ABD takas anlaşmasına imzayı attı: İran’a dondurulmuş 6 milyar doları geri verilecek

ABD, İran’da tutuklu bulunan beş Amerikan vatandaşının serbest bırakılmasına karşılık, İran’ın dondurulmuş 6 milyar dolarlık varlığını yaptırımlardan çekinmeden Güney Kore’den Katar’a transfer etmesini mümkün kılacak bir kararname yayınladı. Anlaşmanın bir parçası olarak Biden yönetimi, ABD’de tutulan beş İran vatandaşın serbest bırakılmasını da kabul etti. Daha önce ABD’nin İran’a yönelik yaptırımları nedeniyle bazı Avrupa ülkeleri İran’ın dondurulmuş parasının Katar’a transfer edilmesine yanaşmamıştı.

Böylelikle Avrupa, Orta Doğu ve Asya bankaları Güney Kore’de dondurulmuş parayı Katar Merkez Bankası’na aktarırken ABD yaptırımlarıyla ters düşmeyeceği ve İran’ın ihtiyaç duyduğu şeyleri satın alırken bu parayı kullanabileceği anlamına geliyor. Burada önemli olan ayrıntı ABD’nin dediğine göre İran’ın bu parayı sadece gıda, ilaç gibi temel ihtiyaçlar için kullanabilecek olması.

İran ise öyle düşünmüyor. İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Nasır Kenani, paranın ‘yaptırım dışı her şeyi satın almalarıa’ olanak tanıyacağı konusunda ısrarcı. Kenani, “Bu transferin gelecek günlerde tamamlanacağını ve İran’ın dondurulmuş varlıklarına tam bir erişim sağlayacağını umuyoruz” dedi.

İki ülke arasında prensipte anlaşmaya varıldığının açıklanmasından bir ay sonra geçen hafta ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, İran’ı yaptırımlardan muafiyet kılacak kararı imzaladı. Amerikan haber ajansı AP’nin iddiasına göre ABD Kongresi kararın detaylarından pazartesi gününe kadar haberdar edilmedi.

ABD’li mahkumlar kimler?

Anlaşmanın ana hatları zaten daha önce açıklanmıştı ve ABD’nin bir feragat da bulunması bekleniyordu. Ancak hükümetin anlaşmanın bir parçası olarak beş İranlı mahkumu serbest bırakacağı ilk kez öğrenildi. İranlı mahkumların ismi açıklanmadı.

Bununla birlikte Amerikalı tutuklular arasında 2015 yılında gözaltına alınan ve casusluk suçlamasıyla 10 yıl hapis cezasına çarptırılan Siamak Namazi, 10 yıl hapis cezasına çarptırılan girişim sermayedarı Emad Sharghi ve 2018 yılında tutuklanan ve yine 10 yıl hapis cezasına çarptırılan İran asıllı İngiliz-Amerikan çevreci Murad Tahbaz bulunuyor. Diğer mahkemenin kimlikleri bilinmiyor. Müzakereler hakkında bilgi sahibi kişiler, tutukluların gelecek hafta serbest bırakılmasını beklediklerini söyledi.

Cumhuriyetçiler anlaşmaya karşı

Cumhuriyetçiler bu feragat kararının ‘ABD ordusu ve müttefikler için giderek artan bir tehdit’ olan İran’ın ekonomisini güçlendireceğini söyleyerek ABD Başkanı Joe Biden’ı eleştirdi. Iowa Senatörü Chuch Grassley, X’ten yaptığı paylaşımda, “İran’ın bir numaralı dış politikası terörizmi dolaylı olarak finanse edecek rehineler için ABD’ye 6 milyar dolarlık şantaj yapılması çok saçma” derken, Arkansas Senatörü Tom Cotton, Biden’ı ‘dünyanın en kötü terör destekçisi devletine fidye ödemek’le suçladı.

Beyaz Saray ise karara yönelik tüm eleştirilere karşı çıkarak, bunun ağustos ayında İran ile varılan geçici anlaşmanın yerine getirilmesini amaçlayan bir ‘prosedür’ olduğunu söyledi. Ulusal Güvenlik Konseyi Sözcüsü Adrienne Watson, “Burada yapılmak istenilen şey haksız yere tutulan 5 ABD’linin serbest bırakılmasını güvence altına almaktır. Bu hassas ve hâlâ devam eden bir süreç. Bu süreçte bir adım atılmış olmakla birlikte bu hafta hiç kimse ABD hapishanelerinden serbest bırakılmadı ve bırakılmayacak” dedi.

ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan bir kaynak da, “İran’a yönelik yaptırımlarımızdan hiçbirini kaldırmadık, şimdiye kadar yaptırımlarımıza indirim falan da yapmıyoruz. İran rejiminin insan hakları ihlallerine, yurt dışında istikrarı bozucu eylemlerine, terörizme verdiği desteğe ve Ukrayna savaşında Rusya’ya verdiği desteğe karşı koymaya devam ediyoruz” dedi.

ABD ve İran anlaştı: Hapisteki İranlılar ve fonlar karşılığında 5 ABD’li serbest kalacak