Tarihte bir ilk: Tuvalu vatandaşlarına ‘iklim mültecisi’ statüsü verilecek

Küresel ısınma nedeniyle deniz sularının seviyesi yükselirken, bir çok ülke su altında kalma riski ile karşı karşıya. Bunlardan bir tanesi Büyük Okyanus’ta bulunan 11 bin nüfuslu Tuvalu adaları.

Komşu ülke Avustralya, bu riskler nedeniyle topraklarında yaşayan Tuvalu vatandaşlarına ”iklim mültecisi” statüsü vereceğini açıkladı. Her yıl 280’e yakın Tuvalu vatandaşına Avustralya’da çalışma, ikamet etme ve eğitim hakları verilecek.

İki ülkenin Başbakanları yaptıkları yazılı ortak açıklamada, ”İklim değişikliği kötüleştikçe Tuvalu halkının başka bir yerde yaşama, eğitim görme ve çalışma seçeneğine sahip olmayı hak ettiğine inanıyoruz” dediler.

Avustralya Başbakanı Anthony Albanese, sosyal medya platformu X üzerinden yaptığı paylaşımda ”Bu yeni ortaklık, iklim değişikliğini Tuvalu halklarının geçim kaynaklarına, güvenliğine ve refahına yönelik en büyük tehdit olarak kabul ediyor. İklim uyumu, çalışma düzenlemeleri ve güvenlik konularında birlikte çalışacağız.” ifadelerini kullandı.

Albanese, ayrıca”Falepili Birliği” isimli anlaşmanın Avustralya ve bir Pasifik ülkesi arasında imzalanmış ”en önmeli anlaşma” olduğunu ekledi.

This new partnership recognises climate change as the single greatest threat to the livelihoods, security and wellbeing of the peoples of Tuvalu.

We will be working together on climate adaptation, work arrangements and security. pic.twitter.com/yPvs0YcTEX

— Anthony Albanese (@AlboMP) November 10, 2023

Anlaşma yalnızca vize olanakları sağlamıyor. Tuvalu adalarında doğal afet olması durumunda Avustralya’nın yardım ekipleri göndermesini de öngörüyor.

Avustralya ayrıca Tuvalu’nun iklim değişikliğine uyum sağlamasına yardımcı olmak için, ana adasının toprak kütlesini %6 oranında genişletmek için 16,9 milyon Avustralya Dolarlık (306 milyon TL) para desteği sözü verdi.

‘Tuvalu 80 yıl içinde tamamen su altında kalabilir’

Tuvalu, küresel ısınma sebebiyle yükselen sular yüzünden batma tehlikesinin en yüksek olduğu adalardan bir tanesi. 11 bin nüfusu olan ülke, dokuz adet mercan adasından oluşuyor. Bunlardan iki tanesi şimdiden büyük ölçüde batık bulunuyor.

Bir çok uzmana göre, ‘Tuvalu, 80 yıl içinde tamamen su altında kalabilir”. Buna dikkat çekmek için, Tuvalu Dışişleri bakanı Simon Kofe, 2021 yılının Kasım ayında İskoçya’nın başkenti Edinburgh’de gerçekleşen iklim zirvesine paçalarını sıvayıp girdiği denizden seslenmişti. Bakan, dünya devletlerine iklim krizine ”somut öneriler” bulmaları için seslendiği videoda konuşmasını denize kurduğu kürsüden konuşma yapmıştı.

Tuvalu Dışişleri Bakanı Simon Kofe, Kasım 2021’de düzenlenen COP 26 iklim zirvesine böyle seslenmişti.

Son 150 yılda, dünyada deniz ve okyanusların seviyesi 23 santimetre kadar yükseldi. Bilim insanları, yükselme hızının son 25 senede arttığına dikkat çekiyor.

Hükûmetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin (IPCC) geçtiğimiz sene yayınladığı son raporu, su seviyelerinin 2050’ye kadar 30 santimetre daha artacağını öngörüyor.

Tuvalu bu risklere karşı önlemlerini almaya başladı bile. Geçtiğimiz Eylül ayında Anayasaya eklenen bir madde, ülkenin mercan adaları batsa bile Tuvalu devletin ”payidar” kalacağını temenni ediyor.

Ocak ayında ise ülkenin Başbakanı Kausea Natano, Tuvalu’nun kültür ve tarihini korumak için adanın üç boyutlu sanal dünya Metaverse’e replikasını yapacağını duyurmuştu.

Pasifik’te Çin hegemonyası savaşı

Öte yandan Avustralya’nın doğal gaz gibi iklim krizine sebep olan kaynakları dışa ihraç etmesi, Pasifik’teki komşuları ile  arasındaki ilişkilerde tartışma konusu. Son yıllarda bölgedeki adalar ile yakın ilişkiler kurmaya çalışan Avustralya’nın en büyük rakibi ise Çin.

Geçtiğimiz senelerde Kiribati ve Solomon Adaları, Pekin ile yakın ilişkiler kurmuştu. Tuvalu, Çin’in tanımadığı Tayvan ile diplomatik ilişkiler yürütüyor ve Çin ekseninden uzak duruyor.

Tuvalu’nun Dışişleri Bakanı İklim Zirvesi’ne böyle seslendi