı. Yani Uluslararası Uzay İstasyonu’nda olduğu gibi “Aman hava şartları kötüymüş, iniş için biraz bekleyelim” deme gibi bir lüksleri yok. Bu nedenle de fırlatmadan önce sadece kalkış sırasındaki hava koşullarına değil, iniş sırasındaki hava koşullarının nasıl olacağına da bakmak gerekiyor.

Yani kritik aşamalardan biri sonlandı, ama bir yenisi başlıyor. Astronotlar eve döneceğinde sürpriz bir hava koşuluyla karşılaşmamalı.

Uzayda yeni bir devrimin kapısındayız: İlk kez siviller uzay yürüyüşü yapacak