Oğlu Amini protestolarında tutuklanıp idam edilen babaya hapis cezası

İran’da tüm dünyayı ayağa kaldıran Mahsa Amini protestoları üzerinden tam 2 yıl geçti. 22 yaşındaki genç kadın Mahsa Amini, saçının bir kısmı göründüğü gerekçesiyle İrşad Devriyeleri olarak bilinen ahlak polisi tarafından gözaltına alınmış, gördüğü şiddet nedeniyle de kaldırıldığı hastanede hayatını kaybetmişti. Amini’nin ölümü, İran’da isyan dalgasını başlatmış bu isyan da tüm dünyada yankı bulmuştu.

Protestolar, 2019’da 1500’den fazla kişinin öldürüldüğü İran protestoları kadar ölümcül olmasa da, ülke çapında; sosyal sınıflara, üniversitelere, sokaklara ve okullara yayıldı. Hükümetin protestolara müdahalesi sonucunda 15 Eylül 2023 itibariyle 68’i çocuk olmak üzere en az 551 kişi hayatını kaybetti. Çoğunun affedildiği Şubat 2023’ten önce, en az 134 şehir ve kasaba ile 132 üniversitede tahmini 19 bin 262 kişi tutuklandı.

Mahsa Amini protestolarıyla bağlantılı olarak 9 kişi idam edildi: Mohsen Shekari, Majidreza Rahnavard, Muhammad Mehdi Karami, Seyyed Mohammad Hosseini, Saleh Mirhashemi, Majid Kazemi ve Saeed Yaghoobi.

Biz de size şimdi bu isimler arasında yer alan Muhammed Mehdi Karami ve onun öyküsü aktaracağız.

Karate şampiyonluğundan idam sehpasına

Muhammed Mehdi Karami // Fotoğraf: Remember Iran

İran’da aylarca devam eden protestolar sırasında bir güvenlik görevlisini öldürdükleri iddiasıyla iki kişi idam edildi. Bunlardan biri 22 yaşındaki eski karate şampiyonu Muhammed Mehdi Karami’ydi. Yargılandıkları suç, İran şeriat kanunlarında “Allah’ın yeryüzündeki düşmanı” olarak da tanımlanıyordu. Ona ölüm cezasına karşı kendisini savunmak için yalnızca 15 dakika verilmişti. Karami, itirafların işkence altında alındığını söyleyerek temyize başvurmuştu. Ancak tutuklandıktan yalnızca 65 gün sonra kendisini sadece 15 dakika savunabilmesinin ardından 7 Ocak’ta asılmıştı. Ailesi, idam öncesi oğullarını görme izni verilmediğini söyledi. İnsan hakları örgütleri, kurmaca olarak tanımladıkları yargı sürecini kınadı.

Baba Maşallah Karami oğlunun tutuklanıp idamla yargılandığı süreç boyunca büyük bir mücadele yürüttü. Oğlunun hayatının bağışlanması için kampanya yürüttü, sesini duyurmaya çalıştı ancak başarısız oldu. Şimdi kendisi de hapis cezasıyla karşı karşıya. Baba Karami’nin hapse atıldığını avukatı açıkladı. Avukat Ali Şerifzade Ardakani X’te yaptığı açıklamada, Maşallah Karami’nin Tahran’a yakın Karaj’daki bir Devrim Mahkemesi tarafından yasadışı toplantılar düzenlemek ve bağış toplamak suçlarından altı yıl hapis cezasına çarptırıldığını duyurdu ve kararın “kusurlu” olduğunu ifade ederek temyize başvuracaklarını söyledi.

Maşallah Karami, sosyal medyada oğlunun hayatının bağışlanması için yalvaran videolar yayınlamıştı. Yalvarışları kulak ardı edildiğinde ve oğlu idam edildiğinde, mezarının, akrabalarının ve yas tutan diğer destekçilerinin de görüntülerini yayımlamıştı. Baba Karami bu sebeple Ağustos 2023’te tutuklanmıştı.

Hak ihlallerini görmezden gelmeyin

İnsan hakları grupları, eski bir savcı ve yargı başkanı olan Cumhurbaşkanı İbrahim Raisi’nin bir helikopter kazasında ölmesinin ardından uluslararası toplumu İran’ın ihlallerini görmezden gelmemeye çağırdı. Uluslararası Af Örgütü bu hafta yaptığı açıklamada İran’da 2022 protestolarıyla ilgili davalarda en az sekiz kişinin idam edilme riskiyle karşı karşıya olduğunu belirtti. Yetkililerin “adil yargılanma haklarını ciddi şekilde ihlal ettiğini ve birçoğunu dayak, elektrik şoku ve cinsel şiddet de dahil olmak üzere işkence ve diğer kötü muameleye maruz bıraktığını” söyledi.

Af Örgütü, Karami’nin oğlu da dahil olmak üzere şu ana kadar protestolarla ilgili davalarda idam edilen dokuz kişinin hepsinin “büyük ölçüde adil olmayan düzmece yargılamaların” ardından asıldığını söyledi. Hak örgütleri yetkilileri defalarca 2022 protestolarının bastırılması sırasında öldürülenlerin ve sonrasında asılanların yakınlarını taciz ederek seslerini duyurmalarını engellemekle suçladı. New York merkezli İnsan Hakları Merkezi, ‘İran’da idam edilen bir protestocunun babası olan Maşallah Karami’nin altı yıl hapis cezasına çarptırılması, İran İslam Cumhuriyeti’nin adalet arayan ailelere karşı uyguladığı acımasız baskının açık bir örneğidir’ dedi.

Son zamanlarda İran polisi kadınlara yönelik İslami giyim kurallarını uygulamak için sokaklardaki varlığını yoğunlaştırdı. İslami şeriatı (katı dini kurallar) uygulayan İran’ın devrim mahkemesi tarafından verilen karar, “rejimin gücünü ve her türlü muhalefeti bastırma kararlılığını” gösteren “ince bir şekilde ayarlanmış bir mesaj” olarak yorumlanıyor.

‘Persepolis’in çizeri Marjane Satrapi yıllar sonra Mahsa Amini için çizdi