Şempanzelerin zihnine yolculuk: Yakınlarının yüzünü yıllar sonra bile hatırlıyorlar
Hayatı boyunca kafeste tutulan 28 yaşındaki şempanze Vanilla'nın ilk kez gökyüzünü gördüğü anlar çok sarsıcı. Vanilla'nın o şaşkın ve büyülenmiş bakışları, akıllara Nâzım Hikmet'in, 'Bugün beni ilk defa güneşe çıkardılar' dizelerini getirdi.
Bugün pazar.
Bugün beni ilk defa güneşe çıkardılar.
Ve ben ömrümde ilk defa gökyüzünün
bu kadar benden uzak
bu kadar mavi
bu kadar geniş olduğuna şaşarak
kımıldamadan durdum.
Sonra saygıyla toprağa oturdum,
dayadım sırtımı duvara.
Bu anda ne düşmek dalgalara,
bu anda ne kavga, ne hürriyet, ne karım.
Toprak, güneş ve ben…
Bahtiyarım…
-Nâzım Hikmet
Vanilla ve yaklaşık 30 şempanze dostu, 1995 yılında kötü şöhretli bir biyomedikal araştırma laboratuvarında ‘kuş kafesi’ gibi daracık bir kafese mahkum edildi. Vanilla iki yaşına geldiğinde bu laboratuvar kapatıldı.
Daha sonra Kaliforniya’ya nakledilen grup arasında yer alan Vanilla, Wildlife Waystation denilen bir barınakta bu sefer daha büyük bir kafese hapsedildi. Orman yangınlarının tehdidi altında olan Wildlife Waystation, 2019 yılında ekonomik zorluklar nedeniyle kapatıldı.
Geçen yıl şempanze barınağı Save the Chimps, Vanilla ve diğer şempanze dostlarının Sunshine Eyaleti’nde bulunan barınağa getirilmesini sağladı. Cuma günü Reno’da düzenlenen Amerikan Primotologlar Derneği sempozyumunda Save the Chimps primatoloğu Dr. Andrew Halloran tarafından paylaşılan yürek burkan videoda, kafesinden çıkan Vanilla, başka bir şempanze tarafından kucaklanıyor, ardından gökyüzüne şaşkınlıkla ve hayranlıkla bakarak yeni yaşam alanını keşfe çıkıyor.
Halloran, The Post’a verdiği demeçte, “Vanilla, Kaliforniya’da bir avuç şempanzeyle birlikte, çimenlerin olmadığı bir kafesin içinde tutuluyordu” dedi.
Kuruluşa göre Vanilla’nın yeni yuvası laboratuvarlardan, eğlence sektöründen, egzotik evcil hayvan ticaretinden ve hayvanat bahçelerinden atılan ya da terk edilen 226 şempanzenin yaşadığı bir yer. Bu şempanzelerin birçoğu yaşamlarının önceki dönemlerinde kafeslere kapatılmış ve başka şempanzelerle hiç etkileşime girmemiş.
“Vanilla çok iyi uyum sağladı” diyen Halloran, “Arkadaşlarıyla bölgeyi keşfetmediği zamanlarda üç katlı bir tırmanma platformunun tepesine tüneyerek yeni dünyasını inceliyor” diye anlattı.