Korkak mı, kahraman bir şehit mi: Uzmanlar, İsrail’in Yahya Sinvar’ın son anlarını göstererek hata yaptığını söylüyor

Yıkık dökük binadan içeri giren dron, tek başına koltukta oturan, bir eli kesik, çaresiz haldeki bir adama belli bir uzaklıktan bakıyor. En azından İsrail ordusu bu videoyu izlediğinde böyle bir tablo gördüğü için, Hamas lideri Yahya Sinvar’ın ölümünden saatler sonra bu görüntüyü paylaştı. Oysa Filistin direnişini destekleyenlerin gözünde Sinvar’ın son anlarının çizdiği imaj çok daha farklıydı: Son anına kadar savaşmayı sürdüren, düşmanının gözünün içine bakarak meydan okuyan ve elindeki sopayı drona atan bir kahraman vardı o görüntülerde. Kimin izlediğine bağlı olarak değişen bir görüntü söz konusuydu yani.

İsrail ordusu geçen hafta perşembe günü Sinvar’ı öldürmüş olabileceğini ilk duyurduğunda kendinden emin değildi. Çünkü Sinvar istihbarat sonucu değil, keşfe çıkmış askerler tarafından şans eseri bulunmuş ve öldürülmüştü.

Dün The Wall Street Journal, Sinvar’ın nasıl öldürüldüğünü detaylı biçimde anlattı. Gazze’nin güneyinde, Refah sınır kapısı yakınında yıkıntılar arasında devriye gezen askerler, tesadüfen gizlenerek yürüyen üç kişilik bir gruba denk gelmiş, aralarında çatışma çıkmış, hatta bir İsrailli asker çatışmada yaralanmıştı.

Bunun üzerine askerler yıkık binayı gözlemek için bir dron gönderdi. Buradan gelen görüntülerde bir adam yıkıntılar arasında bir koltukta oturuyor ve havadaki drona elindeki bir tahta parçasını fırlatıyordu. İsrail ordusu çatışmayla uğraşmak yerine binayı topçu ateşiyle bombaladı. Daha sonra binaya keşif için gidildiğinde yıkıntılar arasındaki bir ceset askerlere tanıdık geldi. Hemen parmak izi ve DNA incelemesi yapıldı, şans eseri öldürülen kişi İsrail’in Gazze’de bir yıldır karış karış aradığı Yahya Sinvar’dı.

Birkaç saat süren DNA analizi sonucunda Sinvar’ın öldüğü netleşince Hamas liderinin son anları ve öldükten sonraki hali paylaşıldı.

İsrail’in eline ilk kez 7 Ekim saldırılarının baş mimarlarından birinin cesedi geçtiği için kanıtları olabildiğine göstermek istiyordu. Daha önce 7 Ekim’in bir diğer mimarı Muhammed Deyf’i de öldürdüğünü iddia eden İsrail, o ölüme dair herhangi bir kanıt sunamadığı ve Hamas da sessizliğini koruduğu için gerçeği bilmiyoruz. Ama İsrail’in Sinvar’ın fotoğraflarıyla verdiği mesaj netti: “Düşmanlarımız nerede saklanırsa saklansınlar ordumuz onları eninde sonunda yakalar.”

WATCH: Drone footage of Sinwar’s final moments pic.twitter.com/MMkV23LEvj

— i24NEWS English (@i24NEWS_EN) October 17, 2024

Ancak bu görüntüleri paylaşmak çok geçmeden bir hataya dönüştü. Çünkü Filistin direnişini destekleyenler o zamandan beri Sinvar’ın bir şehit, direniş savaşçısı olarak öldüğünü söylemek için tam da bu görüntüleri kullanmaya başladı. Bu kez İsrail hasar kontrol modunu açtı. Sinvar’ın tünellerde para zulalarının olduğunu söylediği eski fotoğraf ve videoları yayınlayarak Hamas liderini bencil bir adam olarak göstermeye çalıştı.

Netanyahu kendine zafer çıkarmaya çalışıyor

Ortadoğu uzmanı, barış aktivisti ve Hamas’la gayri resmi görüşmeler yapan İsrailli eski rehine müzakerecisi Gershon Baskin, görüntülerin yayınlanmasının yanlış karar olduğunu ama muhtemelen İsrailli siyasilerin bunu istediğini söylüyor. İsrail adına 2011 yılında Hamas’ın esir tuttuğu Gilad Shalit için müzakerelere aracılık edenlerdendi. O anlaşmada bin Filistinliye karşılık Gilad Shalit serbest kalmıştı. Serbest kalan Filistinli mahkumlardan biri de Yahya Sinvar’dı. CNN International’a konuşan Baskin, “Netanyahu’nun anlatıyı kontrol etmesiyle ilgili bir şey bu. Zafer fotoğrafına ihtiyacı var” diyor.

Netanyahu hükümeti Gazze’deki savaşın gidişatı nedeniyle neredeyse her kesimden tepki görüyor. Hamas’ın elinde tuttuğu 101 rehinenin hâlâ evlerine döndürülememesi bu öfkenin tetikleyicisiydi. En azından Lübnan Hizbullahı lideri Hasan Nasrallah’ı öldürene kadar böyleydi. Nasrallah öldükten kısa süre sonra yapılan anketler Netanyahu’ya desteğin yeniden filizlenmekte olduğunu gösterdi. Şimdi de Sinvar, 1200 İsraillinin öldürüldüğü 7 Ekim saldırılarının mimarı öldürülmüştü.

“Bu videoyu yayınlayarak Sinvar’ın imajını Filistin ve Arap dünyasının yeni Selahaddin’i, kahraman, sonuna kadar varını yoğunu ortaya koyan bir savaşçı olarak pekiştirdiklerinin farkında değiller” diyen Baskin, büyük Haçlı ordusunu yenerek Kudüs’ü fetheden Selahaddin Eyyubi’ye atıfta bulundu. Baskin’in dediği gibi Hamas, Sinvar’ı halkı için savaşan ve davası uğruna ölen bir şehit ilan etti. Önceden Sinvar ve Hamas’a karşı olan Filistinliler bile yayınlanan fotoğraf ve videoların bir meydan okuma, cesaret gösterisi olduğunu düşünüyor.

Filistin Ulusal Girişimi’nin Genel Sekreteri Mustafa Barguti, CNN International’a “Bence İsrailliler bir zafer kazandıklarını gösterecek bir şeyin peşindeydi. Ama Sinvar onlara bambaşka bir imaj verdi. Netanyahu’nun iddia ettiği gibi tünelde saklanmıyordu, İsrail propagandasının işaret ettiği gibi Filistinli sivillerin arkasına saklanıp onları canlı kalkan bellemiyordu. Yine iddia edildiği gibi İsrailli mahkumların ya da esirlerin arkasına saklanmıyordu, savaşıyordu. Ve bu görüntü onu çoğu Filistinlinin, Arap’ın ve İsrail işgaline, Filistinlilerin bastırılmasına karşı duranların gözünde kahraman gibi gösterecektir” diye ekledi.

Video ayrıca Sinvar’ın öldürülme şekliyle ilgili birtakım sorular doğurdu. Biraz önce de anlattığımız gibi, İsrail’in güvenlik birimleri, istihbarat teşkilatı ŞinBet ve hatta CIA el ele vermiş bir yıldır Sinvar’ı arıyordu. Ama nihayetinde onu bulan bir grup asker oldu, üstelik öldürdüklerinin Sinvar olduğunu bile bilmiyorlardı. İlk videolarda Sinvar’ın yüzü örtülü ve askeri kıyafetler giydiği görülüyor. İsrail askerleri ancak olay yerini incelemeye döndüklerinde öldürülen kişinin Sinvar olduğunu anlayabildiler.

İsrail hatasını kontrol altına alma hamleleri

İsrail ordusu o zamandan beri Sinvar’ın cesur biri olmadığını kanıtlamaya çalışmak için geçmişte çekilen bazı görüntüleri tekrardan gündeme getirdi. Bunlar arasında Sinvar’ın Gazze’nin altındaki tünellerde ailesiyle saklanırkenki görüntüleri var. İsrail ordusu bu görüntülerle “Sinvar yeraltında rahat bir hayat sürerken yukarıda halkı can çekişiyordu” mesajı vermeye çalışıyordu.

Ordu sözcüsü Avichay Adraee, askerlerin Sinvar’ın saklandığı yerlerde çok miktarda para, yiyecek ve su bulduklarını söyledi. Adraee “Gazzeli çocuklar onun işlediği suçlar ve vahşetin bir sonucu olarak sokaklarda kalırken, o ailesiyle lüks bir tünelde saklanıyordu” dedi. Sinvar’ın eşinin tünelden kaçarken taşıdığı çantaya da dikkat çeken Adraee, bunun on binlerce dolar ettiğini iddia etti ve, “Gazze halkının bir çadıra, temel ihtiyaçlarına yetecek parası yokken, Sinvar ve eşinin para aşkının birçok örneği var” dedi.

İsrail Politika Forumu’ndan Shira Efron, tünellerdeki fotoğraf ve videoların paylaşılmasının hasar kontrol girişimi olduğunu düşünüyor. İsrail’in uzun zamandır “Sinvar yer altında, etrafını da esirlerden bir kalkanla örmüş” söylemine karşılık Hamas, İsrail’in Sinvar’ın son bir yılını tasvir ederken “bariz yalanlar” söylediğini ve “başarısız bir tiyatro gösterisi” yaptığını söyledi.

Hamas, Sinvar’ın son bir yılını Gazze Şeridi’ndeki çatışmalarda geçirdiğini, yine bir savaş alanına giderken öldürüldüğünü söyledi. Ancak İsrail’deki Ono Academic College’da Tıp Hukuku, Biyoetik ve Sağlık Politikaları Merkezi Başkanı Gil Siegal, Sinvar’ın tek başına olduğunu gösteren videonun yayınlanmasının başka bir nedeni daha olabileceğini düşünüyor. Bu düşüncesini de şöyle anlatıyor: “Bir devrime, askeri harekâta liderlik edenler, genelde kendilerini destekleyen, yardım etmek için ellerinden gelen her şeyi yapacak insanlarla çevrilidir. Ama bakın ne oldu? Sözde Filistin halkı için savaşan bu kişi, halkı tarafından tek başına bırakıldı. Tek başınaydı.”

İsrail’in bir yıl boyunca yakalayamadığı hayalet Hamas lideri: Kim bu Yahya Sinvar?