13 yıl aradan sonra ilk: Türkiye Arap Ligi Dışişleri Bakanları Konseyi toplantısına katılacak

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan bugün Kahire’de düzenlenecek Arap Ligi (Arap Birliği) zirvesine katılacak. 13 yıl aradan sonra bu katılım Arap Baharı sonrasında gerilen ilişkileri normalleştirmek için Ankara’nın son yıllarda attığı adımların doruk noktası niteliğinde.

2011 yılındaki Arap Baharı ayaklanmalarında Ankara ve bölgedeki komşularından bazıları zıt taraflarda yer almıştı. Bunun sonucunda Türkiye’nin Suudi Arabistan, Bahreyn, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Suriye ve Mısır gibi ülkelerle ilişkileri bozulmuştu. Arap Ligi buna ek olarak Türkiye’nin bölgede kendine biçtiği rolü, özellikle de Suriye, Libya ve Somali’deki askeri operasyonlarını sık sık kınamıştı.

Fidan daha istihbarat şefiyken 2020’de BAE, Mısır ve Suudi Arabistan ile bölgesel işbirliği ve ticaret gibi karşılıklı çıkarlara dayalı diplomatik ilişkileri yeniden kurmak için birtakım adımlar atarak normalleşmeyi başlattı. Geçen yıl dışişleri bakanı olarak göreve başlayan Fidan dış politikada ilişkilerin bozuk olduğu ülkelerle barışma yolunu izleyeceklerini söylemişti. Gerçekten de yeni hükümet döneminde Yunanistan ve Mısır ile tam normalleşme sağlandı; Suudi Arabistan ve BAE gibi körfez ülkelerinden aranan yatırımlarla yeni anlaşmalara imza atıldı.

Suriye’nin dışişleri bakanı da orada olacak

Ancak Suriye ile henüz normalleşme sağlanmış sayılmaz. Seçim öncesi görüşmeler sıklaşmış, dışişleri bakanları düzeyine kadar çıkmıştı. Bu görüşmelerden normalleşme için yol haritası çizilmesi gibi bir karar çıksa da seçim sonrası üst düzey başka bir görüşme olmadı. Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad Türk askerlerinin Suriye’nin kuzeyinden çekilmesinin bir ön koşul olmadığını söylemekle birlikte normalleşme için bunun sağlanmasının zaten bir gereklilik olduğuna inanıyor. Bu nedenle de Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın davetlerine şimdiye kadar olumlu bir dönüş yapmadı.

Bu arada Suriye de iç savaş nedeniyle birliğin geçmişte istenmeyen üyelerinden biriydi. Ancak geçen yıl birliğin üyelerinin büyük kısmı Suriye’nin birliğe dönmesine kucak açtı. Hatta Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman, Esad’ı kucağı açık bir şekilde karşıladı. Bunun sebeplerinin başında Suriye’yi izole ettikçe bölgedeki uyuşturucu tehlikesinin artmasıydı. Eğer Esad’ı yeniden aralarına alırlarsa Suriye için ticaret ve dolayısıyla ekonomik rahatlama bir nebze olsun sağlanabilirdi.

Middle East Eye’ın haberine göre Arap Ligi protokollerine göre birliğe üye olmayan herhangi bir ülkenin zirveye katılması için tüm üyelerin rıza göstermesi gerekiyor. Bu mantıkla Suriye’nin de Fidan’ın zirveye katılmasını kabul ettiği çıkarımını yapabiliriz.

Sisi’nin ziyaretinden sonra gelen haber

Fidan’ın zirveye katılacağı haberi Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah es-Sisi’nin geçen hafta Türkiye’ye ilk ziyaretinin ardından geldi. Middle East Eye bu davette hem Kahire’nin kritik bir rolü olduğunu, hem de Fidan’ın Arap Ligi Genel Sekreteri Ahmed Ebu Geyt ve Arap ülkelerinin büyükelçileriyle yaptığı son görüşmelerin etkili olduğunu söylüyor.

Bu görüşmelerin sonucu olarak Arap Ligi “Türkiye’nin Arap devletlerinin içişlerine müdahalesini araştırmakla görevli” komitesini feshetti. Fidan’ın da bugünkü zirvede konuşma yapması bekleniyor. Türk-Arap ilişkilerinin önemini vurgulaması beklenen Fidan Gazze’deki savaşa da değinecek. Bu arada Erdoğan cumartesi günü bir konuşması sırasında Müslüman ülkelerden İsrail’e karşı ittifak oluşturmasını istemiş, İsrail’in esas amacının daha çok toprak parçasını ele geçirmek olduğunu söylemişti. Erdoğan “İsrail’in küstahlığını, haydutluğunu ve terörizmini durdurmanın tek yolu İslam ülkelerinden oluşan ittifaktır” demişti. Fidan’dan da bu doğrultuda bir mesaj gelebilir.

12 yıl sonra: Esad Arap Birliği aile fotoğrafında