İran Cumhurbaşkanı Reisi’nin ölümü: Dünyadan taziyeler, Lübnan ve Suriye’de üçer gün yas

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi pazar günü Azerbaycan dönüşü helikopterinin düşmesi sonucunda hayatını kaybetti. Düşen helikopterde Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan ve yedi kişinin daha öldüğü bildirildi. Reisi’nin ölümü Gazze’de savaş yaşanan döneme denk geldi. Ortadoğu’da diplomatik ve askeri gerginliğin had safhada olduğu bu dönemde dünyanın dört bir yanından liderler ve diplomatlar Reisi için taziye mesajları yolladı.

İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney, Reisi ve Abdullahiyan’in ailelerine başsağlığı dileklerini iletti. Sosyal medya paylaşımında kendisinin ve Reisi’nin bir fotoğrafını yayınlayan Hamaney, dünkü ilk açıklamasındaysa “İran halkı endişelenmesin, ülkenin işleyişinde herhangi bir aksama yaşanmayacaktır” demişti. Reisi’den önceki İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani de hem Reisi hem de helikopterde bulunan diğer yolcular için taziye mesajı yollayanlar arasındaydı.

Irak Başbakanı Muhammed Şiya El Sudani, İran’ın Ruhani Lideri Ayetullah Ali Hamaney ve ülke yönetimine “en içten taziyelerini” yolladığını söyleyerek “Kardeş ülke İran’ın insanlarıyla ve İslam Cumhuriyeti’nin yetkilileriyle bu acı verici trajedide dayanışma içinde olduğumuzu ifade ederiz” dedi.

Bir taziye mesajı da ABD’den

ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Matthew Miller, “ABD, İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan ve diğer heyet üyelerinin İran’ın kuzeybatısında bir helikopter kazasında ölümü nedeniyle resmi olarak taziyelerini sunuyor” dedi. Bununla birlikte yeni cumhurbaşkanlığı seçimlerinde “temel insan hakları için mücadele eden” İranlıların yanında olduklarını söylemeden de geçmedi.

NATO Sözcüsü Farah Dakhlallah da sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda Reisi ve Abdullahiyan dahil helikopter kazasında hayatını kaybedenler için İran halkına başsağlığı diledi.

Direniş Ekseni’nden taziyeler, Lübnan’da üç günlük yas

İran’ın liderliğini yaptığı Direniş Ekseni’nin bir parçası olan Lübnan Hizbullahı ve Husiler ile Direniş Ekseni’nin parçası olmasa da İran’dan eğitim ve silah desteği alan Hamas, Reisi’nin ölüm haberini üzüntüyle karşıladı. Husilerin üst düzey yetkilisi Muhammed Ali Husi “İran halkına ve yönetimine en içten taziyelerimizi yolluyoruz. İran halkı, kendilerine sadık liderlere sahip olmaya devam edecek” dedi. Husilerin lideri Mehdi El Meşad da aynı şekilde taziyelerini yolladı.

Hamas “en içten taziyelerini yolladıklarını ve İran halkıyla dayanışma içinde olduğunu” söyledi. Açıklamada “İran devletinin Allah’ın yardımıyla bu büyük kaybının üstesinden geleceğine eminiz. İran halkı böyle zorlu bir sınavla başa çıkmasını sağlayacak güçlü kurumlara sahip” dendi.

Lübnan Hizbullahı’ndan yapılan açıklamada Reisi’den “ağabey” diye bahsedildi. Açıklamada “Hizbullah İran’ın kaybı için en içten taziyelerini yolluyor. Şehit cumhurbaşkanını uzun zamandır yakından tanıyoruz. O bizim için bir ağabey, güçlü destekçimiz, başta Kudüs ve Filistin olmak üzere bizim ve ulusumuzun meselelerinin yılmaz bir savunucusu ve Direniş hareketinin koruyucusuydu” dedi. Lübnan Başbakanı Necib Mikati ise Reisi ve Abdullahiyan’ın ölümü nedeniyle Lübnan’da üç günlük yas ilan etti.

Arap Birliği’nden taziye

Birleşik Arap Emirlikleri Devlet Başkanı Muhammed bin Zayid El Nahyan, Katar Emiri Şeyh Tamim bin Hamad Al Sani ve Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad da taziye mesajı ileten liderlerdi. Esad Reisi’nin “Suriye ve İran halkının çıkarına olacak şekilde ilişkileri zenginleştirdiğini” söyledi. Suriye lideri ülkede üç gün yas ilan etti.

Rusya ve Çin’den taziye: İşbirliğimizdeki rolleri paha biçilemezdi

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov kazada hayatını kaybedenler için “derin üzüntü duyduklarını” belirtti. Ölenlerin seçkin siyasi kişiler, İran devletinin çıkarlarını savunan “gerçek vatanseverler” olduğu değerlendirmesi yapan Lavrov şöyle dedi: “Rusya’da Reisi ile Abdullahiyan gerçekten güvenilir dostlar olarak biliniyordu. Onların karşılıklı yarar sağladığımız Rusya-İran işbirliğini ve güvene dayalı ortaklığı güçlendirmedeki rolleri paha biçilemez. Ölenlerin aile ve yakınlarına, İran halkına içten başsağlığı diliyoruz. Bu kederli zamanda düşüncelerimiz ve kalbimiz sizinle.”

Rus haber ajansı Tass’a göre Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin İran’a “İran halkının başına gelen bu büyük trajedi dolayısıyla en içten taziyelerimizi yolluyoruz” diye mesaj yolladı. Çin Dışişleri Bakanlığı da Devlet Başkanı Şi Cinping’in taziyelerini ilettiğini söyledi. “Onun talihsiz ölümü İran halkı için büyük bir kayıptır. Çin iyi bir dostunu kaybetti” diye belirten Şi, “Çin hükümeti ve Çin halkı, Çin ve İran arasındaki dostluğa değer vermektedir. Çin bu işbirliğini derinleştirmeye ve geliştirmeye devam edecektir. İran’ı gereken her şekilde destekleme sözü veriyoruz” dedi.

Reisi baraj açılışı için gittiği Azerbaycan dönüşü hayatını kaybetti. Helikopterin kaybolduğu haberine de en hızlı reaksiyon gösteren liderlerin başında gelen İlham Aliyev “dost ve kardeş” olarak nitelediği İran devleti ve halkının ağır kaybından dolayı derinden sarsıldıklarını söyledi ve ekledi: “İran halkı, Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi şahsında hayatı boyunca ülkesine özveri ve sadakatle hizmet eden seçkin bir devlet adamını kaybetti. Onun aziz hatırası her zaman kalbimizde yaşayacak. Bu üzücü günde yüce Allah’tan dost ve kardeş İran halkına sabır ve metanet diliyor, acılarını paylaştığımızı ifade ediyor, size, hayatını kaybedenlerin aile ve yakınlarına, tüm halkınıza kendi adıma ve Azerbaycan halkı adına başsağlığı diliyorum. Allah rahmet eylesin.”

Bu arada Rusya’da İran büyükelçiliği önüne Reisi fotoğrafının önüne çiçekler bırakıldı.

Pakistan ve Hindistan’da bir günlük yas ilan edildi

Pakistan Başbakanı Şahbaz Şerif sosyal medya hesabından “Cumhurbaşkanı Reisi’nin helikopterinin düşmesiyle ilgili gelişmeleri endişeyle takip ediyordum. İyi haberler almayı umuyordum ancak ne yazık ki böyle olmadı” ifadesini kullandı. Şerif yaklaşık bir ay önce Pakistan’da ağırladığı Reisi ve Abdullahiyan’ı “iyi dostları” olarak niteledi, İran’la dayanışma için bir günlük yas ilan edileceğini açıkladı.

Hindistan Başbakanı Narendra Modi de X’ten yaptığı paylaşımda “Reisi’nin Hindistan ile İran arasındaki ilişkilerin güçlendirilmesine yönelik katkıları her zaman hatırlanacaktır” ifadesine yer verdi. Modi de Şerif gibi bir günlük yas ilan etti.

Batı’dan taziye, Hollanda’dan ‘sekülerleşme’ mesajı

Avrupa Konseyi Başkanı Charles Michel hem Reisi hem Abdullahiyan hem de helikopter kazasında ölen diğer mürettebat için baş sağlığı dileyerek “Düşüncelerimiz aileleriyle” dedi. Polonya Cumhurbaşkanı Andrzej Duda, İran’ın kaybı için taziye mesajı yollayan ilk Avrupalı liderlerden oldu. Duda, aralarında dönemin Polonya Cumhurbaşkanı Lech Kaczyński’nin de olduğu 96 kişinin öldüğü 2010 Smolensk uçak kazasını hatırlatarak Polonya’nın bir lideri aniden kaybetmenin nasıl bir his olduğunu bildiğini söyledi. Duda, “O yüzden sizi çok daha iyi anlıyor, kurbanların yakınlarına ve İran ulusuna baş sağlığı diliyoruz” dedi.

Avrupa Konseyi’nden İran’a taziye mesajı gelirken Hollanda’nın aşırı sağcı siyasetçisi Geert Wilders “Umarım İran yakında yeniden seküler bir devlet olabilir. İran halkı özgürleşir ve barbar ve baskıcı molla rejimi sona erer” dedi.

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres de taziye mesajı yayımladı. BM Sözcülük Ofisi’nden yapılan yazılı açıklamaya göre Guterres, Reisi, Abdullahiyan ve beraberindekilerin helikopter kazasında hayatını kaybetmesini üzüntüyle karşıladı. Açıklamaya göre hayatını kaybedenlerin ailelerine ve yakınlarına başsağlığı dileklerini ileten Guterres, İran hükümeti ve halkına da taziyelerini gönderdi.

Slovakya, Macaristan, Fransa, İsviçre gibi ülkelerden de taziye mesajları geldi.

Türkiye’den İran’a başsağlığı mesajları

 

Helikopterinin düşmesi sonucu ölen İran lideri: Kim bu İbrahim Reisi?