‘Putin’in en korktuğu adam’ deniyordu: Navalni cezaevinde kayboldu

17 Mart 2024’de yapılacak seçimlere hazırlanan Rusya’da, devlet başkanı Vladimir Putin 5’inci dönem için adaylığını açıklamıştı. Şu an Putin dışında adaylığını açıklayan yok ancak olsa da kazananın mevcut başkan olacağından da kimse şüphe etmiyor. Çünkü Putin’e muhalefet edenler ya hapiste ya sürgünde ya da mezarda. Onlardan biri de hapisteki muhalefet lideri Aleksey Navalni. Geçtiğimiz hafta seçimler için yaptığı protestoyla gündeme gelen Navalni’den avukatlarının yaptığı açıklamaya göre haber alınamıyor.

Navalni’nin avukatları pazartesi günü kendisiyle iletişimi kaybettiklerini ve nerede olduğuna dair hiçbir fikirleri olmadığını açıkladı. Halihazırda hakkındaki çeşitli suçlamalar hapiste olan Navalni, ağustos ayında da aşırılıkçı bir topluluk oluşturmak, aşırılıkçı faaliyetleri finanse etmek ve çok sayıda başka suçtan suçlu bulunarak 19 yıla mahkum edilmişti.

Navalni’nin destekçileri, muhalif figürün tutuklanmasının ve hapsedilmesinin Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e yönelik eleştirilerini bastırmaya yönelik siyasi amaçlı bir girişim olduğunu vurguluyor. Navalni’nin Sözcü Kira Yarmiş sosyal medya platformu X üzerinden yaptığı açıklamada, avukatların ciddi sağlık sorunları yaşayan Navalni’nin bulunduğuna inanılan iki ceza infaz kurumuna erişim sağlamak için çeşitli girişimlerde bulunduklarını söyledi. Yarmiş, 47 yaşındaki Navalny’nin IK-6 ya da IK-7 ceza infaz kurumlarında bulunmadığının kendilerine bildirildiğini ifade ederek şunları söyledi: “Cuma günü ve bugün boyunca ne IK-6 ne de IK-7’den yanıt alamadık.” Yarmiş, Navalniy’nin altı gündür kayıp olduğunu da sözlerine ekledi.

Elektrik sorunu bahane edildi, mahkemeye çıkarılmadı

Yarmiş aynı zamanda, Navalni’nin Pazartesi video konferans yoluyla mahkemeye çıkarılması gerektiğini ancak çıkarılmadığını da söyledi. Cezaevi yetkililerinin Navalni’nin ekibine, cezaevindeki elektrik sorunu nedeniyle kendisinin duruşmaya katılamayacağını söyledikleri aktarıldı.

Navalni’nin ekibi muhalif figürün sağlık durumunun kötüleşmesinden de endişe duyuyor.

Yarmiş, “Aleksey’i bulamamamız özellikle endişe verici çünkü geçen hafta hastalandı. Başı döndü ve yere yığıldı. Cezaevi personeli hemen koşarak geldi, Aleksey’i yatırdı ve ona serum taktı. Ne olduğunu bilmiyoruz, ancak yiyecekten mahrum bırakıldığı, havalandırması olmayan bir hücrede tutulduğu ve yürüme süresinin minimuma indirildiği göz önüne alındığında, açlıktan bayılmış gibi görünüyordu” dedi.

Zamanlama ‘manidar’

Navalni son olarak Moskova’nın doğusundaki IK-6 cezaevine hapsedilmişti. Rus muhalif figür, Navalni’nin ortadan kaybolmasının zamanlaması da dikkat çekiyor. 6 gündür kendisinden haber alınamayan Navalni, en son geçtiğimiz hafta Putin adaylığını açıklamadan iki gün önce yaptığı çağrıyla gündeme gelmişti. Navalni, Rus halkına seslenerek, Putin dışında herhangi bir adaya oy vermelerini istemişti. Mart ayında yapılacak seçimlerin aslında Putin için “bir referandum niteliği taşıyacağını belirten Navalni “Bu savaşın onaylanması konusunda referandumdur. Onun planlarını bozalım” ifadelerini kullanmıştı.

Billboard  protestosu

Fotoğraf: The Moscow Times

Navaln’nin ekibi, Rusları başkalarını Putin’e karşı oy vermeye ikna etmeye çağıran neputin.org web sitesini (“Putin Değil”) kurdu.  Web sitesine, Rusya’nın dört bir yanındaki reklam panolarında gösterilen ve üzerinde şu yazan bir QR kodu aracılığıyla erişilebiliyordu : “Rusya, mutlu yıllar.”

Bağımsız haber kuruluşu Sota’ya göre belediye çalışanları reklam panolarını derhal indirdi. Rus yetkililer de hapisteki Kremlin muhalifi Aleksey Navalni’nin 2024 başkanlık seçimleri öncesinde başlattığı Putin karşıtı kampanyayı gizlemek için QR kod içeren reklam panolarını yasakladı.

Perşembe günü Navalni, destekçilerini 15-17 Mart’ta gerçekleşmesi planlanan yarışta Vladimir Putin dışında herhangi bir adaya oy vermeye çağırdı.

Cuma günü de 71 yaşındaki Putin beşinci dönem için adaylığını resmen açıkladı.

Navalni, Putin’in yirmi yılı aşan iktidarı boyunca meşruiyetine yönelik en ciddi tehditlerden biri olarak görüldü. Hükümet karşıtı sokak protestoları düzenledi, blogunu ve sosyal medyayı kullanarak Kremlin’deki ve Rus iş dünyasındaki yolsuzluk iddialarını ifşa etti. Muhalif, Sovyet döneminden kalma bir sinir gazı olan Novichok ile zehirlendikten sonra 2020 yılında Rusya’dan Almanya’ya götürüldü. Navalni, Sibirya’nın Omsk kentinden hava yoluyla taşınmak zorunda kaldı ve Berlin’deki bir hastaneye ulaştığında komaya girmişti.

CNN ve Bellingcat grubu tarafından yürütülen ortak bir soruşturma, Navalni’nin zehirlenmesinde Rus Güvenlik Servisi’ni (FSB) suçladı. Soruşturma, FSB’nin yaklaşık altı ila 10 ajandan oluşan zehir ekibinin Navalni’yi üç yıldan fazla bir süre boyunca takip ettiğini ortaya koydu. Navalni daha sonra casuslardan biri olan Konstantin Kudryavtsev’i nasıl zehirlendiğini anlatması için kandırdı. Zehirlenme operasyonunun analizini yapmakla görevli Rusya Ulusal Güvenlik Konseyi’nden üst düzey bir yetkili gibi davranarak Kudryavtsev’i arayan Navalni, sinir gazının Navalni’nin bir çift iç çamaşırına nasıl konulduğunu ayrıntılı bir şekilde anlattı. Rusya, Nalvani’ye yönelik suikast ve dahli olduğu  yönündeki iddiaları reddediyor.

Rusya, beşinci dönemine hazırlanan Putin’in liderliğinde, muhalefetin neredeyse imkansız bir hale geldiği ülke. Muhaliflerin çoğu ya öldürüldü ya sürgün edildi ya da hapse atıldı. Özellikle Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden sonra da savaş karşıtı açıklamalarda bulunan Rus oligarklar da bir bir “gizemli” bir şekilde öldü.

Navalni, The Wall Street Journal tarafından “Vladimir Putin’in en çok korktuğu adam” olarak tanımlanmıştı.

Tek rakibi kendisi: Putin beşinci dönem için aday