Putin hipersonik silah geliştiren profesörlerini neden bir bir hapse atıyor?

Galkin’in eşi Tatyana kendisiyle satranç oynayan torunlarına Galkin’in iş gezisinde olduğunu söylediğini anlatıyor. Rusya’nın güvenlik servisi Rusya Federal Güvenlik Servisi’nin (FSB) dava hakkında konuşmasını yasakladığını söylüyor.

Dokuz yılda en az 12 fizikçi tutuklandı

BBC’nin aktardığı habere göre 2015 yılından bu yana, hepsi de bir şekilde hipersonik teknolojiyle ya da bu konuda çalışan kurumlarla ilişkili 12 fizikçi tutuklandı. Devlet sırlarını yabancı ülkelere aktarmayı da içeren vatana ihanetle suçlanıyor.

Rusya’da vatana ihanet davaları kapalı kapılar ardında görülüyor, dolayısıyla tam olarak neyle suçlandıkları belli değil. Kremlin sadece “suçlamaların ciddi olduğunu” ve özel servisler işin içinde olduğu için daha fazla yorum yapamayacağını söyledi.

Ancak meslektaşları ve savunma avukatları bilim insanlarının silah geliştirmeye dahil olmadıklarını ve bazı davaların yabancı araştırmacılarla açıkça işbirliği yapma iddiası taşıdığını belirtiyor. Eleştirmenler FSB’nin yabancı casusların silah sırlarının peşinde olduğu izlenimini yaratmak istediğini öne sürüyor.

Hipersonik terimi ses hızından en az 5 kat daha yüksek hızlarda hareket edebilen ve uçuş sırasında yön de değiştirerek hava savunma sistemlerinden kaçabilen füzeleri ifade ediyor.

Rusya Ukrayna’ya karşı savaşta iki tür hipersonik füze kullandığını söylüyor: Uçaktan fırlatılan Kinzhal ve Zircon seyir füzeleri. Ancak Kiev bazı Kinzhal füzelerini düşürdüğünü söyleyerek bu füzelerin kabiliyetleri konusunda soru işareti yaratıyor.

Savaş devam ederken söz konusu teknoloji geliştirilip kullanılmaya başlandıkça tutuklamalar da devam etti. Galkin’in Nisan 2023’te tutuklanmasından kısa bir süre sonra birlikte çeşitli makaleler yazdığı bir başka bilim adamı Valery Zvegintsev ile aynı gün mahkemeye çıkarıldı.

Devlete ait haber ajansı TASS’ın bir kaynaktan aktardığına göre Zvegintsev’in tutuklanmasına 2021 yılında bir İran dergisinde yayınlanan bir makale neden olmuş olabilir.

Galkin ve Zvegintsev’in her ikisinin de dergide yayınlanan yüksek hızlı uçaklar için hava giriş mekanizmalarıyla ilgili bir makalede isimleri geçmekte.

Meslektaşlarından açık mektup

2022 yazında FSB, Zvegintsev ile aynı enstitüden iki meslektaşını tutukladı: Biri enstitünün müdürü, diğeri yüksek hızlarda aerodinamik üzerine çalışan bir laboratuvarın eski başkanı.

Bunun üzerine Teorik ve Uygulamalı Mekanik Enstitüsü (ITAM) çalışanları tutuklanan üç meslektaşlarını desteklemek amacıyla bir açık mektup kaleme aldı.

Şimdi enstitünün internet sitesinden kaldırılan mektupta, meslektaşlarının “parlak bilimsel sonuçlarıyla” tanındıkları ve ülkelerinin çıkarlarına “her zaman sadık kaldıkları” belirtilmişti.

Mektupta kamuya açık olarak paylaştıkları çalışmaların ITAM’ın uzman komisyonu tarafından kısıtlı bilgi olup olmadığının defalarca kontrol edildiği ve hiçbirine rastlanmadığı belirtildi.

Bir Rus insan hakları ve hukuk kuruluşu olan First Division’da avukatlık yapan Yevgeny Smirnov “Hipersonik artık insanları hapse atmak zorunda olduğunuz bir konu” diyor.

Smirnov 2021 yılında Rusya’dan Prag’a taşınmadan önce, çalışmalarının yankı bulmasından korktuğu için, vatana ihanetle suçlanan bilim insanlarını ve diğerlerini mahkemede savunmuştu.

Rus avukat onlarca bilim insanının hiçbirinin savunma sektörüyle ilgisi olmadığını, ancak metallerin hipersonik hızlarda nasıl deforme olduğu veya türbülansın etkileri gibi bilimsel sorular üzerinde çalıştıklarını söyledi. “Bu bir roket yapmakla ilgili değil, fiziksel süreçlerin incelenmesiyle ilgili” diyor ve bulguların daha sonra silah geliştiriciler tarafından kullanılabileceğine dikkat çekiyor.

Tutuklamalar Roskosmos’ta başladı

Tutuklamalar birkaç yıl önce Vladimir Lapygin ile başlamıştı. Şimdi 83 yaşında olan Lapygin 2016 yılında hapse atılmış ancak dört yıl sonra şartlı tahliye ile serbest bırakılmıştı. Rus uzay ajansı Roskosmos’un ana araştırma enstitüsü TsNIIMash’ta 46 yıl boyunca çalışmıştı.

Lapygin, Çinli bir kişiye gönderdiği aerodinamik hesaplamalara yönelik bir yazılım paketi nedeniyle mahkum edildi. Lapygin, paketin tamamının enstitü adına satılmasıyla ilgili görüşmelerin bir parçası olarak demo versiyonunu gönderdiğini söylüyor.

Ancak paylaştığı versiyonun herhangi bir gizli bilgi içermediğini, sadece “açık yayınlarda defalarca açıklanmış” bir örnek olduğunu savunuyor.

Lapygin BBC’ye yaptığı açıklamada hipersonikle ilgili olarak tutuklananların silah geliştirmekle “hiçbir ilgileri olmadığını” söyledi.

Gözaltına alınan bir diğer bilim adamı da yine Sibirya’da bulunan Lazer Fiziği Enstitüsü uzmanı Dmitry Kolker’di. 2022 yılında ilerlemiş pankreas kanseri nedeniyle hastanedeyken tutuklanmıştı.

Ailesi kendisine yöneltilen suçlamaların Çin’de verdiği derslere dayandığını, ancak içeriğin FSB tarafından onaylandığını ve bir ajanın kendisiyle birlikte seyahat ettiğini ifade etti.

Kolker tutuklandıktan iki gün sonra 54 yaşında öldü.

‘Bugün ödüllendirildiğiniz şey yarın cezanız oluyor’

Tutuklanan bilim insanlarından birinin adının açıklanmasını istemeyen bir meslektaşı “Sistem içinde bir çatışma var” diyor. Bilim insanlarından hâlâ uluslararası yayın yapmaları ve yabancı meslektaşlarıyla işbirliği yapmaları bekleniyor. Bu arada “FSB yabancı bilim insanlarıyla temas kurmanın ve yabancı dergiler için yazmanın Anavatan’a ihanet olduğunu düşünüyor” diyorlar.

ITAM bilim insanları da aynı şekilde düşünüyor. Açık mektuplarında “İşimizi yapmaya nasıl devam edeceğimizi anlamıyoruz” diyorlar: “Bugün için ödüllendirildiğimiz şey yarın cezai kovuşturma nedeni haline geliyor.”

Bilim insanları bazı araştırma alanlarına girmekten korkarken, yetenekli genç çalışanların da bilimi terk ettiği uyarısında bulunuyorlar.

Mektup kamuoyu desteğinin nadir bir örneğiydi. Tutuklanan bilim insanlarının çalıştığı diğer enstitülerden ise herhangi bir yorum gelmedi.

Diğer davaların da uluslararası işbirliğiyle ilgili olduğu anlaşılıyor. Dava üzerinde çalışan avukat Smirnov’a göre diğer iki bilim insanı hakkındaki soruşturma, hipersonik bir sivil uçak geliştirmeyi amaçlayan bir Avrupa projesi olan Hexafly ile ilgiliydi. Artık bitmiş olan bu proje Avrupa Uzay Ajansı tarafından yürütülüyordu ve 2012 yılında başlamıştı.

Ajans BBC’ye yaptığı açıklamada “tüm teknik katkılar ve değişimler, ilgili Rus ve Avrupalı taraflar arasındaki bir işbirliği anlaşmasında kararlaştırılmış ve öngörülmüştü” dedi.

Her iki bilim adamı da geçen yıl 12 yıl hapis cezasına çarptırılmış, ancak Rusya Yüksek Mahkemesi bir bilim adamının yeniden yargılanmasına karar vermişti.

Diğer tutuklamalar bir uzay aracının Dünya atmosferine yeniden girerken aerodinamiği üzerine yapılan bir çalışmayla ilgiliydi. Bu çalışma bir Avrupa Birliği (AB) programı tarafından finanse edilmiş ve Belçika’daki von Karman Akışkanlar Dinamiği Enstitüsü tarafından yürütülmüştü.