İsrail’de yeni deprem: Netanyahu Gallant’ı azledip ordunun başına asker değil siyasi komiser atayabilir

Gün geçmiyor ki İsrail hükümeti içinde bir deprem yaşanmasın… Özellikle İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve Savunma Bakanı Yoav Gallant arasındaki gerginlik savaş öncesine, yargı reformu protestolarının baş gösterdiği döneme kadar uzanıyor. O zamandan beri iki siyasetçi sıkça karşı karşıya geldi. Ama bu kez tartışma ciddi: Netanyahu Gallant’ı kovmaya çok yaklaştı.

İsrailli yayın kanalları Kan ve Kanal 13’ün haberine göre İsrail Kuzey Komutanlığı’nın başındaki Ori Gordin kuzeyde geniş çaplı bir saldırı için bastırıyor. Netanyahu’nun da bu operasyonda gönlü olduğu söyleniyor. Ancak hem Gallant hem de Genelkurmay Başkanı Herzi Halevi buna şiddetle karşı çıkıyor. Netanyahu’nun yardımcılarından biri “Gallant kuzeye yapılacak operasyonu engellemeye kalkarsa görevden alınır” dedi.

Son günlerde İsrail’in sınırdaşı olan Lübnan’ın kuzeyindeki köylere “Savaş bitene kadar burayı terk edin” yazılı broşürler atmaya başladığı söyleniyordu. Bu iddia çok geçmeden İsrailli yetkililer tarafından kabul edildi ama merkezi yönetimin bununla bağlantısının olmadığı vurgulandı. Buna göre broşürleri dağıtma işi Kuzey Komutanlığı’na bağlı 769. Tugay’ın başının altından çıkmıştı.

Philadelphi gerginliği

Gallant şu anda Lübnan’a karşı saldırı başlatmanın Gazze’de ateşkes anlaşmasına varma girişimlerini tehlikeye atacağını düşünüyor. Netanyahu ve Gallant arasında savaşın önceliklerinin ne olduğu konusunda son aylarda bitmeyen bir tartışma hakim. Bu tartışmaların sonuncusu da Philadelphi (Selahaddin) Koridoru konusunda çıktı. Bu koridor Gazze’nin Mısır sınırı boyunca uzanan 14,5 km uzunluğundaki dar bir alanı kapsıyor. İsrail, Refah’a girdikten sonra bu koridorun kontrolünü de ele geçirdi. Yetkililere göre Hamas bu koridor aracılığıyla Gazze’ye kaçak yollardan silah sokabiliyor. Netanyahu’ya göre İsrailli askerler koridorun kontrolünü elinde tutmayı sürdürmeli. Ancak bu ısrar Hamas nezdinde hoş karşılanmıyor çünkü ateşkese göre İsrail askerlerinin bölgeden tamamen çekilmesi isteniyor. Gallant da rehinelerin güvenliğini önceleyerek askerlerin çekilmesini söylüyor.

İkili arasında geçen ayki kabine toplantılarından birinde meydana gelen gerginlik sırasında Gallant Netanyahu’yu kendi görüşlerini devlet kurumlarına dayatmakla suçlamış, bunun ülkenin çıkarlarına uygun olmadığını söylemişti. Toplantının basına sızan yazılı metninde Netanyahu “Ben mi dayatıyorum?” diye soruyor. Gallant da “Tabii ki siz. Güvenlik kurumlarının kendi planları var. Savaş kabinesi dağıldığından beri müzakereleri tek başınıza yürütüyorsunuz. Aldığınız kararları iş olup bittikten sonra öğreniyoruz” dedi.

Gallant’ın yerine kim gelecek?

Peki ya Gallant gerçekten görevden alınırsa yerine kim geçecek? Kan’ın Netanyahu’nun ofisinden yetkililere dayandırdığı habere göre Gallant’ın yerine sağcı Yeni Umut Partisi’nin Genel Başkanı Gideon Sa’ar’ı getirmeye hazırlanıyor. Aslında Sa’ar’ın savunma bakanlığına getirilmesi fikri uzun zamandır dillendiriliyor ancak Sa’ar temmuz ayındaki açıklamasında böyle bir teklif almadığını söylemişti.

Kanal 12’nin ağustos ayındaki haberi ise Sa’ar’ın yeni savunma bakanı olması için görüşmelerin gerçekten de yapıldığını ama parti liderinin eski bir Likud üyesi olması nedeniyle ona güvenemeyecekleri sonucuna varılmıştı. Aslında Sa’ar da savaş kabinesine dahil edilmediğinden beri hükümetin Gazze’deki savaş yönetimini sert bir dille eleştiriyor. Savaş kabinesine eski Savunma Bakanı Benny Gantz da dahil edilmişti çünkü bunun savaş tecrübesi olan kişilerin de dahil olacağı bir yapı olması planlanmıştı. Oysa Sa’ar Tel Aviv Üniversitesi’nde Siyaset Bilimi okumuş, siyasete atılmadan önce de savcılık yapmıştı. Orduyla tek bağı askerlik görevini yerine getirmiş olmasaydı.

Netanyahu’nun ofisi bir kez daha haberlerin doğru olmadığını açıkladı. Sa’ar da konuyla ilgili yeni bir gelişme yaşanmadığını söyleyerek iddiaları reddetti. Oysa Kanal 12 bu konuyla ilgili görüşmelerin dün gece yapıldığını söylüyor. Habere göre Netanyahu, Sa’ar’ı Gallant’ın yerine getirmese bile hükümete almaya ilgi gösteriyor. Bu arada Kan’a göre de Sa’ar’ın dışındaki seçenekler de değerlendiriliyor. Mesela olası senaryolardan biri Sa’ar’ın dışişleri bakanı yapılıp, mevcut Dışişleri Bakanı Yisrael Katz’ı da savunma bakanlığına alma gibi bir durum yaşanabilir.

Sevinenler de var üzülenler de

Gallant giderse arkasından sevinecek isimlerden biri de aşırı sağcı Ulusal Güvenlik Bakanı İtamar Ben Gvir. Zira attığı bir tweette Gallant’ın görevden alınmasını aylardır istediğini ve “bunu derhal yapmanın vaktinin geldiğini” söyledi.

Ancak Gallant’ın görevden alınma ihtimali herkesi mutlu etmedi. Tepki gösterenlerden biri de Rehine Aileleri Forumu. Forumun açıklamasında Sa’ar’ın ateşkes anlaşmasına yaklaşımı hatırlatıldı. Buna göre Sa’ar daha önce Hamas’la masaya oturmanın “teslim olmakla” aynı şey olduğunu söylemişti. Yine Sa’ar rehinelerin serbest bırakılmasını sağlayacak yolun askeri baskı olduğunu savunanlardandı.

Dolayısıyla forumdan yapılan açıklamada, “Başbakan Netanyahu, sandalye kapmaca oynamanın ya da siyasi olarak ayakta kalma mücadelesi vermenin zamanı değil. Rehinelerimizin Hamas tünellerinde çürüdüğü şu dönemde vaktinizi savaş hedeflerine ulaşmaya ve tüm esirleri evlerine döndürmeye ayırmanız daha faydalı olacaktır” dendi.

Gantz da aynı şekilde Netanyahu’nun kararını eleştirerek “Netanyahu Hamas’a karşı zafer kazanmak, rehinelere sağ salim ulaşmak ve kuzeyde yaşayanları evlerine döndürmekle ilgilenmek yerine kuzeydeki büyük operasyon öncesi aşağılık siyasi planlar yapmak ve savunma bakanını değiştirmekle meşgul. Muhakemesi gerçekten kötü ve öncelikleri çarpıttığını gösteriyor” dedi.

İlk değil…

Bir yıl önce mart ayında Netanyahu ve Gallant arasında benzer bir sahne yaşanmıştı. Ancak o zaman daha Gazze savaşı yoktu, ülke içi reform savaşı vardı. Netanyahu yüksek mahkemenin yetkilerini sınırlandırıp kendininkileri artırmaya çalışmış, bunun üstüne halk “Demokrasi elden gidiyor” diyerek sokağa dökülmüştü. Yedek askerler de “Reform yasası geçerse acil durumda askere gitmeyiz” diye mektup yazmıştı.

O dönem Gallant Netanyahu’dan habersiz televizyon kanalına çıkıp “Belki de kararı bir süreliğine rafa kaldırmalıyız” demişti. Bunu duyan Gallant kendinden habersiz iş yapılmasına epey öfkelenmiş, Gallant’ı görevden alma kararı almıştı. Ancak bu karar üstüne halk daha da öfkelenmiş, Netanyahu’nun kapısına kadar dayanmıştı. Sonuç olarak Netanyahu geri adım atmak zorunda kalmış, Gallant görevine geri dönmüştü. İsrailli lider belki protestolar durduktan sonra Gallant’ı görevden almayı planlıyordu ama savaş patlak verince görevden alma düşüncesi hepten unutuldu.

İsrail ‘Hamas öldürdü’ demişti, sonunda kabul etti; ‘Biz yapmış olabiliriz’