Haniye’nin ardından: Hamas liderliği için kimler öne çıkıyor?

Hamas’ın Siyasi Büro Şefi İsmail Haniye’nin Tahran’da uğradığı suikast sonucu ölmesi ardından gözler bölgede ve Hamas içerisinde neler olacağına odaklandı. İran’ın yeni Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan’ın yemin töreni için Tahran’da bulunan Haniye,törenin akşamında kaldığı konutun füzeyle hedef alınması sonucu ölmüştü. Ölümünü Hamas ve İran duyurmuştu. Ateşkes için görüşmelerin devam ettiği sırada gerçekleşen bu eylem tüm dünyada büyük bir şok etkisi yaratmıştı. Haliyle Haniye’nin ölümü kimileri için Hamas ve geleceği konusunda birçok soru işareti bıraktı.

Bu sorulardan biri de tabii ki Hamas’ın yeni liderinin kim olacağı…

‘Hamas fikirdir, yöneticilerin şehadeti bu fikrin önüne geçemez’

Önce Hamas’ın Haniye ardından yaptığı açıklamayla başlayalım, çünkü satır aralarında kendi tarihleri ve geleceklerine dair bir yanıt da yatıyor. Hamas suikastın ardından yaptığı açıklamada “İşgalci İsrail Hamas Hareketi ve Filistin halkının iradesini kırmak istiyor ancak Hamas bir fikirdir. Yöneticilerinin şehadetleri de bu fikrin önüne geçmez” demişti. Hamas’ın liderlerinin suikasta uğraması grup için yeni bir şey değil. Suikastler Hamas için bir olaydan ziyade 37 yıllık tarihinde defalarca yaşanan bir olgu haline gelmiş durumda. Haliyle onların “B” planı çerçevesinde hızlıca aksiyon alacak olmalarına şaşırmamak gerek.

Geçmişte suikaste uğrayan Hamas liderleri

Kurucusu Ahmed Yasin, Yasin’in suikastı ardından onun yerine gelen Abdülaziz el Rantisi, grubun yine önde gelen kilit isimlerinden İsmail Ebu Şanab, İsrail’in Gazze’de tünellerde aradığı ve bulamadığı Muhammed Deif’in asistanı olarak bilinen bomba uzmanı Adnan el Gul ve Kassam Tugayları’nın ilk Başkomutanı Şeyh Salah Şehade. Bu isimlerin hepsi yıllar içinde suikasta uğradı. 7 Ekim’den sonra da birçok üst düzey Hamas üyesinin de öldürüldüğünü biliyoruz.

Haniye suikasti dünyada ve tabii ki Hamas içinde büyük bir şok etkisi yarattı ancak kısa süre sonra yerine biri geçecek.  O kişinin ise daha önce İsrail’in suikast girişiminden kurtulan Halid Meşal olması bekleniyor.

Sırayla bakalım:

Halid Meşal: Ölmekten Clinton araya girince kurtuldu

Hamas’ın kurucularından Halid Meşal 1956 Batı Şeria doğumlu. İki haftadır konuşulmasının yanı sıra 1997 yılında da çok konuşulan isimlerden biriydi. Bunun sebebi de İsrail Başbakanı Netanyahu’nun doğrudan talimatıyla Mossad’ın suikast girişimiydi.

1997 yılında sürgünde olduğu Ürdün’de iki Mossad ajanı tarafından öldürülmek istenen Meşal panzehirle hayata tutunmuştu. Meşal’e panzehri veren ise enjekte edenlerle aynıydı: İsrail. Ürdünlü yetkililer suikast girişimini ortaya çıkarınca iki Mossad üyesi tutuklanmıştı. Dönemin Ürdün Kralı Hüseyin, Netanyahu’dan Meşal’e enjekte edilen maddenin panzehrini istedi. Panzehir talebini reddeden Netanyahu dönemin ABD Başkanı Bill Clinton’ın baskısıyla panzehri temin etmişti.

Haniye gibi Katar’da yaşayan Meşal Gazze Şeridi’ni ilk kez 2012 yılında ziyaret etmişti.

Hamas 2017 yılında Meşal’in yerine siyasi büro başkanlığına İsmail Haniye’yi seçti ve Meşal grubun yurt dışındaki siyasi bürosunun başına getirildi.

Meşal diğer Hamas liderleri gibi AK Parti yönetimindeki Türkiye ile iyi geçinen bir isimdi. Hatta 2014 yılında AK Parti Konya 5’inci Olağan Kongresi’ne bile katılmıştı.

Hamas siyasi liderlerinden Halid Meşal ve dönemin Başbakanı Ahmet Davutoğlu. Konya/2014

Meşal dönemin AK Parti Genel Başkanı ve Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun da katıldığı kongreye partililerin tekbir ve tezahüratları eşliğinde girmişti. Salondaki vatandaşların “Mücahit Meşal,” “Hamas sana canım feda” ve “Kahrolsun İsrail” tezahüratlarına el sallayarak ve selamla karşılık veren Meşal daha sonra salonda kendisi için ayrılan yere geçmişti.

Gazze Şeridi lideri Yahya Sinwar

Yahya Sinvar. Fotoğraf: AA

Sinvar 1980’lerde Hamas’a katıldı, örgütün kurucusu Şeyh Ahmed Yasin’e yakın bir isim olarak öne çıktı. 1988’de iki İsrail askerini ve İsrail ile işbirliği yaptığı düşünülen dört Filistinliyi öldürdükten sonra yakalanan Sinvar İsrailli yetkililere verdiği ifadede Gazze’de şüpheli muhbirleri yakalayarak öldüren bir iç güvenlik polisi kurduğunu itiraf etti. Cinayet suçundan müebbet hapis cezası alan Sinvar 2011 yılında İsrailli asker Gilad Şalit karşılığında serbest bırakılan bin Filistinli arasında yer aldı. Ama o güne kadar 22 yıl hapis yattı. Sinvar 2017’de Hamas’ın Gazze’deki lideri oldu, görevinin başlarında Hamas’ı diğer Filistinli gruplarla uzlaştırma adımları atsa da söylemi sertti; yoluna çıkan herkesin “boynunu kıracağını” söylüyordu.

2018’de Gazze ile İsrail toprakları arasındaki çitlerin önünde düzenlenen protestolara Sinvar da destek vermişti. Çitlerin yıkılmasından korkan İsrail ordusu sınıra yaklaşan Filistinlilere ateş açmış, 46’sı çocuk 223 kişi öldürülürken 9204 kişi de yaralanmıştı. Sinvar o dönemde bir İtalyan gazeteciye verdiği demeçte “Sadece ölülerimizle manşet olabiliyoruz. Kan yoksa haber de yapılmıyor” demişti.

Ne olmuştu?

Haniye yeni İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan’ın yemin törenine katılmak için Tahran’da bulunuyordu. İran Devrim Muhafızları Ordusu 31 Temmuz’da sabaha karşı yaptığı açıklamada, Heniyye’nin Tahran’da kaldığı konutuna saldırı düzenlendiğini duyurdu.

İran ve Hamas Hareketi suikasttan İsrail’i sorumlu tutarken İsrailli yetkililer olayla ilgili açıklama yapmaktan kaçındı. Haniye 6 Mayıs 2017’de Hamas Şura Konseyi tarafından Halid Meşal’in yerine Hamas’ın Siyasi Büro Başkanı seçilmişti.

Tahran’da suikast sonucu ölen Hamas lideri İsmail Haniye kimdir?

Haniye suikastı sonrası BMGK acil toplandı: İran’dan ‘uygun zamanda misilleme’ sözü