Irak’tan PKK’ya karşı tarihi adım: 30 yıl sonra Türkiye sınırına iki askeri üs

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın 12 yıl sonra ilk kez Irak’a gitmesinin ardından önemli bir yenilik yaşandı: Irak 30 yıl sonra ilk kez Türkiye sınırına yakın, Türk kamuoyunun da adını yakından bildiği Zaho’ya iki askeri üs birden kurdu.

Türkiye, PKK’ya karşı mücadelesine başladığı 1984 yılından beri Irak’tan kendi sınırlarını kontrol altında tutmasını ve bu ülkeden Türkiye’ye terörist sızmaları önlemesini istiyor. Ancak 1992 yılından beri merkezi Irak hükümetinin ülkenin Türkiye ile olan uzun ve dağlık sınırında hiçbir kontrolu yok.

Irak basınına göre Kürdistan Bölgesel Yönetimi’ne (KBY) bağlı Duhok kentinin Türkiye sınırı yakınlarındaki Zaho’ya bağlı Kişani köyüne Bağdat tarafından iki askeri üs kuruldu. Bölge yıllardır Türk askerleriyle PKK arasındaki silahlı çatışmalara sahne oluyor. Irak basınına konuşan yetkililer bu yeni gelişmenin Irak ve Türkiye arasında sınır güvenliğini sağlamak için yapılan işbirliğinin ürünü olduğunu söylüyor.

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın Irak ziyaretinde öne çıkan konulardan biri PKK’ya karşı ortak mücadele, diğeri Kalkınma Yolu Projesi’ydi. Türk hükümeti yaz aylarında Irak’ın kuzeyindeki Pençe-Kilit operasyonunu tamamlayacak daha geniş çaplı bir operasyon başlatacağını açıklamıştı. Bu operasyona Bağdat yönetimini de dahil etmek istiyor. Pençe-Kilit Operasyonu, Türkiye’nin Irak topraklarında yürüttüğü bir operasyon ve amacı PKK’nın bu bölgeden Türkiye’ye sızmasını engellemek.

Ankara geçen hafta Irak’a sınır güvenliğini korumak için teknik yardım sunmaya hazırlandığını açıklamıştı. Böylece PKK’nın hareket kabiliyetini sınırlamak amaçlanıyor.

Bu yıla kadar PKK’yı terör örgütü olarak tanımayan Bağdat yönetimi son dönemlerde artan diplomasi trafiğinin ardından PKK’yı “yasaklı örgütler” listesine aldı. Irak Hükümet Sözcüsü Basim el-Avvadi bu tutumun ne anlama geldiğini Erdoğan’ın ziyaretinden bir gün önce PKK’lılara “siyasi mültecilik” statüsü tanınacağını söyleyerek açıklamıştı. Yani PKK bölgede siyasi faaliyet yürütemeyecek, ancak sığınmacı statüsünde olabilecek. Erdoğan ise görüşmede Irak’ın “PKK’yı terör listesine almasını beklediklerini” söyledi.

Bağdat şimdiye kadar Türk askerinin Irak’ın kuzeyindeki faaliyetine tepki gösteriyordu. Türk tarafı ise sınırlarını terör tehlikesinden arındırmadıkça Irak’ın ve Suriye’nin kuzeyinden ayrılmayacağının altını çiziyor ve Bağdat’tan işbirliği bekliyor. Yeni kurulan askeri üsler Irak’ın mücadeleye katılmaya istekli olduğunun bir işareti olarak yorumlanabilir.

Koridorun güvenliği de sağlama alınıyor

Bir diğer yorum da haritayla ilgili. Zaho, Şırnak’ın Silopi ilçesine bağlı Ovaköy’ün yakınlarında.

Erdoğan’ın ziyareti sırasında imzalanan 20 milyar dolarlık Kalkınma Yolu Projesi’nin geçeceği yol üstünde yer alıyor.

Hem Türkiye hem de Irak bu koridor projesine önem veriyor, çünkü bir yanda ABD Hindistan’dan başlayıp Körfez’den Avrupa’ya uzanacak bir yolun peşinde, diğer tarafta Çin Kuşak ve Yol projesi ile İpek Yolu’nu yeniden canlandırmayı amaçlıyor. Türkiye ABD’nin projesine dahil değil, Çin’in projesindeki önemiyse diğer ülkelerin yanında çok küçük kalıyor. Oysa Ankara “Türkiyesiz koridor oluşturulamayacağı” düşüncesinde. Bunun için de Kalkınma Yolu Projesi ile Zengezur Koridoru’nun hayata geçirilmesini istiyor. Irak savaş nedeniyle epey hasar gören ekonomisini yeniden canlandırmaya çalışan bir ülke. Irak’ın yeni bir ticari yolun yıldızı olması ekonomisini geliştirmesine yardımcı olur.

Proje önemli olsa da tamamlanıp tamamlanmayacağı soru işaretleri taşıyor. Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) projeye destek veriyor. Finansman konusunda bir sıkıntı yaşanmayabilir ama Irak Ortadoğu’nun tüm kaosunu üstüne çeken bir mıknatıs gibi. Örneğin İran’a IŞİD tarafından saldırı düzenlendiğinde İran’ın misillemesi Irak ve Suriye’ye oluyor. Ya da ABD’nin Ortadoğu’daki askeri üsleri vurulduğunda ceremesini yine Irak çekiyor. Ayrıca Irak’ın kuzeyindeki PKK sorununun da çözüme ulaştırılması gerekiyor. Bölgedeki istikrarsızlık çoğu uzmanın projenin yürüyüp yürümeyeceği konusunda endişelenmesine sebep oluyor.

Erdoğan’ın ‘terörle mücadele’ vurgulu Irak ziyareti: Kalkınma Yolu Anlaşması imzalandı