Soylu hedef almıştı, Oy ve Ötesi gözlemci başvurusunu katladı
Sonuç seçimden dört gün sonra kesinleşti, halk orduya rağmen İmran Han’ın müttefiklerini seçti
Pakistan'da resmi seçim sonuçları ancak seçimden dört gün sonra açıklanabildi. İmran Han'ın müttefiki bağımsız adaylar sürecin gecikmesine tepki gösterirken en çok sandalyeyi de onlar aldı. İstediği olmayan ordu ise "birlik" çağrısı yaptı.
Hapisteki İmran Han'ın destekçileri. Fotoğraf: AA Pakistan’da terörün, kısıtlamaların ve adaletsizliğin hakim olduğu çarşamba günkü seçimler muhtemelen herkes için sürprizle sonuçlandı. Seçimden günler önce 30 yılı aşkın hapisle cezalandırılan İmran Han’ın partisi PTI tüm baskılara rağmen parlamentoda en fazla sandalye alan parti oldu.
Pakistan’da Seçim Komisyonu çarşamba günü düzenlenen seçimlerin resmi sonuçlarını ancak dün açıklayabildi. Sonuçlara göre bağımsız adaylar 266 sandalyeden oluşan parlamentoda 102 sandalye kazandı. Bağımsızların çoğu Han’ın partisi PTI ile bağlantılı olduğundan seçimi esasında Han’ın kazandığını söylemek çok da yanlış olmaz.
Seçimden önce baskıya uğrayan tek kişi İmran Han değildi, partisinin birçok üyesi tutuklandı, tutuklanmayanların bir kısmının PTI adı altında adaylık başvurusu yapması engellendi. Son darbe ise PTI’nin meşhur simgesi kriket sopasının seçim pusulasında yer almasının yasaklanması oldu. Bu sembol okuma yazması olmayan ancak İmran Han’ı destekleyenler için önemliydi. Sonuç olarak adaylar PTI adı altında kampanya yürütemediklerini görünce seçime bağımsız olarak girdi.
Zamanında Han gibi yolsuzluktan yargılanarak hapis cezasına çarptırılan ancak cezasını çekmek yerine yurt dışına kaçarak sürgün hayatı yaşayan Navaz Şerif ordunun yeniden kendi tarafına dönmesini fırsat bilerek ülkeye dönmüş, siyasi yasağını kaldırttığı gibi başkanlığa da adaylığını koymuştu. Şerif’in partisi Pakistan Müslüman Birliği-Navaz (PMLN) 73 sandalye kazanarak ikinci olurken Pakistan Halk Partisi (PPP) 54 sandalye elde etti.
Yine de üç partinin hiçbiri parlamentoda çoğunluğa sahip olmak için gerekli 134 sandalyeyi kazanamadı. Tek başlarına hükümet kurabilecek durumda değiller. Ülkenin bir sonraki başbakanının kim olacağı belirsizliğini korumaya devam ediyor.
Ordu ‘birlik’ çağrısı yaptı ama…
Ordu kendi favorisi Navaz’ın tek başına iktidar olamayacağını anlayınca birbiriyle hiç anlaşamayan partilere “olgunluk ve birlik” istedi. Genelkurmay Başkanı Orgeneral Said Asım Münir “Seçimler kaybetmek ve kazanmaya dayalı sıfır toplamlı bir rekabet değil, halkın iradesini belirlemeye yarayan bir uygulamadır. Pakistan halkı anayasaya olan güvenini tesis ettiğine göre şimdi tüm siyasi partilere düşen görev siyasi olgunluk ve birlik içinde halka karşılık vermektir. Ulusumuzun 250 milyonluk nüfusuyla ilerici bir ülkeye yakışmayan anarşi ve kutuplaşma siyasetinden uzaklaşmak için kararlı ellere ve iyileştirici bir dokunuşa ihtiyacı var” dedi.
Navaz’ın partisi cuma günü “en fazla sandalyeye sahip parti” olduğunu ilan etmeye kalkışmıştı, ama aynı gün çeşitli partilerden liderlerin istişare etmek için PML-N’nin merkezi Lahor’a geldiği öğrenilmişti.
Seçim sürecinde İmran Han bol bol yapay zeka teknolojisinden faydalandı. Malum hapiste olduğu için seçmenleriyle iletişim kurabilmesi çok kısıtlı. Bunun için de eski videolarına yapay zekayla seslendirme yapılıyor ve böylelikle sanki hapiste değilmiş de halka sesleniyormuş gibi bir ortam yaratılmış oluyor. İşte cuma günü yine bu yöntem kullanılarak yapılan bir videoda İmran Han “Bağımsız kaynaklara göre seçimlere fesat karıştırılmadan önce 150 sandalye kazanmıştık” dedi.
Sonuçlar partiler protestolara başlayınca açıklandı
Seçimlerin bu kadar geç açıklanmasını eleştiren PTI, sonuçların “saklandığını ve geciktirildiğini” söylediği seçim bölgelerindeki halktan seçim bürolarının önünde protesto düzenlemelerini istedi. Bunun üzerine başkent İslamabad’da polisin yasa dışı toplantı ve faaliyetlere karşı yasal işlem yapmasını mümkün kılan anayasa maddesi uygulamaya kondu. Peşaver’de protesto düzenleyen 2 bin PTI destekçisinden biri olan 28 yaşındaki esnaf Muhammed Salim “Sonuçlar değiştirildi. Hükümet tüm oyları yeniden saymalı” diye isyan etti.
Sonuçların geç açıklanmasına başka siyasi partiler de tepki gösterdi. Ülkenin en eski partilerinden muhafazakâr İslami Cemaat Sindh eyaletindeki Karaçi’de protestolar düzenleneceğini duyurdu. Parti sosyal medyadaki paylaşımında protestoların yapılacağı yerleri duyururken “Karaçi’nin iradesinin çalınması kabul edilemez” dedi.
کراچی کے مینڈیٹ پر ڈاکہ نامنظور
جماعت اسلامی کا کراچی شہر کے 8 بڑے مقامات پر احتجاجی مظاہروں کا اعلان pic.twitter.com/gTBZU20MZY— Jamaat e Islami Pakistan (@JIPOfficial) February 10, 2024
Pakistan’ın geçici hükümeti ise seçim sonuçlarının açıklanmasındaki gecikmenin seçim günü getirilen bant daraltması nedeniyle yaşanan iletişim sorunlarından kaynaklandığını açıkladı. Yetkililerin güvenliği gerekçe göstererek getirdiği bant daraltması, hak grupları ve yabancı hükümetlerin seçimin demokratikliği konusundaki endişelerini artırdı. Aktivistler internetin seçimlerde yapılan usulsüzlükleri hızla ifşa etmek için gerekli olduğunu belirterek bu karara tepki göstermişti.
Yeni hükümet nasıl bir ülkeyi devralacak?
Gergin ve kanlı seçim atmosferinin hakim olduğu Pakistan’da yeni hükümetin öncelikleri arasında ekonomik kriz ve İslamcı militan saldırılarındaki artış yer alacak gibi görünüyor. Perşembe günkü saldırılar da dahil olmak üzere bu hafta meydana gelen saldırılarda yaklaşık 40 kişi öldürüldü.
Pakistan’da enflasyon aralık ayında neredeyse yüzde 30’a ulaşırken, ülkenin geçen yıl temerrüde düşmesini önleyen 3 milyar dolarlık IMF destek paketi nisan ayında sona erecek ve bu durum yeni hükümeti yeni fonlara zorlayacak. Bunun karşılığında da acı verici ekonomik reformlar yapılması gerekecek.
Pek çok seçmen, özellikle de Han’ın “yeni Pakistan” vaatlerine kapılan gençler Navaz’ın kardeşi Şahbaz’ın geçen yıl başbakan olarak görev yaptığı “Şerif hanedanlığının” bir dönem daha devam etmesine engel olmak için sandığa gittiğini söyledi.
El Cezire’nin Inside Story programına konuşan Pakistan siyaseti ve uzmanı Farzana Şeyh seçim sonuçlarının şaşırtıcı olduğunu söyledi. Milyonlarca Pakistanlının ordunun tercih ettiği aday olan Şerif’in zafer kazanacağı yönündeki haberlere meydan okuduğunu söyleyen Şeyh “Bu aynı zamanda değişimi umutsuzca isteyen, özellikle de ülkenin şu anda karşı karşıya olduğu ekonomik krizi ele alacak yeni bir hükümet isteyen nüfusun derin hayal kırıklığına işaret ediyor” dedi.
Gallup Pakistan’ın genel müdürü Bilal Gilani “PTI parti ve siyasi grup olarak sivil ve askeri kurumların çabalarına rağmen seçmen tabanını elinde tutmayı başardı. Bu da ordunun her zaman istediği elde edemediğini gösteriyor. İşin iyi tarafı da bu” dedi.
Oyunlar ve Bulmacalar