Ermenistan: Rusya’nın en eski müttefiklerinden biri Batı eksenine mi kayıyor?

ABD askerlerinin askeri tatbikat için Ermenistan’a gelmesi, Erivan’ın yıllardır tek güvenlik garantörü olan Rus hükümetini kızdırdı. Bugün başlayacak 10 günlük ‘Eagle Partner’ tatbikatına 85 ABD ve 175 Ermeni askeri katılıyor. Bu tatbikatlarda, Ermenistan’ı uluslararası barışı koruma misyonlarına dahil etme amaçlanıyor.

Tatbikat küçük çaplı olsa da, son dönemlerde Ermenistan’ın Rusya Dışişleri Bakanlığı tarafından ‘dostane olmayan hareketler’ olarak tanımladığı bir dizi hamlesinin sonuncusu olmasıyla dikkat çekici.

Ermenistan kısa süre önce Ukrayna’ya ilk kez insani yardım gönderdi. Ayrıca Erivan, Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin (UCM) Roma Statüsü’nü de onaylamaya hazırlanıyor. Ermenistan bu statüyü gerçekten de imzalarsa, UCM’nin hakkında tutuklama kararı çıkardığı Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in bu ülkeye girişi zorlaşacak.

Paşinyan’dan sert sözler

Ermenistan’ın yeni ufuklara açılmasının sebebi, son dönemlerde Azerbaycan ile gerilen ilişkilere Rusya’nın yeterince müdahale edememesi ya da etmek istememesi olarak gösteriliyor. Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, ülkesinin Rusya’ya Ermenistan’ı savunması için neredeyse münhasır sorumluluk vermesinin ‘stratejik bir hata’ olduğunu ve ‘acı meyvelerini vermeye başladığını’ söyledi.

Bu ayın başlarında İtalyan gazetesi La Repubblica gazetesine demeç veren Paşinyan, “Ermenistan’ın güvenliği yüzde 99,999 oranında Rusya’ya bağlıydı. Ancak bugün Rusya’nın da silaha ihtiyacı olduğunu görüyoruz. Rusya istese bile Ermenistan’ın ihtiyaçlarını karşılayamaz” dedi.

Azerbaycan ve Ermenistan arasında 44 gün süren ikinci Karabağ savaşının ardından Rusya, Laçin Koridoru’nu korumak üzere bölgeye 2 bin barış gücü göndermişti. Ancak son zamanlarda Azerbaycan, koridorun mühimmat tedariki için kullanıldığını gerekçe göstererek koridoru kapattı.

‘Rusya sözlerini yerine getirmedi’

Ermenistan Amerikan Üniversitesi’nde dış politika doçenti olan Vahram Ter-Matevosyan’a göre Rusya’nın müdahale etmemesi ya da böyle bir isteğinin olmaması Ermenistan hükümetinin ihanete uğramış gibi hissetmesine yol açtı. Ter-Matevosyan CNN International’a verdiği demeçte, “Ermenistan 30 yıllık bağımsızlığında, hatta son 200 yılını diyelim, zamanı geldiğinde ve ihtiyaç duyduğunda Rusya’nun sorumluluklarını yerine getireceğine ve Ermenistan’ı herhangi bir saldırıya karşı savunacağına inanarak geçirdi. Ama bu ne 2020’de ne 2021’de ne de 2022’de gerçekleşti” dedi.

“Ermenistan son 30 yılda Rusya’nın neredeyse istediği her şeyi yaptı” diyen Ter-Matevosyan, bunlara 2013’te Avrupa ile entegrasyon çabalarını durdurmanın da dahil olduğunu söyledi. Buna karşılık Rusya’nın Ermenistan’ın beklentilerini karşılayamadığını dile getiren Ter-Matevosyan, “Rusya, Laçin koridorunu güvence altına alma sözlerini yerine getiremedi. Rusya, Ermenistan’ın kendisinden satın aldığı silahları teslim etmedi. Rusya, Azerbaycan’ın Ermenistan’a karşı yayılmacı ve saldırgan davranışlarını engelleyemedi” dedi.

Ter-Matevosyan, dolayısıyla Ermenistan’ın güvenlik mekanizmasını çeşitlendirmekten başka çaresinin kalmadığını düşündüğünü söyledi. Bazı analistler ise Rusya’nın aracılık ettiği ateşkes şartlarına uymamasının, Ukrayna’ya geniş çaplı işgal başlatmasından kaynaklandığını söylüyor.

Rusya tarafını seçmedi

Ancak Avrupa Dış İlişkiler Konseyi Geniş Avrupa Programı Direktörü Marie Dumoulin, bu durumun kısmen Rusya’nın hem Ermenistan’ı hem de Azerbaycan’ı aynı anda yanında tutmaya çalışmasından kaynaklandığını söylüyor. CNN International’a konuşan Dumoulin, “2020’deki savaştan bu yana Rusya; Ermenistan ve Azerbaycan arasında seçim yapma konusunda çok isteksiz davrandı. Bu da aslında Azerbaycan’ı seçtiğini gösteriyordu. Pasif bir tutum sergiledi ancak bu pasiflik bizzat Azerbaycan yanlısı bir tutumdur” dedi.

Öte yandan Ermenistan’ın yeni uluslararası ortaklıklar kurma çabalarının yalnızca güvenliğini artırma girişimlerinden mi kaynaklandığı yoksa bu girişimlerin daha geniş bir Batı ekseni oluşturup oluşturmadığı henüz net değil.

Rus dış politika uzmanı ve Stonehill College’da profesör olan Anna Ohanyan CNN International’a, “Küçük bir devlet olan Ermenistan için U dönüşü yapmak, büyük bir jeopolitik sıçrama yapmak oldukça riskli. Bunun risklerini biliyoruz” dedi. Ohanyan, Ermenistan’ın Rusya ile bağlarını tamamen koparmak yerine sadece üzerindeki Putin etkisini ‘azaltmaya’ çalıştığını söyledi.

Erdoğan ve Paşinyan görüştü: Dağlık Karabağ’da neler oluyor?