İbret olsun: Macaristan sığınmacı haklarını ihlale devam ettiği her gün bir milyon euro ceza ödeyecek

Avrupa göçmen krizine karşı nasıl mücadele edeceği konusunda yeni kararlar alsa da her ülkenin bu kararları beğendiği ya da uygulamak istediği söylenemez. Afrika ve Ortadoğu’dan Avrupa’ya akınların ön cephesindeki İtalya daha çok göçmene ev sahipliği yapmak istemediği için diğer ülkelerin elini taşın altına koymasını istedi. Bunun sonucunda alınan kararlardan biri her ülkenin üstüne düşen ölçüde sığınmacıya ev sahipliği yapmasıydı. Aşırı sağcı Viktor Orban’ın yönettiği Macaristan alınan karara tepki gösterdi. Bunun sonucunda da Avrupa Adalet Divanı (ECJ) Macaristan’a görülmemiş bir ceza verdi.

ECJ Macaristan’ın Avrupa Birliği’nin (AB) mültecilere sığınma başvurusu hakkı tanıyan politikasını “kasıtlı olarak savsakladığını” belirterek bunu “AB hukukunun son derece ciddi bir ihlali” ve “AB hukukunun bütünlüğüne ve üye devletlerin eşitlik ilkesine tehdit” olarak tanımladı. Bu kural ihlalleri nedeniyle Budapeşte’ye 200 milyon euro ceza verdi. Ülke kurallara uygun hareket edene kadar günde bir milyon euro ceza ödemek zorunda.

Dava 2020 yılında açılan bir davayla ilgili. Dava Macaristan sığınmacıları Sırbistan sınırındaki Röszke ve Tompa’daki transit kamplarda tutarak onların sığınma talep etme hakkını kısıtladığı için açılmıştı. Macaristan sonunda kampları kapatıp karara uyduğunu ileri sürdü ama ardından da bir yasa çıkardı: Sığınmacıların ülkeye girmeden önce AB üyesi olmayan ülkelerden birindeki Macar büyükelçiliğine “niyet beyanında” bulunması gerekecekti. Bu yüzden de artık neredeyse hiç kimse Macaristan’a sığınma başvurusu yapamıyor. 2023 yılında sadece 30 başvuru kayıtlara geçti. Oysa nüfusu Macaristan’dan 10 kat az olan Kıbrıs aynı yıl 12 bin başvuru aldı.

Macaristan başka alanlarda da AB yasalarına uymuyor: Sığınma talebi reddedilen kişiler güvenlik tedbirlerine uyulmaksızın “hukuksuz şekilde sınır dışı ediliyor” ve kararı temyize götürene kadar Macaristan’da kalmalarına izin vermiyor. ECJ’ye göre bu durum AB vatandaşı olmayan ve vatansız kişilerin sınırda başvuru yapmasını imkansız hale getirerek ciddi hak ihlalleri yarnatıyor.

Macaristan’ın ‘en pahalı’ devlet başkanı

ECJ’nin bütün bunlar nedeniyle verdiği bu görülmemiş ceza AB’nin yürütme organı Avrupa Komisyonu’nun talep ettiğinin çok üstünde. Yargıçlar bu beklenenin üstünde cezanın nedenini hak ihlallerinin tekrar edilmesi gibi “ağırlaştırıcı koşullar”la açıklıyor. Orban mahkeme kararını “çirkin ve kabul edilemez” diye niteliyor: “Öyle görünüyor ki Brüksel’deki bürokratlar için kaçak göçmenler kendi Avrupa vatandaşlarından daha önemli” diye tepki gösteriyor.

Mahkeme kararı AB Bakanlar Konseyi’nin dönem başkanlığını Macaristan’ın devralmasına üç haftadan az süre kala verdi. Avrupa Parlamentosu seçimlerinde Fransa, Almanya ve Avusturya’da aşırı sağın güçlendiği bir dönemde alınan bu karar AB karşıtlarına ve milliyetçi liderlere karşı meydan okuma aynı zamanda. Almanya Yeşiller milletvekili ve Macar hükümetini en sert eleştirenlerden Daniel Freund mahkeme kararının Orban’ı “Macar tarihinin en pahalı başbakanı” yaptığını söylüyor.

Macaristan Başbakanı Orban’dan AB’ye: Brüksel’i işgal ederiz