Komşulardan rest, AB’den sembolik jest: Bakanlar Kiev’de

Avrupa Birliği (AB) dışişleri bakanları, Ukrayna’nın başkenti Kiev’de bir araya geldi. Bu toplantı AB Bakanlarının ilk kez birliğe üye olmayan bir devlette bir araya gelmesi açısından önem taşıyor.

Sözkonusu vurguyu AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell da yaptı. Borrell sosyal medya platformu X üzerinden yaptığı açıklamada, AB dışişleri bakanlarını ilk kez üye olmayan ülkelerden birinde topladığını yazdı; sonrasında da Ukrayna’nın geleceğinin  AB’de olduğunu mesajını verdi.

‘Varoluşsal bir tehdit’

Borrell Kiev’de yapılan gayriresmi toplantının girişinde Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba ile ortak basın toplantısı düzenledi.

We are convening a historic meeting of EU Foreign Ministers here in Ukraine, candidate country and future member of the EU.

We are here to express our solidarity and support to the Ukrainian people.https://t.co/zcv6agCcIy

— Josep Borrell Fontelles (@JosepBorrellF) October 2, 2023

Burada konuşan Borrell, bakanların savaş ve Ukrayna’ya verilen destekle ilgili son durumu ele alacaklarını ifade etti. 27 AB üyesi ülkelerin bakanlarının, Kiev’de toplanarak Ukrayna’yı desteklemek konusundaki kararlılıklarını gösterdiklerini vurguladı.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski de katıldığı toplantıya ilişkin X üzerinden açıklama yaptı. Zelenski, “AB dışişleri bakanlarının Kiev’deki toplantısı Avrupa’ya güç, liderlik ve inisiyatif katıyor. Aktif Avrupa liderliği esastır. Savunmada, diplomaside, ekonomide, yaptırımlarda ne kadar ortak ve ilkeli adımlar atılırsa savaş da o kadar çabuk barışla sonuçlanır” ifadelerini kullandı.

The EU foreign ministers' meeting in Kyiv adds strength, leadership, and initiative to Europe.

Active European leadership is essential.

The more joint and principled steps in defense, diplomacy, economy, and sanctions we take together, the sooner the war will end in just peace. pic.twitter.com/GHjPmhsbXz

— Volodymyr Zelenskyy / Володимир Зеленський (@ZelenskyyUa) October 2, 2023

Bir gazetecinin ABD’deki geçici bütçe tasarısında Ukrayna’ya yapılacak yeni askeri yardım paketinin yer almamasıyla ilgili sorusu üzerine Borrell, “Bu savaş, tüm dünya için derin sonuçlar doğuruyor. Dünyadaki herkes için öyle görülmeyebilir belki ama biz Avrupalılar için bu savaş, varoluşsal bir tehdit” dedi. ABD’li yetkililerle görüştüğünü ifade eden Borrell onların da desteğe devam etmeyi istediklerini gördüğünü dile getirdi ve sözkonusu kararın yeniden değerlendirileceğinden emin olduğunu söyledi.

‘Ukrayna’yı desteklememek hata olur’

İtalya Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Antonio Tajani de ABD’de Temsilciler Meclisi ve Senato’da kabul edilen geçici bütçede Ukrayna’ya desteğin devamını sağlayacak yeni bir finansman olmamasına yönelik açıklamalarda bulundu. Kiev’de yaptığı açıklamada Tajani, Ukrayna’yı desteklememenin hata olacağını söyledi.

Estonya Dışişleri Bakanı Margus Tsahkna da Ukrayna’nın sadece kendisi için değil aynı zamanda Avrupa’nın özgürlüğü için de savaştığını belirtti. Kiev’de bulunan bakanlardan Litvanya Dışişleri Bakanı Gabrielius Landsbergis de Ukrayna’nın Rusya karşısında zafer kazanana dek desteklenmesi gerektiğini vurguladı. Slovenya ve Hırvatistan’dan AB Dışişleri Bakanları Toplantısı’nda Ukrayna’ya destek mesajları geldi. Slovenya Dışişleri Bakanı TanjaFajon, Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü desteklediklerini kaydederek, “Rusya-Ukrayna Savaşı’nda suçlu olan herkesin hesap vermesini sağlayacaklarını” ifade etti. Hırvat Bakan Grlic Radman da toplantının Kiev’de yapılıyor olmasından memnun olduğunu dile getirerek, “Bu, Ukrayna’yı desteklemek konusunda ne kadar birlik içinde olduğumuza dair bir mesaj veriyor” ifadesini kullandı.

Bakanların destek açıklamaları, ABD’de kabul edilen geçici bütçede Ukrayna’ya desteğin devamı için finansman olmamasını takip etti.

Macaristan ve Polonya dışişleri bakanları ise Kiev toplantısına katılmadı.

Polonya ve Slovakya ile kopan bağlar

Öte yandan toplantının, Ukrayna’nın sınır komşuları Slovakya ve Polonya’nın Kiev’e karşı tutumlarının değiştirdiği bir döneme denk gelmesi de dikkat çekti.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski’nin Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu’ndaki konuşması ülkesini, savaşın başından bu yana en büyük müttefiklerinden biri olan sınır komşusu Polonya ile krize sürüklemişti. Zelenski, Avrupa’da bazı ülkelerin Ukrayna tahılına ambargo uygulayarak Rusya’ya destek olduklarını söylemiş bunun üzerine de Ukrayna’nın Varşova Büyükelçisi Wasyl Zwarycz Polonya Dışişleri Bakanlığı’na çağrılmıştı.

Polonya’nın notasıyla başlayan bu kriz, silah tedarikinin son bulması ile de devam etmişti. Zelenskiy, Avrupa’daki bazı dostlarının “siyasi bir tiyatroda tahıldan bir gerilim filmi çevirerek” dayanışma gösterisi sergilemelerinin endişe verici olduğunu söyledi. Varşova yönetimi, Zelenskiy’i kınadı ve komşusuna silah tedarikini durduracağını duyurmuştu. Krizin esas sebebi ise ucuz Ukrayna tahılının Polonyalı çiftçileri zora sokuyor olmasıydı. Ukrayna’nın tahıl ürünleri için alternatif kara yolları bulmak zorunda kalması büyük miktarlarda tahılın Orta Avrupa’ya ulaşmasına ve bölge ülkelerinde tahıl fiyatlarının düşmesine neden oldu.

AB, yerel çiftçileri korumak için, beş ülkeye (Bulgaristan, Macaristan, Polonya, Romanya ve Slovakya) tahıl ithalatını geçici olarak yasaklamıştı. AB, 15 Eylül’de sona eren yasağı uzatmamayı tercih etse de Macaristan, Slovakya ve Polonya yasağı sürdürdü. Polonya’nın bu tutumu ise ülkede yaklaşan seçimlere bağlanıyor. Analistler, 15 Ekim’de sandığa gidecek olan ülkede hükümetin ibreyi biraz daha milliyetçi saiklere çevirdiği görüşünde.

Seçimlerden yeni çıkan ve Ukrayna ile tahıl konusunda kriz yaşayan bir diğer sınır komşusu ise Slovakya. Slovakya’da düzenlenen genel seçimleri “Rusya yanlısı” eski Başbakan Robert Fico önde tamamlamıştı. Fico seçim kampanyası boyunca Ukrayna’ya askeri yardımı sona erdirilmesi vadinde bulunmuştu.

Biden yönetimi direkten döndü: Hükümet kepenk kapatmayacak