Ukrayna, siyaset ve ordu krizinin gölgesinde seferberliğe hazırlanıyor

Rusya ve Ukrayna arasındaki savaş üçüncü yılına girmek üzere. Savaşta tespit edilen sivil kaybı 10 bine yaklaştı. Ukrayna’nın başta ABD olmak üzere yakın müttefiklerinden aldığı destekle yaz aylarında başlattığı karşı saldırı beklenen etkiyi yaratmadığı gibi son günlerde Rusya’nın cephedeki etkisinde de artış kaydediliyor.

Cephede Rusya saldırılarına cevap veremediği belirtilen Ukrayna daha fazla asker alımı için kolları sıvadı. Ukrayna Savunma Bakanı Rüstem Umerov gelecek yıl yurt dışında bulunan Ukraynalı erkeklerin de orduya çağrılacağını bildirdi. Ukrayna Savunma Bakanı bu açıklamayı Alman Axel Springer grubuna ait gazetelere yaptı. Umerov Ukrayna dışında yaşayan yaşları 25 ila 60 olan Ukraynalı erkeklere silah altına alma çağrısı gönderileceğini söyledi. Herkese karşı adil olmak istediklerini belirten Umerov “Biz davet göndereceğiz. Gelmek ve orduya hizmet etmek onların da hakkı” değerlendirmesi yaptı.

“Davet göndereceğiz” ve “hizmet etmek onların da hakkı” dese de çağrıyı cevapsız bırakacaklar için yaptırımlar da var elbette. Rüstem Umerov silah altına alınma çağrısına uymayanların cezalandırılacağını söyledi, ancak detay vermedi. Çünkü bakan cezalandırma yöntemlerine ilişkin çalışmaların sürdüğünü belirtti.

Umerov ayrıca ABD’nin Ukrayna’ya yönelik desteğinin gelecek yıl da devamı konusunda iyimser olduğunu kaydetti. Almanya’da hali hazırda yaklaşık 190 bin askerlik şartlarına uyan Ukraynalı erkek yaşıyor.

Zelenski ve Zalujni arasında çatlak

Rusya’nın Ukrayna’yı işgaline başlamasından 21 ay sonra elde edilen başarılar ve başarısızlıklar Kiev üzerinde esen soğuk rüzgarlara dönüştü. Siperlerdeki Ukraynalı ve Rus askerlerinin “metrelerle” ölçülen ilerleme ve geri çekilmeleri için sürdürdükleri kanlı savaş Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ile Ukrayna Silahlı Kuvvetleri Başkomutanı Valeri Zalujni arasında derinleşen bir çatlağa dönüştü.

Ukraynalı yetkililer Moskova’nın daha fazla askere, silaha ve daha büyük bir ekonomiye sahip olduğu savaşta Rusya’dan daha uzun süre dayanmanın yollarını ararken bu durum Kiev’de siyasi çekişmelere yol açtı. Kiev’deki ruh hali devam eden askeri yardıma yönelik dış destekte son zamanlarda yaşanan dalgalanmalar nedeniyle daha da bozuldu.

Ordunun ana fikrinin daha fazla Ukraynalıyı askere almak ve Kiev’in müttefiklerine daha fazla topçu mühimmatı için baskı yapmak gibi göründüğü bu siyasi gerilimde sivil yetkililer ordunun savaş için uygun bir plan sunmasını istiyor.

Geçenlerde Politico’ya ismini açıklamamak kaydıyla demeç veren Ukraynalı yetkili “Şu ana kadar (ordudan) tek duyduğumuz şu: ‘Bize daha fazla insan ve milyonlarca top mermisi verin.’ Bu gerçekçi değil” dedi. Ordu daha fazla asker isterken Zelenski de kademeli artıştan yana çünkü bunun savunma kapasitesi ve mali bir mesele olduğunu da belirtiyor. Mali yönünü şöyle anlatıyor Ukrayna Devlet Başkanı: “Ek 450 bin ila 500 bin kişinin seferber edilmesi Ukrayna’ya 500 milyar grivnaya (12 milyar euro) mal olacak ve paranın nereden geleceğini bilmek istiyorum. Bir askerin maaşını ödemek için altı Ukraynalı sivilin vergi ödemesi gerektiğini düşünürsek ek birliklerin masrafını karşılayabilmek için üç milyon çalışana daha ihtiyaç olacak.”

Zalujni’ye hitaben konuşan Zelenski iki yıldır ön saflarda Ruslarla çatışan askerlerin tehisini de içeren bir savaş planı görmek istediğini söyleyerek “Şu an itibariyle planlarında terhis görmedim. Ve bu, uzun süredir savaş cephesinde savaşanlar için bir numaralı sorun, aynı zamanda adalet meselesi” dedi.

Ukraynalı milletvekilleri ve ordu şu anda, zorunlu askerlik yaşının 27’den 25’e düşürülmesini ve kadınların da askere alınmasını içeren seferberlik tasarısında değişiklikler üzerinde çalışıyor. Şu anda 40 binden fazla kadın Ukrayna’da gönüllü olarak askerlik yapıyor. Ancak bu Zelenski için kırmızı çizgi. Devlet Başkanı kadınların askere alımını onaylamayacağını şu sözlerle anlattı: “Kadınlara yönelik zorunlu seferberliğin altına imza atmayacağım. Ancak zorunlu askerlik yaşının azaltılmasına onay vereceğim.”

Ukraynalı yetkililer kamuoyuna yaptıkları açıklamada, Zelenski ile Zalujni arasında herhangi bir çatışma olmadığı konusunda ısrar ediyor, hatta Ukrayna Parlamentosu (Rada) Başkanı Ruslan Stefanchuk bunun tamamen Rus propagandası olduğunu iddia ediyor. Ancak sözkonusu gerilim Rusya tarafından propaganda aracı olarak kullanılsa da doğruluk payı taşıyor.  Zalujni’nin Economist için yazdığı bir makale, Kiev tarafından çizilen iyimser tablonun aksine, soğuk bir gerçekliğin izdüşümü gibiydi. Kasım ayındaki makalesinde Zalujni, Rusya’nın mağlup olmaktan çok uzak olduğunu açıkça belirtti ve bir de uyarıda bulundu: “Savunma pozisyonunda savaş, Ukrayna’nın silahlı kuvvetleri ve devleti için büyük riskler taşıyan, uzun süreli bir savaştır.”

AB Ukrayna’ya 18 milyar euroluk yardım paketinin son dilimini ödedi

Tüm bu savaşın ve iç krizin gölgesinde  Ukrayna’ya bir haber de Avrupa Birliği’nden (AB) geldi. AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Ukrayna’ya yardım çalışmalarına ilişkin X hesabından yaptığı paylaşımda, 2023 yılını kapsayan 18 milyar euroluk mali yardımın son 1,5 milyar euroluk kısmının da ödendiğini duyurdu. “Toparlanma, yeniden inşa ve reform” için Ukrayna’ya gerekli desteğin sağlanmasına devam edilmesi noktasında bir anlaşma bulunması gerektiğini belirten Von der Leyen, “Komşumuz, dostumuz ve üyelik isteyen Ukrayna’nın yanındayız” ifadesini kullandı.

Macaristan, Belçika’nın başkenti Brüksel’de 14-15 Aralık’ta yapılan AB Liderler Zirvesi’nde, AB’nin Ukrayna’ya 50 milyar euroluk yeni mali yardım paketini veto etmişti. Macaristan, Ukrayna’nın AB üyeliğine ilişkin müzakerelerin başlamasını da reddetmiş, konuya ilişkin karar, AB Zirvesi’nde Macaristan Başbakanı Viktor Orban’ın Almanya Başbakanı Olaf Scholz tarafından kahve içmek için salondan çıkarılmasıyla alınabilmişti.

Ukrayna’ya müttefiklerinden gelen yardımlar da bu aralar sallantıda. ABD’nin yardımları da Cumhuriyetçilerin engeline takılıyor. Tüm bu bilinmezliğin gölgesinde Zelenski ise hem halkın hem de ordunun moralini yüksek tutmak için yardımların geleceğinden “umutlu” olduğu mesajını veriyor. Zelenski en son açıklamasında, “ABD’nin bize ihanet etmeyeceğini düşünüyorum” demişti.

Savaşta üçüncü yıla doğru: Putin ve Zelenski eş zamanlı meydan okudu