Katar ateşkes müzakerelerindeki arabuluculuk rolünü askıya aldı

İsrail ve Hamas arasında arabuluculuk yapan Katar görüşmelerin çıkmaza girmesini gerekçe göstererek taraflar arasında ateşkes sağlama çabalarına ara verdiğini dün gece duyurdu. Katar Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Macid Ensari “Taraflar bu amansız savaşı sona erdirmeye istekli ve kararlı olduğunda Katar ateşkesi sağlama çabalarındaki rolünü sürdürecektir” dedi.

ABD’li ve İsrailli yetkililere göre Katar müzakerelerin durması nedeniyle Hamas’ın siyasi liderlerine artık ülkede istenmediklerini söylemişti. Yapılan açıklamada bu iddiaların “doğru” olmadığı söylendi. Açıklamada aynen şöyle yazıyor: “Katar’daki ofisin esas amacı ilgili taraflar arasındaki iletişim kanalı olması. Bu kanal önceki aşamalarda ateşkese yaklaşmaya katkı sağladı.”

Oysa bakanlığın açıklamasından kısa süre önce konuyla ilgili bilgi sahibi bir yetkili Hamas’ın Katar’ın başkenti Doha’da faaliyet gösteren siyasi ofisinin müzakereler durduğu için artık amacına hizmet etmediğine karar verdiklerini iddia etmişti. Konu hakkında bilgi sahibi kaynaklara göre iki hafta önce Sinvar’ın ölümünden sonra Biden yönetimi Katar’dan Hamas ofisini kapatmasını istedi.

Hamas’ın yolu Türkiye’ye mi düşecek?

Resmi açıklama Katar’ın Hamas liderlerini Doha’dan deport etmeyeceğine ve ofisin de kapanmayacağına işaret ediyor. Batı’nın Hamas’ı terör örgütü olarak görmesi ve hiçbir şekilde iletişime geçmemesi nedeniyle Katar’ın bir yılı aşkın süredir devam eden bu savaştaki rolü büyüktü. Doha yönetiminin böyle bir tehditle gelmiş olma ihtimali Hamas’ı İsrail’in şartlarını kabul etmeye zorlama girişimi olarak yorumlanabilirdi.

Bu arada Hamas’ı sınır dışı etmek Katar için iki ucu keskin bir kılıç olabilir. Sonuç olarak Hamas’ın ofisinin başka bir ülkeye taşınması Katar’ın müzakerelerdeki önemini de azaltabilir. Doha nisan ayında da benzer bir hamleyle Hamas’ın ofisine geçici kilit vurmuştu. O zaman Hamas liderleri Katar’dan ayrılarak Türkiye’ye gelmişti. 

Times of Israel’e konuşan konuyla ilgili bilgi sahibi bir diplomata göre Katar’ın aradan çekilmesi halinde Hamas liderlerinin yeniden Türkiye’ye gelmesi ihtimal dahilinde. Ancak Biden yönetiminin cuma günü “müttefiklerinin terör örgütüne ev sahipliği yapmasını istemediğini” açıkça söylemesi Ankara’yı zor durumda bırakabilir.

Ateşkesi önleyen Hamas mı İsrail mi?

Katar 2012’den beri Hamas’ın sürgündeki siyasi liderlerine ev sahipliği yapıyor. Doha’daki Hamas ofisi ABD ve diğer ülkelerin Hamas ile müzakereleri yürütebilecekleri bir merkez olması amacıyla açılmıştı. Ancak geçen yıldan beri ABD Katar’a bu ofisi kapatması için baskı uyguluyor. ABD’ye göre müzakerelerde ilerleme kaydedilmediğine göre Doha’daki ofisin açık kalmasına da gerek yok.

Doha’da yaşayan Hamas liderleri arasında geçen temmuz İran’da İsrail’in suikastı sonucu ölen İsmail Haniye de var, hâlâ hayatta olan Halid Meşal de. Bu ev sahipliği Doha’yı savaşı sona erdirmek ve rehineleri kurtarmak için süregelen müzakerelerin odak noktası haline getirdi. Arabuluculuk rolünü üstlenen bir diğer ülke de Gazze’ye sınırı olan Mısır. Ancak tüm bu çabaların getirisi kasım ayında bir haftalık ateşkesten öteye geçemedi.

Hamas savaşın kalıcı olarak sona ermesini ve İsrail’in Gazze’den çekilmesini istiyor. Ancak Hamas’ı yok edene kadar savaşı sürdürme sözü veren İsrail bugüne kadar sadece kısa süreli ateşkeslere evet dedi. Ayrıca bu ateşkesler sırasında İsrail güçlerinin bölgede kalmasının “bir gereklilik” olduğunu da öne sürdüler.

Bu süreçte İsrail anlaşma koşullarını defalarca değiştirdi. İsrail’deki uzmanlar İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun bu hareketlerle rehineleri serbest bırakmaktansa siyasi kariyerini korumaya odaklandığını söylüyor. Netanyahu’nun radikal yandaşlarına kalsa İsrail Gazze topraklarının kontrolünü elinde tutmaya devam edip yerleşimcileri bölgeye yönlendirmeli. Ayrıca yine radikallere göre savaş sona ermemeli.

10 yılı aşkın süredir Katar’da aileleriyle birlikte yaşayan Hamas liderleri için bu ülkeden ayrılmak örgüte yeni bir darbe olur. İsrail savaş boyunca Hamas’ın siyasi kadrosundaki isimlerin birçoğunu öldürdü. Bunlar arasında biraz önce saydığımız Haniye gibi, örgütün Gazze’deki lideri Yahya Sinvar da var.

Netanyahu’dan ateşkes açıklaması: ABD’nin taleplerine bazen hayır diyorum