NATO’ya girdikten sonra ilk seçim: Finlandiya ilk gay cumhurbaşkanına sahip olabilir

Finlandiya NATO’ya üye olduktan sonra ilk kez sandığa gitti, ilk turun galibi merkez sağ Ulusal Koalisyon Partisi’nden Alexander Stubb oldu. Stubb iki hafta sonra yapılacak ikinci turda liberal Yeşil Parti’den Pekka Haavisto’ya karşı yarışacak. Pazar günkü seçimlerde Stubb oyların yüzde 27.2’sini alırken Haavisto yüzde 28.8 ile ikinci sırada yer aldı. Milliyetçi Jussi Halla-aho ise oyların yüzde 19’unu alarak üçüncü sıraya oturdu. Seçime katılma oranının yüzde 71.5 olduğu belirtildi.

Finlandiya Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından sınır güvenliğinden endişe ederek NATO’ya başvurdu. Bir süre Türkiye ve Macaristan’ın ayak sürümesi sebebiyle üyeliği geciken Finlandiya geçen yıl resmen ittifaka girdi. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin önceden Finlandiya ile sorunu olmadığını, ancak NATO’ya girmesinin ardından artık bir sorunu olduğunu belirtti.

İki ülke arasında son zamanlarda sınır sorunları yaşanıyor. Finlandiya sınırı Avrupa Birliği’nin dış sınırını oluşturuyor ve NATO’nun kuzeydoğu kanadını temsil ediyor. Finlandiya Rusya sınırına duvar örmekle uğraşırken, Rusya da Finlandiya sınırına asker yığıyor. Finlandiya tam olarak böyle bir güvenlik tehlikesinin gölgesinde sandığa gitti.

Seçimde kimler öne çıktı?

2014’ten 2015’e kadar ülkeye başbakanlık yapan 55 yaşındaki Stubb destekçilerine “Biliyorsunuz finale kadar geldik ama yarış şimdi başlıyor” dedi. Stubb emeklilikten vazgeçmesine neden olanın Rusya’nın Ukrayna işgali olduğunu söyleyerek “Sekiz yıl üst üste hükümette yer alınca ve tüm önemli makamlarda bulununca 2016 yılında ülkem ve tanrım için elimden gelenin fazlasını yaptığımı düşündüm. Siyasete dönme planım yoktu ya da en azından ulusal siyasete. Ama Putin’in Ukrayna saldırısı kararımı değiştirdi” dedi.

Stubb’ın ikinci turdaki rakibi 65 yaşındaki 2019’dan 2023’e kadar dışişleri bakanlığı yapan Haavisto. Daha önce barış müzakerelerine de katılmış insan hakları savunucusu Haavisto ikinci turda galip gelirse Finlandiya’nın cinsel yönelimini açık şekilde yaşayan ilk eşcinsel cumhurbaşkanı olacak. Haavisto destekçilerine seslendiği konuşmasında “Şimdiki görevimiz adayları ikinci tura çıkmayan seçmenlere ulaşmak” dedi.

Seçimleri üçüncü olarak tamamlayan Halla-aho ise kendisine gönülden bağlı destekçilere sahip olduğu gibi yönetime kati şekilde karşı çıkan bir figür. Kampanya döneminde Stubb ve Haavisto ılımlı imaj çizerken Halla-aho sağcı muhafazakâr profili korumayı sürdürdü.

Finlandiya cumhurbaşkanının görev tanımları arasında hükümetle yakın işbirliği içinde dış politikaya ve güvenlik politikasına liderlik etmek, ülkeyi NATO toplantılarında temsil etmek ve Finlandiya ordusunun başkomutanı olarak hareket etmek var. Seçimlerde öne çıkan her üç aday da Ukrayna’yı desteklediğini belirtmiş, Rusya’ya karşı sert önlemler alınması için çağrı yapmıştı.

Halk ikinci turda dış politika deneyimine bakacak

Tampere Üniversitesi’nde siyaset araştırma direktörü Janna Ojanen sonuçlar netleşirken Fransız haber ajansı AFP’ye değerlendirmesinde “İkinci turda insanların bakacağı şey dış politikada ne kadar deneyimli olunduğu olabilir” diyor.

Helsinki’de oy kullanan 26 yaşındaki Leena Boksha İngiliz haber ajansı Reuters’e verdiği demeçte Ukrayna’daki savaş ve bunun yarattığı zor durum nedeniyle seçimde oy kullanmanın “bilhassa” önemli olduğunu söyledi. Boksha’ya göre ülke içinde genel imajı Avrupa yanlısı olan Stubb ülkenin dış politikasını idare etmek için “en doğru kişi.”

Makine mühendisliği öğrencisi olan 22 yaşındaki Jere Markkinen ise daha farklı düşünüyor. Markkinen “Stubb’ın çok iyi bir başkan olacağını düşünmüyorum. Çünkü halkı temsil etmek ister gibi bir havası yok, kendini temsil etmek istiyor” diyerek oyunu Haavisto’ya verdiğini söyledi. Markkinen Haavisto için “Dış politikada deneyimli ve diğer bazı adaylara göre daha akıllı davranıyor” sözlerini dile getirdi.

Yeni cumhurbaşkanı iki dönem üst üste cumhurbaşkanlığı yaparak görev süresini dolduran 75 yaşındaki Sauli Niinistö’nün yerine geçecek.

Kuzeyin yeni gerilim hattı: Finlandiya sınırında topçu yığınağı

Tarihin en büyük seçim yılı: Demokrasi zor bir sınav verecek